Choroby trzustki obejmują dwa ważne układy – układ hormonalny i pokarmowy. Część wewnątrzwydzielnicza trzustki produkuje hormony – insulinę, glukagon, somatostatynę i polipeptyd trzustkowy. Część zewnątrzwydzielnicza odpowiedzialna jest za produkcję enzymów trawiennych, które trafiają do dwunastnicy zależnie od przyjmowanych pokarmów. Najczęściej z chorób trzustki może rozwinąć się ostre lub przewlekłe zapalenie tego gruczołu, jednak w obrębie trzustki można rozpoznać również torbiele bądź raka.
Co robi trzustka? Dowiesz się tego z naszego filmu
Rodzaje chorób trzustki
Przede wszystkim trzustka narażona jest na zapalenie. Może ono przybrać dwie postacie – ostre lub przewlekłe. Ostre zapalenie trzustki związane jest ze zbyt wczesną aktywacją enzymów trawiennych trzustki, co powoduje uszkodzenie sąsiadujących tkanek. Może przebiegać pod postacią obrzękowego śródmiąższowego zapalenia trzustki lub martwiczego zapalenia trzustki.
Przewlekłe zapalenie trzustki to choroba charakteryzująca się przewlekłym włóknieniem i zanikiem miąższu trzustki. Rozwija się również niewydolność zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza tego narządu. Na powstanie schorzenia wpływ ma wiele czynników środowiskowych, jak i genetycznych. Torbiele trzustki są chorobą polegającą na utworzeniu się zbiornika płynowego w trzustce. Torbiele mogą być pozapalne, pasożytnicze, nowotworowe lub zastoinowe. Torbiele zastoinowe, inaczej retencyjne, powstają w wyniku poszerzenia się przewodu trzustkowego, co może być powikłaniem zatkania tego przewodu przez kamień, czop bądź zwężenie pozapalne.
Choroby nowotworowe dotyczą najczęściej części zewnątrzwydzielniczej. Większość z nich stanowi rak trzustki. Prawdopodobieństwo wystąpienia tego nowotworu koreluje z wiekiem pacjenta. Im starszy człowiek, tym większe ryzyko. Określono wiele czynników ryzyka, które mogą przyczynić się do rozwoju tego nowotworu.
Co się dzieje z trzustką u osób, które chorują na cukrzycę typu 1? Dowiesz się tego z naszego filmu
Przyczyny chorób trzustki
Choroby trzustki mogą mieć wiele przyczyn. Najczęstsze to nadużywanie alkoholu i przebyte choroby dróg żółciowych. Do innych przyczyn chorób trzustki zalicza się:
- palenie papierosów,
- uwarunkowania genetyczne,
- przyczyny jatrogenne, w wyniku cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW),
- hipertriglicerydemię,
- nadczynność przytarczyc,
- hiperkalcemię,
- przyjmowanie niektórych leków,
Ponadto występowanie jednej choroby trzustki predysponuje do pojawienia się innej. Np. przewlekłe zapalenie trzustki może wynikać z nawracających ostrych zapaleń tego narządu. Samo jest natomiast jednym z czynników ryzyka raka trzustki. Wśród przyczyn wystąpienia nowotworu trzustki wymienia się:
- palenie tytoniu,
- uwarunkowania genetyczne,
Jak rozpoznać, że trzustka choruj? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Objawy chorób trzustki
Ostre zapalenie trzustki charakteryzuje się bólem brzucha, który jest nagły, silny, zlokalizowany w nadbrzuszu. Towarzyszą mu nudności, wymioty, gorączka. Z czasem pojawia się bolesny opór w nadbrzuszu i nadmierne napięcie powłok brzusznych. W zaawansowanym stadium występują tachykardia, zaburzenia świadomości, a nawet wstrząs.
Przewlekłe zapalenie trzustki nie daje nagłych objawów. Jest to długotrwały proces, najczęściej u osób nadużywających alkoholu. Głównym objawem jest ból w nadbrzuszu, który może promieniować do pleców. Ból nasila się po posiłku i po alkoholu. Ponadto mogą pojawić się wzdęcia, uczucie pełności w brzuchu, dyskomfort, przewlekła biegunka (najczęściej tłuszczowa), spadek masy ciała, zaburzenia wchłaniania tłuszczów i ich trawienia, niedobory witaminowe, a także cukrzyca.
W przypadku torbieli, obraz choroby może być bezobjawowy. Jeśli torbiel jest duża, mogą wystąpić uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej, pobolewanie, nudności, wymioty, osłabienie, spadek masy ciała. Niekiedy wyczuwalny jest guz w nadbrzuszu.
Co szkodzi trzustce? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Rak trzustki jest bardzo złośliwym nowotworem o agresywnym wzroście. Objawy to osłabienie, spadek masy ciała, cukrzyca, żółtaczka i ból. Poza wyniszczeniem i wymienionymi objawami rak trzustki prowadzi do powstania powikłań zakrzepowo-zatorowych, wodobrzusza.
Dieta w chorobach trzustki
Leczeniu objawowego przewlekłego zapalenia trzustki powinna towarzyszyć dieta składająca się z kilku mniejszych, ale kalorycznych posiłków. Należy pamiętać o suplementacji witamin w przypadku wystąpienia ich niedoborów. W ostrym zapaleniu trzustki stosuje się na początku dietę „zero”. Pacjent jest przede wszystkim nawadniany. Po ustaniu objawów czasami włączone zostaje leczenie pozajelitowe. Normalne żywienie i rekonwalescencja wiążą się ze znacznym ograniczeniem spożycia tłuszczu. Dieta po incydencie ostrego zapalenia trzustki absolutnie nie może zawierać posiłków smażonych, pieczonych, duszonych, sosów, tłustych wędlin, mięsa i ryb, słodyczy na bazie kakao i tłuszczu. Chory powinien spożywać posiłki gotowane, pieczone bez tłuszczu, oliwę, olej słonecznikowy, dżem, zieloną sałatę, delikatne wędliny, wołowinę, kurczaka, indyka, luźną jajecznicę, jajka na miękko.
Obejrzyj film i poznaj historię Joanny, która przeszła operację guza trzustki za pomocą Nanoknife