Choroba Hashimoto (zapalenie tarczycy Hashimoto) jest przewlekłym schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym, które charakteryzuje się wytwarzaniem przez organizm przeciwciał skierowanych przeciwko tkankom tarczycy. Jest uważana za najczęstsze zaburzenie endokrynologiczne. Szczyt zachorowań przypada między 40. a 65. rokiem życia. W przebiegu choroby Hashimoto dochodzi do niedoczynności tarczycy. Do występujących dolegliwości zalicza się wzrost masy ciała, zaburzenia miesiączkowania, pogorszenie stanu skóry i włosów, przewlekłe zmęczenie, powiększenie tarczycy. U wielu osób (zwłaszcza kobiet) pojawiają się także objawy psychiczne choroby Hashimoto. Z tego powodu pacjenci wymagają okresowej oceny stanu psychicznego.
Choroba Hashimoto a psychika
Objawy psychiczne w Hashimoto są dość częstym zjawiskiem. Ich pojawienie się jest związane z obecnością wysokiego stężenia przeciwciał antytarczycowych. Są także wynikiem zaburzeń funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-tarczyca i nieprawidłowego poziomu serotoniny w tkance mózgowej.
U pacjentów z chorobą Hashimoto najczęściej rozwija się depresja, często oporna na standardowo stosowane leczenie. Chorzy znajdują się również w grupie ryzyka wystąpienia choroby afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i lęku. Badania przeprowadzone przez zespół M. G. Ayhana opublikowane w 2014 roku na łamach czasopisma „General Hospital Psychiatry” wykazały, że u osób z Hashimoto zaburzenia lękowe rozpoznaje się znacznie częściej, niż w populacji ogólnej.
Na wystąpienie objawów psychicznych choroby Hashimoto są szczególnie narażone kobiety, zwłaszcza te, które są w okresie wczesnej ciąży, poporodowym lub okołomenopauzalnym. Uważa się także, że częściej chorują osoby narażone na długotrwały stres i napięcie emocjonalne. Wszyscy chorzy na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy powinni być poddawani regularnej ocenie stanu psychicznego. Zaleca się także, aby u osób, u których występują zaburzenia nastroju, przeprowadzać testy laboratoryjne krwi, polegające na ocenie stężenia hormonów, ponieważ ich przyczyną może być nieprawidłowa praca gruczołu tarczowego.
Objawy psychiczne choroby Hashimoto
Najczęściej występujące objawy psychiczne choroby Hashimoto wskazują na zaburzenia depresyjne. U pacjentów mogą pojawić się:
- długotrwały smutek i przygnębienie,
- spadek aktywności, brak energii, przewlekłe zmęczenie,
- niemożność odczuwania przyjemności,
- zaburzenia snu,
- trudności z koncentracją,
- zaburzenia pamięci,
- spadek libido,
- rozdrażnienie,
- spadek poczucia własnej wartości,
- niechęć do kontaktów społecznych,
- lęk.
Zdarza się także, że u chorych może wystąpić epizod manii. Objawy psychiczne Hashimoto to wówczas podwyższony nastrój, zwiększona aktywność psychoruchowa, gonitwa myśli, zawyżona samoocena. Są to jednak pojedyncze przypadki.
Objawy psychiczne Hashimoto – encefalopatia tarczycowa
Zapalenie tarczycy może prowadzić do rozwinięcia się encefalopatii Hashimoto. Jest to rzadka choroba neurologiczna. Zwykle ujawnia się po 50. roku życia. Uważa się, że jej przyczyną może być zapalenie naczyń mózgowych wywołane procesem autoimmunologicznym. Schorzenie charakteryzuje się występowaniem objawów psychicznych oraz dolegliwości ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Warto podkreślić, że u każdego pacjenta mogą wyglądać one inaczej.
U chorych z encefalopatią Hashimoto objawy psychiczne i neurologiczne to:
- zaburzenia depresyjne,
- napady padaczkowe,
- zaburzenia koncentracji,
- utrata orientacji,
- ilościowe i jakościowe zaburzenia świadomości,
- bóle głowy,
- drżenie kończyn i zespoły parkinsonowskie,
- upośledzenie funkcji poznawczych,
- halucynacje,
- mioklonie,
- zmiany osobowości.
U chorych z encefalopatią tarczycową stwierdza się wysokie stężenie przeciwciał antytarczycowych we krwi oraz w płynie mózgowo-rdzeniowym. Schorzenie przebiega z okresami zaostrzeń i remisji.
Jak leczyć psychiczne objawy Hashimoto?
Często zdarza się, że psychiczne objawy Hashimoto są oporne na standardowe leczenie. U chorych zauważa się poprawę, jeżeli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy leczone jest prawidłowo. W przypadku encefalopatii tarczycowej dobre efekty terapeutyczne osiąga się po podaniu glikokortykosteroidów.
Natomiast kiedy wystąpią objawy depresji lub manii w chorobie Hashimoto, konieczne jest podjęcie współpracy z lekarzem psychiatrą, który włączy terapię lekami przeciwdepresyjnymi. Dobrze sprawdzają się leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Jednak wybór odpowiedniego preparatu zawsze należy do specjalisty. Jednocześnie trzeba prowadzić leczenie zaburzeń funkcjonowania tarczycy.
Zobacz film: Jak działa tarczyca?
Bibliografia:
1. M. Broniarczyk-Czarniak, Zaburzenia psychiczne współistniejące z chorobą Hashimoto – przegląd piśmiennictwa, Psychiatria 2017, tom 14, nr 4, 209–216.