Ból sutków może mieć wiele przyczyn. Bardzo często doskwiera kobietom w okresie menopauzy oraz w wieku rozrodczym w trakcie owulacji. Pojawia się podczas karmienia piersią jako konsekwencja nieprawidłowego sposobu chwytania i ssania piersi przez dziecko czy zakażenia. Bolesność sutków nierzadko wywołana jest źle dobraną bielizną, która za mocno uciska piersi.

Przyczyny bólu sutków – rak Pageta

Ból sutka to typowy objaw choroby Pageta. Jest to rzadki typ złośliwego nowotworu brodawki sutkowej, dotyczący zwłaszcza wylotowych przewodów mlekowych. Komórki rakowe naciekają naskórek i otoczkę brodawki. Rak Pageta występuje najczęściej w postaci izolowanej, a zmiany w większości przypadków rozwijają się jednostronnie.

Przyczyną choroby Pageta jest prawdopodobnie nieprawidłowy podział komórek naskórka brodawki sutkowej. Inna teoria głosi, że komórki Pageta wywodzą się z raka piersi. Czynnikami predysponującymi do tej choroby sutka są: wiek powyżej 35 lat, wcześniejszy rak w obrębie piersi, choroby proliferacyjne piersi, nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2, późne macierzyństwo, wczesne rozpoczęcie miesiączkowania i późna menopauza, otyłość, długotrwałe stosowanie hormonalnej terapii zastępczej i doustnych środków antykoncepcyjnych, ekspozycja na działanie promieniowania jonizującego oraz dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i alkohol.

Jakie objawy może dawać rak piersi? Dowiesz się tego z filmu:

Oprócz typowego objawu, jakim jest ból sutków, w przebiegu raka Pageta pojawiają się:

• zmiany zapalne naskórka brodawki sutkowej i jej otoczki o charakterze rumieniowo-złuszczającym, odgraniczone, o powolnym i obwodowym wzroście,

• ropno-krwisty wyciek z brodawki sutkowej,

• świąd brodawki sutkowej,

• owrzodzenie okolicy brodawki sutkowej,

• powiększenie węzłów chłonnych pod pachą,

• niegojące się pęknięcia brodawki sutkowej.

W diagnostyce raka Pageta sutka zastosowanie mają: badanie cytologiczne zeskrobin ze zmienionej brodawki, badanie USG, mammografia i biopsja cienkoigłowa. O wyborze sposobu leczenia decyduje stan zaawansowania klinicznego raka. Podstawę terapii stanowi leczenie chirurgiczne, które uzupełnia się o chemioterapię, radioterapię i hormonoterapię.

Co oznacza ból sutków?

Wśród stanów, dla których charakterystycznym objawem jest ból brodawek sutkowych, wymienia się przede wszystkim dojrzewanie płciowe. Przyczyną bólu sutków może być źle dobrana bielizna i nadmierny wysiłek fizyczny. Dolegliwość ta może wskazywać na mastopatię, czyli zmiany rozrostowe i degeneracyjne tkanki w postaci dysplazji włóknisto-torbielowej piersi. Ból piersi i wrażliwość sutków na dotyk stanowi jeden z pierwszych objawów ciąży. U przyszłych mam brodawka sutkowa i jej otoczka stają się ciemniejsze, a na jej obrzeżach pojawiają się małe grudki.

Ból sutków w okresie menopauzy jest wynikiem zmiany stężenia hormonów płciowych. Nierzadko obejmuje całe piersi i promieniuje na szyję, ramiona i plecy. W przypadku bólu sutków przed okresem mówi się o cyklicznym bólu piersi, który określa się mianem mastalgii. Jeśli dolegliwości towarzyszy tkliwość i obrzęk brodawek, powiększenie gruczołów piersiowych oraz uczucie naprężenia, napięcia i wrażliwość na dotyk, stwierdza się mastodynię. Zazwyczaj ból sutków przed miesiączką stanowi składową zespołu napięcia przedmiesiączkowego PMS. Pojawia się na skutek retencji wody w organizmie, do której dochodzi w wyniku wzrostu stężenia hormonów płciowych po owulacji.

Ból sutków podczas karmienia

Ból sutków podczas karmienia piersią zazwyczaj jest konsekwencją nieprawidłowego sposobu chwytania i ssania piersi przez dziecko. Pojawia się, gdy niemowlę bierze do ust tylko brodawkę, bez otoczki. Płytki chwyt brodawki prowadzi do nadmiernego ucisku sutka dziąsłami, przez co są one poranione, pękają i krwawią. Bolące brodawki sutkowe są symptomem typowym dla zapalenia sutka, który objawia się także zaczerwienieniem, opuchnięciem, powiększeniem węzłów chłonnych zlokalizowanych w dole pachowym po stronie zakażonej piersi oraz kłującym bólem w piersiach w trakcie karmienia i po nim. Dolegliwościom tym mogą towarzyszyć także dreszcze, bóle głowy, zmęczenie, bóle mięśni i gorączka. Stan zapalny piersi dotyczy prawie 25% karmiących kobiet.

Za zapalenie odpowiada najczęściej zakażenie gronkowcem złocistym, paciorkowcami i bakteriami beztlenowymi. Do infekcji może dojść podczas uszkodzenia piersi lub w wyniku jej przepełnienia i zablokowania przewodu mlecznego, czyli zastoju pokarmu (powstaje tzw. zapalenie zastoinowe). Choroba ta występuje najczęściej w 2–5 tygodniu po porodzie, ale może zdarzyć się na każdym etapie laktacji.

Niepołogowe zapalenie sutka

Ból sutków przy dotykaniu może być konsekwencją niepołogowego zapalenia sutka. Stan ten może pojawić się zwłaszcza na skutek zmian mastopatycznych, czyli zmian zwyrodnieniowych w tkance gruczołowej sutków spowodowanych zaburzeniami hormonalnymi. Wśród innych przyczyn wymienia się także: zaburzenia czynności tarczycy, stany hiperprolaktynemii, zakażenie gruczołów łojowych i potowych, gruźlicę i kiłę. Może być skutkiem urazu, piercingu, implantów silikonowych, a nawet działaniem niepożądanym stosowania leków na nadciśnienie.

Ból w sutku wywołany przez brodawczaki

Przyczyną bólu brodawki sutkowej mogą być brodawczaki. Są typową zmianą sutka, która może naśladować raka. Występują przeważnie u kobiet przed menopauzą. Bólowi towarzyszy krwisty wyciek z brodawki sutkowej. Brodawczak sutka wywodzi się z nabłonka wyściełającego przewody mleczne. Większe zmiany mogą być wyczuwalne jako guzek za brodawką sutka lub na obwodzie piersi.

Bibliografia:

1. Piekarski J.H., Szczególne postacie kliniczne nowotworów złośliwych piersi, „Current Gynecologic Oncology”, 2012, 10(4), s. 326-336.

2. Stachura J., Domagała W., Patologia znaczy słowo o chorobie, Kraków, Wydawnictwo PAU, 2003.

3. Fredregill S., Mamie na ratunek. Karmienie piersią, Gliwice, Wydawnictwo Helion, 2010.

4. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Karmienie piersią w teorii i plastyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2012.

5. Gajos A., Bolesne piersi, „Apteka Media”, 2014, 11, s. 16-18.

6. Pertyński T., Stachowiak G., Mastalgia – poważny problem u kobiet w wieku przedmenopauzalnym, „Przegląd Menopauzalny”, 2013, 1, s. 29-33.