Szparkosz okrężnicy wywołuje balantidiozę – zakażenie w obrębie jelita grubego, które często przebiega bezobjawowo, co znacznie utrudnia rozpoznanie. Czasem choroba ma cięższy przebieg i manifestuje się szeregiem uporczywych objawów, które może złagodzić jedynie antybiotykoterapia.

Co to jest Balantidium coli?

Balantidium Coli to łaciński termin określający kosmopolitycznego pierwotniaka nazywanego szparkoszem okrężnicy. Należy on do rodziny orzęsków chorobotwórczych, których obecność w organizmie wywołuje nieżyty i owrzodzenia jelita grubego.

Szparkosz ma asymetryczny kształt i jest cały pokryty charakterystycznymi rzęskami. W jego przedniej części znajduje się cytostom, dzięki któremu może się odżywiać. W tylnej zaś otwór, za pomocą którego usuwa niestrawione resztki pokarmu. Jego cysta przypomina owal z podwójną otoczką. Pierwotniak jest bardzo mały. Osiąga wielkość około 30–200 µm, a jego cysta jest jeszcze mniejsza. Zlokalizowanie go pod mikroskopem wymaga niezwykłych umiejętności analitycznych.

Jak można zarazić się szparkoszem okrężnicy?

Szparkosza okrężnicy spotyka się najczęściej w rejonach wiejskich, gdzie jest hodowana trzoda chlewna. Jego nosicielami są świnie. W ich wnętrzach są cysty pierwotniaka, które przenoszą się na inne zwierzęta i ludzi. Zakażenie następuje drogą bezpośredniego kontaktu np. poprzez zjedzenie skażonego pożywienia lub styczność z odchodami, które wykorzystuje się do nawożenia ziemi.

Cykl rozwojowy cysty pierwotniaka rozpoczyna się w końcowym odcinku jelita cienkiego. To w nim dochodzi do procesu ekscytacji i z cyst są uwalniane trofozoity (formy przetrwalnikowe), które bardzo szybko rozmnażają się i wnikają do przestrzeni międzykomórkowych. Ich kolejne podziały skutkują ponownym powrotem do początkowej postaci. Umożliwia to wydalenie ich z kałem.

Zobacz film i sprawdź jak rozpoznać infekcję pasożytniczą: 

Objawy zakażenia Balantidium coli

Zakażenie Balantidium coli lokalizuje się w jelicie grubym. Skutkiem jest powstawanie jego nieżytów oraz owrzodzeń, ale mimo to choroba często przebiega bezobjawowo. Tym samym jej rozpoznanie i leczenie jest mocno opóźnione. W niektórych przypadkach dochodzi do zaostrzeń, które objawiają się szeregiem uporczywych dolegliwości. Choremu dokucza biegunka o zmiennym nasileniu, a w jego kale jest zauważalna domieszka śluzu i krwi. Dokuczają mu ciągłe nudności, bóle brzucha. Czasem wymiotuje.

Ostrą balantidiozę powinno się wspomóc środkami farmakologicznymi. Brak terapii spowoduje, że stanie się chorobą przewlekłą stanowiącą zagrożenie dla zdrowia. Pacjenci z przewlekłym stadium zakażenia nie mają apetytu, cierpią na bóle głowy wywołane osłabieniem i znacznie tracą na wadze.

Polecamy: Krew w kale u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy. Jakie badania wykonać?

Jak rozpoznać zakażenie szparkoszem okrężnicy?

Diagnostyka zakażeń Balantidium coli jest mocno utrudniona ze względu na bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg choroby. Gdy przybiera ona zaawansowane stadium, bada się kał chorego. O zakażeniu świadczą obecne w próbce trofozoity pierwotniaka.

U niektórych pacjentów wykonuje się badanie endoskopowe, które umożliwia ocenę wnętrza jelita grubego. Czasami konieczne jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Balantidioza uszkadza błonę śluzową jelita, a na jego ścianach pojawiają się typowe dla tej choroby nacieki okrągłokomórkowe. Predysponują one do powstania bolesnych owrzodzeń, a w niektórych przypadkach także ropni, które wymagają leczenia farmakologicznego.

Leczenia zakażenia Balantidium coli

Leczenie zakażenia szparkoszem okrężnicy opiera się na farmakoterapii. Choremu podaje się antybiotyki przez co najmniej 10 dni od momentu zdiagnozowania choroby. Najczęściej jest to tetracyklina, którą należy stosować nawet 4 razy dziennie. Jest to bardzo wyczerpujące dla organizmu. Niektóre osoby przyjmują metronidazol lub pochodne nitroimidazolu, które dają podobny efekt terapeutyczny.

W lżejszych przypadkach zastosowanie ma leczenie przyczynowe. Podstawowym elementem jest regularne nawadnianie chorego, aby nie doszło u niego do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Istotne są również probiotyki, które uzupełniają florę bakteryjną podczas oraz po antybiotykoterapii. Pacjent, który skarży się na dolegliwości bólowe, może otrzymać leki rozkurczowe i przeciwbólowe.

W profilaktyce balantidiozy ważne jest przestrzeganie zasad higieny oraz spożywanie przebadanych pokarmów i wody z bezpiecznych źródeł.

Bibliografia:

1. A. Deryło, Parazytologia i akaroentomologia medyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 156–158.