W zespole anytyfosfolipidowym układ odpornościowy wytwarza nieprawidłowe przeciwciała zwane antyfosfolipidowymi, co zwiększa krzepliwość krwi. Nie wiadomo dokładnie, co powoduje, że układ odpornościowy wytwarza te przeciwciała, ale podobnie jak w przypadku innych zaburzeń autoimmunologicznych znaczącą rolę odgrywają czynniki genetyczne, hormonalne i środowiskowe. Zespół antyfosfolipidowy może dotyczyć osób w każdym wieku, w tym dzieci i niemowląt. Częściej dotyka osób (przeważnie kobiet) pomiędzy 20. a 50. rokiem życia.

Zespół antyfosfolipidowy - objawy

Zespół antyfosfolipidowy nie zawsze powoduje zauważalne problemy. Często ogólne objawy podobne są do występujących w przypadku stwardnienia rozsianego (stanu wpływającego na ośrodkowy układ nerwowy).

Zespół antyfosfolipidowy może charakteryzować się następującymi objawami:

• problemami ze wzrokiem, takimi jak podwójne widzenie,
  
• problemami z mową i pamięcią,
  
• uczuciem mrowienia w ramionach lub nogach,
  
• skrajnym zmęczeniem,
  
• powtarzającymi się bólami głowy lub migrenami,
  
• zaczerwienioną wysypką,
  
• problemami z zajściem w ciążę - kobiety z zespołem antyfosfolipidowym mają znacznie większe ryzyko powikłań podczas ciąży, szczególnie jeśli nie są leczone. Mogą to być: wczesne poronienia (zwykle w ciągu pierwszych 10 tygodni ciąży), przedwczesny poród (zwykle w okolicach 34. tygodnia ciąży, może być spowodowany stanem przedrzucawkowym).
  

Zespół antyfosfolipidowy - diagnostyka

Dokładna diagnoza zespołu antyfosfolipidowego jest ważna, ponieważ zakrzepy mogą nieść poważne konsekwencje zdrowotne w postaci niewydolności wielonarządowej, a nawet śmierci.

Rozpoznanie tego zespołu może być trudne, dlatego w celu postawienia diagnozy zalecane są badania krwi w celu identyfikacji nieprawidłowych przeciwciał antyfosfolipidowych, które zwiększają ryzyko zakrzepów krwi. Rozpoznania można dokonać dopiero po 2 ujemnych (negatywnych) badaniach krwi, z co najmniej 12-tygodniową przerwą między nimi, ponieważ czasami przeciwciała antyfosfolipidowe mogą być obecne we krwi tylko przez krótki okres. Zwykle jest to wynik zakażenia lub działania niepożądanego leku, np. antybiotyku. Jeśli w trakcie pierwszego testu krwi zostaną zidentyfikowane przeciwciała antyfosfolipidowe, w późniejszym terminie zlecony zostanie inny test w celu potwierdzenia ich obecności.

Zespół antyfosfolipidowy to przede wszystkim niepowodzenie położnicze. Najczęściej rozpoznawany u kobiet z powtarzającymi się poronieniami.

Diagnozę zespołu antyfosfolipidowego można zazwyczaj potwierdzić, jeśli kobieta miała:

• przynajmniej 1 potwierdzony zakrzep krwi,
  
• minimum 1 niewyjaśnione poronienie,
  
• przynajmniej 3 niewyjaśnione wczesne poronienia,
  
• * 1 przedwczesny poród lub większą ich liczbę.
  

Zespół antyfosfolipidowy - leczenie

Leczenie zespołu antyfosfolipidowego ma na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia większej liczby zakrzepów. Każdy pacjent z zespołem antyfosfolipidowym jest leczony w sposób indywidualny, w zależności od objawów. Ryzyko rozwoju skrzeplin może być znacznie zmniejszone, jeśli zostanie prawidłowo zdiagnozowane. Podstawą terapii są leki przeciwzakrzepowe lub przeciwpłytkowe. Większość osób musi je codziennie przyjmować przez całe życie. Ograniczają one prawdopodobieństwo powstania niepotrzebnych skrzepów krwi. Leczenie tymi lekami może również zwiększyć szanse kobiety w ciąży na donoszenie płodu. W przypadku leczenia szacuje się, że istnieje około 80% szans na udaną ciążę.

Większość osób reaguje dobrze na leczenie i może prowadzić normalny, zdrowy styl życia. Zdarza się, że części osób, pomimo terapii, nadal mogą dokuczać zakrzepy krwi. W bardzo rzadkich przypadkach skrzepy krwi mogą powstać w całym ciele, co przyczynia się do niewydolności organów. Jest to tzw. katastroficzny zespół antyfosfolipidowy (ang. catastrophic antiphospholipid syndrome - CAPS). Wymaga on natychmiastowego leczenia w szpitalu dużymi dawkami leków przeciwzakrzepowych.

Skutki uboczne tych leków są rzadkie i przebiegają łagodnie, głównie w postaci niestrawności lub nudności. Istnieje jednak ryzyko wystąpienia krwawienia, którego objawami są między innymi:

• krew w moczu lub stolcu,
  
• siniaki,
  
• krwawienie z nosa (trwające dłużej niż 10 minut),
  
• krwioplucie.
  

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów podczas stosowania leku przeciwkrzepliwego należy skontaktować się z lekarzem.

Jeśli diagnoza została potwierdzona, ważne jest, aby podjąć wszelkie możliwe kroki w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia zakrzepów. Skuteczne sposoby osiągnięcia tego celu dotyczą: zaprzestania palenia papierosów, spożywania zdrowej, zbilansowanej diety (beztłuszczowej, bezcukrowej i zawierającą dużo owoców oraz warzyw), regularnej aktywność fizycznej, utrzymania prawidłowej wagi lub utraty masy ciała w przypadku osób otyłych (wskaźnik masy ciała 30 lub więcej).