Zawroty głowy powstają w wyniku zaburzonej pracy układu równowagi. Układ ten składa się z: błędnika, nerwu przedsionkowego, jądra przedsionkowego i zespołu ośrodków oraz połączeń między nimi w móżdżku, pniu i korze mózgu, narząd wzroku oraz receptory czucia głębokiego (proprioreceptory) umiejscowione w stawach, ścięgnach, mięśniach, więzadłach i torebkach stawowych (źródło). Dlatego wszystkie informacje dochodzące do układu nerwowego z różnych receptorów generują bodźce, umożliwiając tym samym zachowanie równowagi głowy i ciała, a także właściwe widzenie. Jeśli któryś element układu równowagi nie działa właściwie, pojawiają się zawroty głowy. Występują one trzykrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, częste są także u seniorów.

Jakie są przyczyny występowania zawrotów głowy?

Zawroty głowy są nieswoiste, co oznacza, że mogą występować z różnych powodów. Dolegliwości te występują najczęściej w przebiegu niegroźnych chorób, ale także, choć rzadziej, przy stanach groźnych i zagrażających życiu. Niestety, u ponad 25% osób borykających się z zawrotami głowy nie da się ustalić przyczyny ich występowania.

Zobacz także: Zawroty głowy w ciąży: przyczyny i metody zapobiegania

W pozostałych przypadkach najczęstszą przyczyną zawrotów głowy, występującą u 50% osób wskazujących na ich występowanie, są schorzenia laryngologiczne obwodowe (zapalenia i niedokrwienie błędnika, choroba Meniere’a, choroba lokomocyjna) i ośrodkowe (migrena, stwardnienie rozsiane, padaczka). Zawroty głowy to także efekt zaburzeń psychologiczno-psychiatrycznych (nerwice, stres), występujących rzadko, bo u 15% osób. Natomiast u ok. 10% osób zawroty głowy pojawiają się w wyniku niskiego ciśnienia krwi, zaburzeń neurologicznych (guz mózgu) i niepożądanego działania leków. Zawroty głowy mogą być także spowodowane urazem, np. wstrząśnieniem mózgu, a jeśli towarzyszy im osłabienie, należy podejrzewać anemię (inaczej niedokrwistość).

Zawroty głowy i inne objawy

Zawrotom głowy nierzadko towarzyszą inne objawy. Zależnie od przyczyny mogą występować także zaburzenia równowagi związane np. z niestabilnością postawy, problemami motorycznymi (trudności w chodzeniu), a także wirowaniem ciała i przestrzeni wokół. Osoby, u których występują zawroty głowy, mogą cierpieć również na nudności i wymioty, mdłości, odruchy wymiotne, a także ból głowy (o różnym stopniu nasilenia). Wraz z zawrotami głowy mogą wystąpić też zaburzenia widzenia – pojawiają się mroczki, oczopląs oraz brakuje ostrości widzenia. Mogą pojawiać się także zaburzenia mowy, polegające na trudności w wypowiadaniu słów, bełkotaniu bądź ogólnie niezrozumiałym mówieniu. U niektórych osób występują także zaburzenia świadomości i czucia (niedowłady, mrowienie, drętwienie).

Diagnostyka

W momencie wystąpienia zawrotów głowy z silnymi objawami towarzyszącymi podstawą jest leczenie ostrych symptomów. Specjalista na tym etapie określa, czy osoba borykająca się z zawrotami wymaga natychmiastowej hospitalizacji, a także dokonuje wstępnego rozpoznania. W celu postawienia diagnozy specjalista musi wykonać badanie fizykalne. Polega ono na badaniach: laryngologicznym, słuchu, okulistycznym, neurologicznym, a także ocenie oczopląsu oraz zbadaniu ciśnienia tętniczego i tętna. Ponadto specjalista może zlecić badania dodatkowe: elektronystagmografię (ENG), manewr Hallpike’a, videoelektronystagmografię (VENG), badania audiometryczne i wiele innych. W znalezieniu przyczyny występowania zawrotów głowy wykonuje się także szereg badań podstawowych (morfologię krwi obwodowej, profil lipidowy, poziom glukozy), a także diagnostykę obrazową (tomografię głowy, rezonans magnetyczny, badanie ultrasonograficzne dopplerowskie tętnic szyjnych i kręgowych itp.).

Zobacz także: Na czym polega badanie błędnika? Badanie VNG i ENG

Zawroty głowy – leczenie

W leczeniu zawrotów głowy konieczne jest rozpoznanie przyczyny. Tylko właściwie postawiona diagnoza umożliwia dobranie skutecznej terapii. W leczeniu zawrotów głowy nierzadko stosuje się środki farmakologiczne. Leki te działają objawowo, co prowadzi do zmniejszenia odczuwania zawrotów głowy, a także minimalizacji objawów towarzyszących – nudności, wymiotów, lęku i niepokoju. W takim leczeniu stosowane są: neuroleptyki, leki przeciwhistaminowe, leki uspokajające, betahistyna, a także inne – barbiturany, baklofen, klonazepam itp. Nierzadko podaje się także leki przeciwdepresyjne.

Leczenie zawrotów głowy zawsze zależy od rozpoznanej przyczyny. Dlatego aby pomóc osobie, u której one występują, należy zalecić wizytę u specjalisty, który rozpozna przyczynę i wdroży odpowiednią terapię. Nie wolno bagatelizować tego problemu, bo nierzadko może być oznaką poważnej choroby, którą należy jak najszybciej zdiagnozować i leczyć.