„Zatrucie wodne” to alternatywne określenie stanu przewodnienia hipotonicznego. Najczęściej słyszy się o stanach odwodnienia organizmu. Do przewodnienia dochodzi statystycznie dużo rzadziej. Zatrucie wodne odnosi się do przewodnienia hipotonicznego, natomiast wyróżnia się także przewodnienie hipertoniczne i izotoniczne. Różnica polega na współistniejącej molalności płynów ustrojowych. Należy pamiętać, że u zdrowego człowieka nie dojdzie do przewodnienia organizmu przy podaży odpowiednich płynów doustnie. Zatrucie wodne i inne stany przewodnienia zazwyczaj wynikają ze współistniejących schorzeń.
Zobacz także:
Woda wodzie nierówna – jak wybrać najlepszą dla siebie
Bilans wodny. Ile wody powinniśmy pić w ciągu dnia?
Woda gasi nie tylko pragnienie. Dlaczego warto ją pić?
Zatrucie wodne a zatrucie wodą
Zatrucie wodne to nie to samo co zatrucie wodą. Niby subtelna różnica, jednak w nomenklaturze medycznej określenia oznaczają zupełnie różne jednostki chorobowe. Zatrucie wodne, czyli przewodnienie hipertoniczne, polega na tym, że człowiek zaczyna spożywać bardzo dużo płynów bezelektrolitowych, a jednocześnie nerki nie wydalają wystarczającej ilości wody w przebiegu niewydolności nerek. Bardzo rzadko obserwuje się zjawisko przewodnienia hipotonicznego przy prawidłowej funkcji nerek i jednocześnie nadmiernym spożyciu płynów bezelektrolitowych. Zazwyczaj bowiem organizm w stanie zdrowia potrafi utrzymać równowagę wodno-elektrolitową za pomocą szeregu mechanizmów kompensacyjnych. Zupełnie inną patologią jest zatrucie wodą.
Mówiąc o zatruciu wodą, mamy na myśli zatrucie wywołane wodą z kranu, z basenu czy innych, odpowiednio nieprzebadanych, źródeł. Podczas nieostrożnego picia może dojść do spożycia bakterii, które namnażają się właśnie w wodzie. Objawy zatrucia skażoną wodą obejmują przede wszystkim szereg symptomów ze strony przewodu pokarmowego. Symptomy zatrucia wodnego są odmienne i stanowią bezpośrednie zagrożenie życia.
Zatrucie wodne a zatrucie wodą – jakie są różnice w objawach klinicznych?
Zatrucie wodne polega na nagromadzeniu się nadmiaru wody w ustroju, co przyczynia się do narastania obrzęków obwodowych. Woda zaczyna przenikać do poszczególnych jam ciała, jak opłucna, otrzewna. Może dojść nawet do obrzęku mózgu, co jest bardzo poważnym powikłaniem. Skutkuje zaburzeniami świadomości, uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, a nawet zgonem. Dlaczego woda zaczyna dostawać się do wszystkich przestrzeni? Dlatego, że wewnątrz naczyń krwionośnych zaczyna tworzyć się środowisko hipotoniczne, czyli o niskim stężeniu elektrolitów, a w komórkach ciała skład jest prawidłowy. Organizm zawsze dąży do wyrównania takiego niesprawiedliwego podziału, w związku z czym zabiera wodę z przestrzeni pozakomórkowej do komórek. Przy przewodnieniu hipotonicznym w naczyniach mimo tego mechanizmu stale jest niższe stężenie jonów w porównaniu do komórek, co skutkuje przenikaniem wody do przestrzeni komórkowej.
Zatrucie wodą to zupełnie inny mechanizm, inny stan. Najczęściej w wyniku zatrucia wodą dochodzi do inwazji bakterii do organizmu, które wywołują objawy kliniczne zatrucia, w tym np. biegunkę, wymioty, gorączkę, dolegliwości bólowe jamy brzusznej. One z kolei prowadzą do odwodnienia organizmu, czyli zupełnie przeciwstawnego stanu do przewodnienia hipotonicznego.
Jakie jest postępowanie w zatruciu wodą i zatruciu wodnym?
Skoro zupełnie różny jest mechanizm powstawania omawianych zjawisk, inne są objawy, inne jest też postępowanie. W zależności od nasilenia zatrucia wodą pacjent albo wymaga leczenia szpitalnego, albo wystarczy leczenie zachowawcze w domu. Bardzo ważne jest, by w razie wystąpienia nasilonych wymiotów czy biegunki zadbać o odpowiednie nawodnienie. Jeśli podaż doustna jest niewystarczająca, konieczne jest wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej drogą dożylną. W przypadku zatrucia wodnego, czyli przewodnienia hipotonicznego, postępowanie jest wręcz odwrotne. Podaż płynów jest ograniczana do maksimum. Należy również chwilowo wyeliminować leki przyczyniające się do dodatkowej utraty sodu przez nerki i zaniżania toniczności płynów wewnątrzustrojowych. W związku z ryzykiem wystąpienia obrzęku mózgu konieczne jest stopniowe wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych, ponieważ zbyt szybkie również może przyczynić się do pogorszenia stanu chorego. Leczenie zatrucia wodnego odbywa się wyłącznie w warunkach szpitalnych. Konieczne jest włączenie dożylnych wlewów hipertonicznej soli, co ma na celu podwyższenie poziomu sodu wewnątrz naczyń krwionośnych i stopniowe ściąganie wody do przestrzeni pozakomórkowej. To z kolei przyczynia się do zmniejszenia nasilenia obrzęków i powoduje redukcję obrzęków.
Zobacz film i dowiedz się, która woda jest najzdrowsza:
Bibliografia:
1. Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, Interna Szczeklika, Kraków 2019, Wyd. 10.