Zapalenie wielomięśniowe, w skrócie PM, częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Najwięcej zachorowań notuje się w przedziale 50–70 lat, choć schorzenie to może wystąpić u osób w każdym wieku. Istotą PM jest postępujące osłabienie mięśni w okresie od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy – w tym czasie stan zapalny może rozprzestrzenić się na dowolne części ciała, w tym serce.

Przyczyny zapalenia wielomięśniowego

Zapalenie wielomięśniowe, określane również mianem idiopatycznej miopatii zapalnej, rozwija się w mięśniach szkieletowych. Konkretna przyczyna tego schorzenia nie jest jeszcze znana, ale lekarze podejrzewają, że choroba ma podłoże autoimmunologiczne, ponieważ materiał pobrany na drodze biopsji wykazuje uszkodzenia włókien mięśniowych przez komórki układu odpornościowego. Można przypuszczać, że błędnie odczytują one tkanki mięśniowe jako zagrożenie dla organizmu lub atakują je w celu zwalczenia wirusów wywołujących infekcję.

Jedna z teorii dotyczących genezy zapalenia wielomięśniowego zakłada, że istotną rolę w rozwoju schorzenia mogą odgrywać czynniki genetyczne. U osób dotkniętych PM częściej diagnozuje się bowiem inne choroby tkanki łącznej, takie jak twardzina lub reumatoidalne zapalenie stawów. Co warte podkreślenia, zapalenie wielomięśniowe relatywnie często występuje u kilku członków jednej rodziny.

Zapalenie wielomięśniowe – objawy

Zapalenie wielomięśniowe to choroba układowa, czyli taka, która ma wpływ na całe ciało. Klasycznym objawem PM jest osłabienie mięśni ramion i bioder utrudniające podniesienie rąk, wchodzenie po schodach i wstawanie z pozycji siedzącej. Chorzy doświadczają również problemów z połykaniem, bólu mięśni, trudności w mówieniu (wynik osłabienia mięśni gardła) i duszności.

Zapalenie wielomięśniowe PM może powodować także gorączkę, uczucie zmęczenia, brak łaknienia, bóle stawów, spadek masy ciała i poranną sztywność mięśni. Częstym problemem przy postępującym osłabieniu mięśni jest drżenie rąk, kłopoty z zachowaniem równowagi, chodzenie na szeroko rozstawionych stopach i ogólna niezdarność.

Zapalenie wielomięśniowe rozwija się powoli, nie dając o sobie znać przez długi czas. Do momentu pojawienia się pierwszych symptomów chory traci około połowy włókien mięśniowych, co sprawia, że najprostsze czynności (np. podniesienie głowy z poduszki) urastają do rangi wyzwania lub są poza jego zasięgiem. W zależności od umiejscowienia zmian w obrębie mięśni należy liczyć się z poważnymi problemami w codziennym funkcjonowaniu – od jedzenia (trudności z przełykaniem, zwracanie pokarmu) po wydalanie (zaburzenia perystaltyki prowadzące do zaparć).

Zapalenie wielomięśniowe – diagnostyka

Objawy zapalenia wielomięśniowego są zbliżone do dystrofii mięśniowej, dlatego zdarza się, że osoby z PM są błędnie diagnozowane. Właściwemu rozpoznaniu choroby sprzyja wykonanie następujących badań:

• badanie krwi na obecność przeciwciał oraz test wykrywający nieprawidłowe, zbyt wysokie stężenie kreatyny fosfokinazy we krwi (ilość tego enzymu mięśniowego zwiększa się przy uszkodzeniach mięśni),

• biopsja mięśnia – próbka tkanki mięśniowej jest analizowana pod kątem uszkodzeń i nietypowej aktywności układu immunologicznego – badanie to ma decydujące znaczenie w diagnostyce zapalenia wielomięśniowego,

• elektromiografia – pomiar aktywności elektrycznej mięśni,

• badania wykluczające inne podłoże schorzenia, np. infekcje pasożytnicze lub bakteryjne.

Na etapie badań diagnostycznych duże znaczenie ma wywiad lekarski, ponieważ omówiona wówczas ewentualna obecność innych chorób tkanki łącznej przemawia za rozpoznaniem zapalenia wielomięśniowego.

Zapalenie wielomięśniowe – leczenie

Obecnie leczenie zapalenia wielomięśniowego opiera się głównie na kortykosteroidach, podawanych przez około 4–6 tygodni w coraz mniejszych dawkach. Kortykosteroidy przyczyniają się do redukcji stanu zapalnego i hamują czynność układu odpornościowego. Po pierwszym etapie leczenia dawka leków pozostaje niska, a chory zwykle przyjmuje je stale, chyba że lekarz zaleci stosowanie innych preparatów immunosupresyjnych.

Jeśli terapia kortykosteroidami nie przyniosła efektu, warto rozważyć dożylne podawanie gamma-globulin, choć nie zawsze jest to skuteczna metoda. W leczeniu zapalenia wielomięśniowego stosuje się również leki biologiczne.

Zapalenie wielomięśniowe – rokowania

Prognozy dla osób dotkniętych zapaleniem wielomięśniowym są zróżnicowane – większość z nich dobrze reaguje na leczenie i odzyskuje pełnię sił, część doświadcza uszczerbku na zdrowiu w postaci trwałego osłabienia mięśni, a niewielki odsetek osób zmagających się z tym schorzeniem zapada na zapalenie płuc lub niewydolność oddechową.

Zapalenie wielomięśniowe – rehabilitacja

Fizykoterapia pomaga wzmocnić osłabione mięśnie, dlatego po wyleczeniu stanu zapalnego warto skorzystać z rehabilitacji pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.