Ze względu na brak odpowiednich metod diagnostycznych, bezpośrednia przyczyna rozwoju zapalenia nerwu przedsionkowego bardzo często pozostaje nierozpoznana. Choroba najczęściej jest zaburzeniem samoograniczającym się, trwającym do kilku tygodni, a jej leczenie polega na stosowaniu leków łagodzących objawy.

Zobacz też:

• Jakie funkcje pełni w mózgu 12 par nerwów czaszkowych?
• Zaburzenia równowagi – przyczyny, diagnostyka, leczenie
• Oczopląs – rodzaje schorzenia, objawy, przyczyny, leczenie

Na czym polega zapalenie nerwu przedsionkowego?

Do struktur znajdujących się w uchu wewnętrznym (nazywanym inaczej błędnikiem) zaliczyć można ślimak (odpowiedzialny za odbieranie bodźców słuchowych z otoczenia) oraz narządy równowagi – kanały półkoliste i przedsionek (wewnątrz którego znajdują się woreczek i łagiewka). Receptory w ich wnętrzu reagują na zmiany położenie głowy, co przesyłane jest następnie jako impuls do ośrodkowego układu nerwowego.

Nerw przedsionkowo-ślimakowy jest ósmym nerwem czaszkowym, który unerwia struktury ucha wewnętrznego i pozwala na przekazywanie informacji od nich do mózgowia. Na początku przebiegu podzielony jest na dwie części: na nerw przedsionkowy (zbierający informacje z narządu równowagi) oraz ślimakowy (który jest pierwszym odcinkiem drogi słuchowej). Obie składowe łączą się ze sobą przed wejściem do mózgowia w pniu mózgu, na granicy pomiędzy mostem a rdzeniem przedłużonym. Tak jak każda inna struktura w organizmie człowieka, także nerw przedsionkowy ulegać może wielu chorobom, z których najczęstsze jest zapalenie.

Zapalenie nerwu przedsionkowego najprawdopodobniej ma etiologię wirusową. Najczęściej postulowana jest teoria o reaktywacji utajonego zakażenia opryszczką typu 1, choć inne wirusy także mogą przyczyniać się do rozwoju choroby. Do innych możliwych przyczyn zapalenia nerwu przedsionkowego zalicza się infekcje bakteryjne, poważne urazy głowy, zaburzenia autoimmunologiczne, alergiczne oraz naczyniowe. W ponad 30% przypadków przed rozwojem pełnoobjawowego zapalenia nerwu przedsionkowego pacjenci skarżą się na objawy grypopodobne lub infekcyjne górnych dróg oddechowych (katar, kaszel, złe samopoczucie). Statystycznie, choroba najczęściej dotyka ludzi dorosłych, w wieku około 30–60 lat.

Jakie objawy daje zapalenie nerwu przedsionkowego?

Nerw przedsionkowy unerwia oraz przekazuje informacje o położeniu głowy z narządu równowagi do mózgu. Z tego względu wszelkie nieprawidłowości związane z przekazywaniem impulsów przez ten nerw powodują objawy zaburzeń zmysłu równowagi.

Do najczęstszych objawów zapalenia nerwu przedsionkowego zaliczyć można nagłe, napadowe, silne i krótkotrwałe zawroty głowy, opisywane jako uczucie wirowania otoczenia. Połączone są one często z nudnościami i wymiotami. Pojawiają się także zaburzenia równowagi (szczególnie gdy zapalenie dotyczy obu nerwów przedsionkowych), utrudniające samodzielne stanie bez podpierania się, poruszanie się, a nawet normalne, codzienne funkcjonowanie. W zapaleniu nerwu przedsionkowego pojawić się może także oczopląs (nagłe i niekontrolowane, poziome ruchy gałek ocznych), uczucie lęku i niepokoju. Co ważne, w izolowanym zapaleniu nerwu przedsionkowego nie stwierdza się zaburzeń słyszenia, gdyż narząd słuchu unerwiony jest przez nerw ślimakowy.

Jak wygląda leczenie zapalenia nerwu przedsionkowego i ile ono trwa?

Zapalenie nerwu przedsionkowego jest najczęściej procesem samoograniczającym się, trwającym zwykle do około 6 tygodni. Nie ma tendencji do nawrotów, a pacjenci po jego przebyciu wracają do pełni zdrowia. W niektórych przypadkach wskazana jest jednak okresowa kontrola lekarska (przez mniej więcej 2 lata) w celu wykluczenia innych chorób ośrodkowego układu nerwowego, mogących naśladować objawy zapalenia nerwu przedsionkowego.

Leczenie przyczynowe zapalenia nerwu przedsionkowego nie jest włączane, gdyż nie istnieją metody diagnostyczne pozwalające na określenie dokładnego czynnika sprawczego tej choroby. W celu postawienia rozpoznania zapalenia przeprowadzane jest ogólne badanie neurolaryngologiczne (ocena oczopląsu, chodu oraz zaburzeń równowagi). W leczeniu zapalenia nerwu przedsionkowego stosowane mogą być leki łagodzące objawy choroby – zmniejszające uczucie zawrotów głowy oraz nudności, takie jak leki przeciwhistaminowe, przeciwwymiotne czy uspokajające. Ważna jest także wczesna rehabilitacja chorych, polegająca na ćwiczeniach mięśni wokół gałek ocznych, utrzymywaniu prawidłowej postawy ciała oraz niwelująca zaburzenia chodu.

Zobacz film: Budowa i funkcje układu nerwowego

Bibliografia:

1. Rekomendacje postępowania w zawrotach głowy w praktyce ambulatoryjnej. https://neurologia-praktyczna.pl/a1894/Rekomendacje-postepowania-w-zawrotach-glowy-w-praktyce-ambulatoryjnej.