Zakwaszenie żołądka stwierdza się, gdy zawartość kwasu solnego w soku żołądkowym przekracza 20 mmol HCl wydzielanego w ciągu godziny. Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest nawracająca zgaga, dla której typowe jest uczucie pieczenia za mostkiem promieniujące do krtani i gardła. Towarzyszące nadkwaśności dolegliwości łagodzą leki, zioła lub specjalna dieta.

Czym jest zakwaszenie żołądka?

Zakwaszenie żołądka rozwija się w wyniku nadmiernej produkcji kwasów trawiennych, które uszkadzają pokrywającą żołądek warstwę śluzu przy jednoczesnym zmniejszeniu produkcji substancji zobojętniających, co w konsekwencji przyczynia się do zachwiania równowagi składników soku żołądkowego. Zakwaszenie, określane też często jako nadkwaśność, stwierdza się, gdy zawartość kwasu solnego w soku żołądkowym przekracza 20 mmol HCl wydzielanego w ciągu godziny. Nadmiar kwasu solnego obniża pH soku żołądkowego.

Przyczyny zakwaszenia żołądka

Przyczyn zakwaszenia żołądka jest wiele, ale za najczęstszą uważa się nieprawidłowo zbilansowaną dietę w postaci nadmiaru węglowodanów i niewłaściwe łączenie składników pokarmowych. Prawdopodobieństwo nadkwasoty jest wyższe u osób często spożywających napoje alkoholowe oraz posilających się nieregularnie, w pośpiechu i spożywających zbyt obfite posiłki. Na dolegliwości narażeni są także zjadający za dużo słodyczy, tłustych, ciężkostrawnych, smażonych potraw i owoców cytrusowych. Niektórzy badacze są zdania, że czynnikiem podnoszącym ryzyko zakwaszenia żołądka jest przewlekły stres.

Test na zakwaszenie żołądka

W domu można samodzielnie przeprowadzić test sody na zakwaszenie żołądka. W tym celu należy wypić miksturę przygotowaną z ¾ szklanki letniej niegazowanej wody i rozpuszczonej w niej 1 płaskiej łyżeczki sody oczyszczonej. Następnie ocenia się czas, jaki upłynie od wypicia wody sodowej do momentu odbicia się gazem. Jeśli odbicie nastąpi:

• przed upływem 40 s, istnieje wysokie ryzyko nadkwasoty,
  
• po 40–90 s, zakwaszenie żołądka jest prawidłowe,
  
• po upływie 90 s, zakwaszenie żołądka jest niskie.
  

Niestety test na zakwaszenie żołądka wodą sodową jest dość mało wiarygodny, dlatego też najlepiej wykonać specjalistyczny pomiar wartości pH bezpośrednio z próbki soków żołądkowych pobranej z żołądka.

Objawy zakwaszenia żołądka

Objawy zakwaszenia żołądka to: wymioty, nudności, ból brzucha, gazy, uczucie ciężkości na żołądku, zaparcia, odbijanie, zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem promieniujące do krtani i gardła) i brak apetytu. Zakwaszony żołądek może predysponować do rozwoju refluksu i choroby wrzodowej żołądka. Towarzyszy nerwicy i zapaleniu żołądka.

Na czym polega dieta odkwaszająca?

Osobom zmagającym się z nadkwaśnością żołądka zaleca się wprowadzenie diety odkwaszającej (alkalizującej), która zapewnia neutralizację nadmiaru kwasów żołądkowych. Zaleca się, aby składała się nawet w 80% z produktów zasadotwórczych.

Odkwaszanie żołądka przyniesie spożywanie pokarmów bogatych w pełnowartościowe białko, które jest zawarte w chudym mięsie drobiowym, rybach i nabiale. Dieta opiera się na dużej ilości warzyw i owoców, takich jak: czerwona kapusta, szpinak, szparagi, brokuły, sałata, jarmuż, bakłażan, seler, ogórki, karczochy, jabłka, papaja, borówki, ananas, kiwi, mandarynki, daktyle i figi. W jadłospisie powinny się znaleźć: ryż, makaron, pszenne pieczywo i sucharki. Do przygotowywania posiłków najlepiej używać oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, lnianego, sezamowego i słonecznikowego. Ponadto należy przestrzegać ogólnych zasad posilania się, czyli posiłki spożywać w spokojnej atmosferze, dokładnie przeżuwać każdy kęs pokarmu, zjadać 5–6 mniejszych posiłków w ciągu dnia w równych odstępach czasowych. Nie bez znaczenia jest także sposób przyrządzania jedzenia. Należy unikać smażenia, a gotować na parze, piec lub dusić. Konieczne jest przyjmowanie dużej ilości wody niegazowanej, a także herbat ziołowych czy soków owocowych i warzywnych. Najlepiej wyeliminować alkohol.

Jak odkwasić żołądek?

Oprócz odpowiedniego sposobu odżywiania w leczeniu nadkwasoty żołądka stosuje się leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego. Lekiem najczęściej stosowanym na zakwaszenie są inhibitory pompy protonowej (IPP), takie jak omeprazol, esomeprazol, pantoprazol i lanzoprazol. Są to bezpieczne i dobrze tolerowane środki, które należy przyjmować rano na czczo. Szybkie ustąpienie dolegliwości dadzą H₂-blokery, środki zobojętniające kwas solny i osłaniające błonę śluzową.

Oprócz specjalistycznych farmaceutyków na zakwaszenie żołądka warto sięgnąć także po zioła. Zalecane są: kłącze perzu, kwiatostan lipy, korzeń prawoślazu, liść melisy, ziele krwawnika pospolitego, porost islandzki, ziele majeranku, ziele szanty zwyczajnej i ziele srebrnika. Wszystkie zioła w ilości po 50 g należy wymieszać. Następnie 1 kopiastą łyżkę stołową mieszanki zalewa się 1 szklanką wrzątku, po czym odstawia pod przykryciem do zaparzenia na 15 minut. Napar przecedza się i w razie konieczności lekko podgrzewa. Zaleca się spożywanie go 3 razy dziennie po szklance, na 20 minut przed posiłkiem. Zioła te wykazują działanie wspomagające i osłaniające, które zawdzięczają śluzom roślinnym chroniącym błonę śluzową żołądka przed szkodliwym działaniem kwasu. Ponadto obniżają poziom cukru we krwi i działają przeciwskurczowo, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo o przeciwbakteryjnie.

Bibliografia:

1. Konturek S.J., Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Warszawa, PZWL, 2006.

2. Yamada T., Postępy w gastroenterologii, Lublin. Czelej, 2010.