Szczodrak krokoszowaty to stosunkowo mało znana roślina. Podnosi ogólną odporność organizmu, dodaje siły i energii oraz zwiększa sprawność seksualną. Przyczynia się do normowania poziomu cholesterolu i glukozy we krwi. Używany jest przez sportowców – wpływa na wydolność fizyczną. Surowcem leczniczym jest korzeń i kłącze szczodraka krokoszowatego.
Szczodrak krokoszowaty – wiadomości ogólne
Szczodrak krokoszowaty (z łac. Rhaponticum carthamoides) znany też jako leuzea krokoszowata to gatunek rośliny należący do rodzaju szczodrak i rodziny astrowatych. W stanie naturalnym porasta tereny górskie Syberii i północnej części Mongolii. Spotkać ją można w górach Ałtaj i Sajanach, na wysokości 1200–1900 m n.p.m.
Ile kosztuje szczodrak krokoszowaty?
Surowcem leczniczym jest korzeń i kłącze szczodraka krokoszowatego (z łac. Leuzeae rhizoma et radix), w składzie których znajdują się m.in.: witaminy (C, A, B, P), flawonoidy, garbniki, inulina, olejek eteryczny, karoten, szczawian wapnia, fitosterole. Charakterystyczne związki zawarte w korzeniu szczodraka to eksydony (20-hydroksyekdyson). Pierwsze badania biochemiczne przeprowadzono w 1941 roku, a farmakologiczne w 1946 roku.
Szczodrak krokoszowaty dostępny jest w sklepach zielarskich i niektórych aptekach. Opakowanie 50 g mielonego korzenia kosztuje niespełna 30 zł. Możliwe jest także samodzielne opracowanie surowca. Wczesną wiosną jego nasiona wysiewa się bezpośrednio do gruntu. Zbiór korzenia i kłącza przypada na koniec jesieni. Suszenie przeprowadza się w przewiewnym i ciepłym miejscu.
Właściwości i zastosowanie zdrowotne szczodraka krokoszowatego
Roślina znana jest z działania adaptogennego. Oznacza to, że przeciwdziała stresowi, pomaga w przystosowaniu się do zwiększonego wysiłku fizycznego (zwiększenie stężenia ATP), wywołuje w organizmie stan podwyższonej odporności. Szczodraka krokoszowatego podaje się w celu wzmocnienia osobom w podeszłym wieku, po ciężkiej chorobie w okresie rekonwalescencji, zmuszonym do zaaklimatyzowania się w nowym miejscu, w stanach przemęczenia fizycznego i umysłowego.
Roślina wykazuje właściwości immunostymulujące, tonizujące, przeciwutleniające, neuroprotekcyjne (zmniejsza apoptozę komórek kory mózgowej). Dodatkowo hepatoprotekcyjne, antyarytmiczne, uspokajające (obniża aktywność ośrodkowego układu nerwowego). Dzięki tym ostatnim sen staje się głębszy i dłuższy. Poprawia funkcje mózgowe, w tym umiejętność zapamiętywania i uczenia się, łagodzi zaburzenia koncentracji i uwagi.
Szczodrak krokoszowaty łagodzi objawy depresji, schizofrenii i uzależnienia od alkoholu. Podkreśla się także jego działanie anaboliczne, dzięki czemu zwiększa siłę i wytrzymałość mięśni. Roślina wzmacnia sprawność seksualną. Przyspiesza proces gojenia się ran dzięki stymulowaniu różnicowania keratynocytów i wzrost aktywności transglutaminazy. Harmonizuje gruczoły wydzielania wewnętrznego i podnosi ich działanie.
Zobaczcie, przy jakich dolegliwościach warto korzystać z ziół:
Jak można stosować szczodraka krokoszowatego?
Szczodraka krokoszowatego stosować można na kilka sposobów. Jednym z najczęściej spotykanych jest odwar. Jego przygotowanie jest dość proste. Należy 1 łyżeczkę surowca zalać 1 l wody i gotować przez około 10 minut. Następnie na 20–30 minut miksturę trzyma się pod przykryciem i spożywa (2 razy dziennie po szklance).
Możliwe jest doustne zażywanie szczodraka. W tym celu należy wzbogacić nim jogurt czy inny produkt. Zalecane dzienne spożycie sproszkowanego korzenia wynosi około 4 g. Można też przyrządzić z niego nalewkę. Preparat w formie nalewki pojawił się w aptekach w 1955 roku. Buteleczka 100 ml to koszt około 55 zł. Nalewka powinna być stosowana 3 razy dziennie po 5–25 kropli. Do nabycia dostępne są preparaty ze szczodrakiem krokoszowym w formie kapsułek, gdzie opakowanie 90 sztuk (po 245 mg) kosztuje średnio 96 zł.
Przeciwwskazania do stosowania szczodraka krokoszowatego
Szczodraka krokoszowatego nie powinny stosować kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią. Roślina nie jest wskazana w przypadku zażywania leków przeciwzakrzepowych i u osób z zaburzeniami ciśnienia tętniczego krwi.
Szczodrak krokoszowaty – pozalecznicze zastosowanie
Szczodrak krokoszowaty pełni rolę rośliny pastewnej, czyli przeznaczonej do wytwarzania paszy dla zwierząt. Roczny plon zielonej masy z obsadzenia 1 h wynosi nawet 35 t. Niegdyś przez mieszkańców Azji roślina ta była spożywana. Popularnością cieszyła się zwłaszcza w plemieniu Marali, od nazwy którego wywodzi się jej zwyczajowe określenie – korzeń Marala.
Bibliografia:
1. G. Obidoska, A. Sadowska, Rośliny o działaniu adaptogennym, [w:] „Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin”, 2004, 233, s. 163–171.
2. L. Samochowiec, Kompendium ziołolecznictwa, Urban & Partner, Wrocław 2002.
3. G. Nowak, Surowce roślinne stosowane w wyczerpaniu psychofizycznym i stresie, [w:] „Herba Polonica”, 2009, 55(2), s. 88–99.