Zapalenia górnych dróg oddechowych są jednym z najczęstszych powodów wizyt lekarskich. W większości przypadków schorzeniom tym towarzyszy kaszel będący fizjologicznym odruchem obronnym organizmu, skierowanym przeciw czynnikom drażniącym błonę śluzową dróg oddechowych. W przypadku zapalenia oskrzeli pojawia się tzw. kaszel oskrzelowy. W jego leczeniu sprawdzają się domowe sposoby, takie jak inhalacje, ziołowe napary i syropy.

Czym jest kaszel oskrzelowy?

Kaszel oskrzelowy jest mechanizmem oczyszczania dróg oddechowych. Jest to swoisty odruch wyzwalany głównie przez pobudzenie tzw. punktów kaszlowych. Jest jednym z pierwszych symptomów zapalenia oskrzeli. Podczas aktu kaszlowego szybkość strumienia powietrza w oskrzelach dochodzi do 30 m/s.

Jaki kaszel jest przy zapaleniu oskrzeli?

Kaszel przy zapaleniu oskrzeli jest początkowo suchy, napadowy i męczący, a następnie przechodzi w wilgotny, z odkrztuszaniem wydzieliny śluzowej lub ropnej. Nierzadko towarzyszy mu uczucie bólu za mostkiem, a silne ataki mogą nawet powodować wymioty.

Pełny powrót do zdrowia następuje dopiero po 3–4 tygodniach. Zdarzają się też przypadki, kiedy kaszel po zapaleniu oskrzeli utrzymuje się miesiącami. Do ataków kaszlu predysponuje zmiana temperatury otoczenia, wdychanie zanieczyszczonego powietrza i duży wysiłek fizyczny. Jest on konsekwencją poinfekcyjnej nadwrażliwości oskrzeli z powodu wolno przebiegającego procesu odbudowywania zniszczonego w trakcie infekcji aparatu śluzowo-rzęskowego.

Domowe sposoby na kaszel oskrzelowy

Chorym z mokrym kaszlem zaleca się stosowanie leków rozrzedzających wydzielinę i ułatwiających odkrztuszanie. W przypadku suchego i uporczywego kaszlu powinno się stosować leki przeciwkaszlowe. Można się też wspomagać domowymi sposobami na kaszel oskrzelowy.

Pomocne w łagodzeniu kaszlu oskrzelowego u dziecka jest oklepywanie pleców. Najlepiej przeprowadzać je zaraz po przebudzeniu, ponieważ podczas snu w drogach oddechowych zbiera się największa ilość wydzieliny. Dobrze jest też oklepać plecy przed spaniem, co podnosi jego komfort. Nie oklepuje się pleców zaraz po posiłku, bo może to wywołać wymioty. Do wykonania tego zabiegu dłoń składa się w łódkę, aby jej wewnętrzna część zawierała tzw. poduszkę powietrzną, która amortyzuje uderzenia. Najlepszym ułożeniem chorego jest leżenie na brzuchu z głową znajdującą się niżej niż plecy, co sprzyja spływaniu wydzieliny. Nie należy oklepywać gołego ciała. Do zabiegu najlepiej ubrać cienką koszulkę.

Oklepywanie przeprowadza się w kierunku karku, omija się okolice kręgosłupa. Zabieg ułatwi usunięcie wydzieliny z oskrzeli, kiedy będzie wykonywany energiczne i miarowo. U małych dzieci powinien trwać do 4 minut.

Nawadnianie organizmu w kaszlu oskrzelowym

W trakcie choroby zalecane jest picie dużej ilości płynów. Powinno się spożywać przegotowaną lub niegazowaną wodę mineralną i herbaty ziołowe. Doskonale na kaszel oskrzelowy sprawdza się napar z kurkumy. Łyżeczkę kurkumy miesza się z połową łyżeczki kminku, po czym zalewa 200 ml gorącej wody i odstawia pod przykryciem na 10 minut. Napar można dosłodzić miodem wedle uznania.

Innym sposobem na uporczywy kaszel po zapaleniu oskrzeli jest mieszanka ziołowa o działaniu przeciwzapalnym, rozluźniającym i wykrztuśnym, składająca się z połączonych w równych proporcjach następujących ziół: prawoślaz, żywokost, gwiazdnica (ptasie ziele), dziewanna i lobelia. Napar łagodzi podrażnione stanem zapalnym oskrzela, rozrzedza wydzielinę i zmniejsza częstotliwość ataków kaszlu. Szklanką wrzątku zalewa się 2 łyżeczki ziół, zaparza przez 5–10 minut pod przykryciem i odcedza. Dzienne spożycie naparu przez dorosłych to 1 szklanka 3 razy dziennie, a w przypadku dzieci połowa tej dawki.

Uciążliwe drapanie w gardle zminimalizuje herbata imbirowa. Do jej przygotowania potrzebne są 3 łyżki drobno startego świeżego korzenia imbiru, 0,5 l wody i miód bądź syrop z malin do smaku. Imbir zalewa się wodą i gotuje na wolnym ogniu przez około 20 minut. Następnie wywar przelewa się przez sitko, dodaje miód lub syrop malinowy i spożywa po szklance, rano i wieczorem.

Warunki łagodzące kaszel oskrzelowy

Należy zadbać o odpowiednie warunki w pomieszczeniu, w którym przebywa chory – często je wietrzyć, aby zapewnić dostęp do świeżego powietrza, i utrzymywać optymalną temperaturę (około 22°C). Warto zadbać o nawilżenie powietrza, szczególnie w sezonie grzewczym. W tym celu można położyć na grzejniku mokry ręcznik lub umieścić pod kaloryferem pojemniki z wodą. W sklepach dostępne są też specjalne nawilżacze powietrza. Można raz na jakiś czas rozpylić mgiełkę z wody morskiej.

Dobre efekty przynosi inhalacja solą fizjologiczną i olejkami eterycznymi. Poleca się olejek eukaliptusowy, lawendowy, z drzewa sandałowego i herbacianego, rozmarynu, majeranku, kopru włoskiego lub sosny. Inhalacje można przeprowadzać z zastosowaniem ziół, takich jak szałwia, rumianek i podbiał. Wykonuje się je przy użyciu nebulizatora lub wdychając parę wydobywającą się z naczynia z gorącą wodą.

Syrop na kaszel oskrzelowy

Dużą popularnością cieszą się syropy na kaszel oskrzelowy. Jednym z nich jest syrop z cebuli. Należy obrać i drobno posiekać 2 cebule, wsypać je do miseczki, zasypać obficie cukrem i dodać 2 łyżki miodu. Mieszankę przykrywa się i odstawia na 5 godzin, aż cebula puści sok, który należy odcedzić. Syrop spożywa się po łyżeczce, co 2–3 godziny.

Bibliografia:

1. Zieliński R., Zakrzewska A., Ostre infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci —podział morfologiczny, diagnostyka i terapia, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2010, 4(5), s. 366–371.

2. Batura-Gabryel H., Kaszel – trudny problem kliniczny, „Nowa Medycyna”, 2012, 1, s. 7-9.

3. Treben M., Apteka Pana Boga. Porady i praktyka stosowania ziół leczniczych, Warszawa, Ex Libris, 2015.

4. Danysz A., Kwieciński A., Kaszel - klasyfikacja i leczenie, „Farmaceutyczny Przegląd Naukowy”, 2007, 1, s. 21-23.

5. Jung A., Maślany A., Przewlekły kaszel u dzieci – problem diagnostyczny i terapeutyczny, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2012, 8(2), s. 97-100.

6. Leśnicka M., Zielska, zioła i ziółka, Gdańsk, Tower Press, 2000.