Rabarbar to roślina o licznych właściwościach prozdrowotnych. Najpopularniejsza w Polsce odmiana – rzewień ogrodowy – ceniona jest głównie ze względu na walory smakowe łodyg. Dostarczają one przy tym sporej ilości witamin, minerałów i błonnika. Najwartościowsze dla organizmu są jednak nie ogonki liściowe, lecz korzeń rzewienia (Radix Rhei). Nie dotyczy to warzyw, z których powstają wyśmienite kompoty i nadzienia drożdżówek, lecz odmian występujących naturalnie w górskich regionach Chin. Należą do nich rzewień lekarski i rzewień dłoniasty. Azjatyckie rośliny w 3.–4. roku wegetacji wykształcają grube kłącza, z których wyrastają potężne, liczące ponad pół metra, korzenie. W chińskiej medycynie tradycyjnej do dziś uznawane są za jeden z najcenniejszych surowców leczniczych.
Korzeń rzewienia a układ pokarmowy
Korzeń i kłącze rzewienia zawierają antraglikozydy. Związki te pobudzają wydzielanie śliny, soków żołądkowych i żółci. Działając drażniąco na błonę śluzową jelit, wzmagają ich perystaltykę, co przyspiesza pasaż jelitowy (m.in. zapobiega wzdęciom i zaparciom). Stymulują zatem procesy trawienne na każdym ich etapie. Z tego względu korzeń rzewienia znajduje zastosowanie w dietach służących utracie wagi.
Antrazwiązki działają przeczyszczająco. Jednocześnie obecne w Radix Rhei garbniki mają właściwości ściągające – zapierające. W zależności od dawkowania, wyciąg z korzenia rabarbaru może przeciwdziałać biegunkom (w niewielkiej ilości – do 0,3 g) lub ułatwiać wypróżnienia (w większej dawce). Ponieważ antraglikozydy dopiero w procesach metabolicznych przekształcają się w substancje czynne (antrachinony), surowiec działa dopiero po 8–12 godzinach od podania.
Korzeń rzewienia stosuje się przy chronicznych zaparciach (zwłaszcza w przypadku żylaków odbytu), wykorzystuje jako środek przeczyszczający po zabiegach chirurgicznych. Nie jest zalecane długotrwałe używanie preparatów na bazie Radix Rhei, ponieważ antrazwiązki mogą spowodować stany zapalne jelita, a obecne w rzewieniu szczawiany prowadzą do tworzenia się kamieni nerkowych. Ponadto substancje czynne korzenia rabarbaru mogą wywołać przekrwienie okrężnicy i narządów miednicy małej. Z tego względu zalecane jest ścisłe przestrzeganie dawek preparatu. Nie powinny go stosować kobiety ciężarne.
Korzeń rabarbaru – właściwości antyseptyczne i przeciwnowotworowe
Korzenie rzewienia lekarskiego i dłoniastego zawierają glikozydy garbnikowe o działaniu ściągającym, antyalergicznym i antyseptycznym – bakteriobójczym, przeciwgrzybicznym, przeciwzapalnym. Preparaty z Radix Rhei mogą więc posłużyć wzmocnieniu odporności i wspomóc walkę z różnego rodzaju infekcjami. W Chinach do dziś wyciąg z korzenia rabarbaru stosuje się miejscowo jako środek na ból zębów i zapalenia dziąseł. W Rosji rzewień ma zastosowanie w preparatach na choroby skórne, m.in. łuszczycę.
Właściwości przeciwzapalne wykazuje także inna zawarta w rabarbarze substancja – rapontygenina. Jest to flawonoid o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Wpływa korzystnie m.in. na układ sercowo-naczyniowy. W medycynie ceniony jest ze względu na zdolność do hamowania kancerogenezy. Uważa się, że spowalnia rozwój m.in. raka piersi i prostaty.
Działanie estrogenne rzewienia lekarskiego
Rabarbar, a w szczególności jego korzeń, zawiera rapontycynę – substancję o działaniu estrogennym, czyli o właściwościach podobnych do tych, które mają żeńskie hormony płciowe. Z tego względu tabletki z rzewienia zaleca się kobietom w okresie menopauzy. Łagodzą takie dolegliwości, jak uderzenia gorąca, nadmierna potliwość czy wahania nastroju. Wyciąg z korzenia rabarbaru mogą stosować dziewczęta borykające się z problemem trądziku młodzieńczego (spowodowanego zaburzeniami hormonalnymi okresu dojrzewania). Preparaty z Radix Rhei posłużą także mężczyznom cierpiącym na przerost gruczołu krokowego (prostaty), choć należy pamiętać, że ich długotrwałe stosowanie obniża poziom męskich hormonów.
Korzeń rzewienia a rozjaśnianie włosów
Zewnętrznie korzeń rzewienia można stosować na włosy. Sproszkowana roślina połączona w odpowiednich proporcjach z sokiem z cytryny, olejem roślinnym (jego dodatek jest istotny ze względu na wysuszające działanie rabarbaru) i ciepłą wodą tworzy sprawdzoną miksturę, która z dobrym efektem rozjaśnia fryzurę – w szczególności naturalne odcienie blond. Maskę nakłada się na wilgotne włosy na około pół godziny. Po kilku, przeprowadzonych w tygodniowych odstępach, zabiegach zyskują one jaśniejszy odcień i złocisty połysk.
Korzeń rzewienia – dostępność
Korzeń rzewienia można zażywać w postaci przygotowanych z rośliny odwarów czy nalewek. Powszechnie dostępne są także suplementy diety. Preparaty zawierające w składzie wyciąg z Radix Rhei dostępne są w różnych postaciach – tabletkach, syropach, mieszankach ziołowych. Są niedrogie i można je nabyć w aptekach oraz większości sklepów zielarskich.