Róża pomarszczona to krzew pospolicie występujący na obszarze Polski. Znaleźć ją można na stanowiskach dobrze nasłonecznionych, np. na skraj lasu. Uprawiana jest w ogrodach i parkach jako roślina ozdobna – często pełni funkcję żywopłotu. Nie ma dużych wymagań, jeśli chodzi o podłoże. Z róży pomarszczonej produkuje się rozmaite przetwory. Sporą popularnością cieszą się nalewka i wino, wykazujące pozytywny wpływ na kondycję zdrowotną.

Co to jest róża pomarszczona?

Róża pomarszczona (z łac. Rosa rugosa) określana bywa jako róża japońska lub róża fałdzistolistna. To gatunek krzewu zaliczanego do rodzaju róża, należący do rodziny różowatych. Roślina wywodzi się z terenów Azji Wschodniej. Obecnie powszechnie występuje w obszarze strefy klimatu umiarkowanego półkuli północnej. Róża pomarszczona po raz pierwszy została opisana naukowo przez szwedzkiego lekarza i botanika – Carla Petera Thunberga w 1784 r. w dziele „Flora Japonica”.

Jakie są odmiany uprawne róży pomarszczonej?

Istnieje wiele odmian uprawnych róży pomarszczonej, które razem tworzą grupę o nazwie mieszańce Rugosa. Na chwilę obecną opisanych zostało około 40 odmian wywodzących się od róży japońskiej, a wśród nich wymienia się m.in.:

• Belle poitevine o pełnych, karminowych kwiatach,

• Blanc double de Coubert o półpełnych i pełnych białych kwiatach,

• Frau Dagmar Hastrup o dużych, pojedynczych bladoróżowych kwiatach,

• Hansa o pełnych, silnie pachnących, czerwono-purpurowych kwiatach,

• Dr Eckener o dużych, żółto-pomarańczowych kwiatach,
• Anthony Waterer o półpełnych, pachnących, purpurowych kwiatach,

• Foxi Pavement o półpełnych, silnie pachnących, różowofioletowych kwiatach.

Zastosowanie róży pomarszczonej

Róża pomarszczona pełni rolę rośliny ozdobnej i cieszy się sporą popularnością ze względu na łatwość w uprawie i wysoką tolerancję na niesprzyjające warunki środowiska, jak zanieczyszczenie powietrza, zasolenie czy susza. Uzyskuje się z niej żywopłoty i wykorzystywana jest do nasadzeń biotechnicznych. Róża japońska ma też szerokie zastosowanie w kuchni. Z róży pomarszczonej robi się przetwory cieszące się ogromnymi walorami smakowymi. Owoce róży wzbogacają soki owocowe i warzywne, stosowane są do produkcji syropu różanego, konfitur, herbat, nalewek i win. Róża to także roślina miododajna.

Przepis na wino i nalewkę różaną

Jak przygotować wino z róży pomarszczonej? Niezbędne składniki stanowią: 3 kg owoców róży pomarszczonej, 10 l wody, 3 kg cukru, sok z 3 pomarańczy, sok z 5 cytryn, drożdże typu Tokaj lub Malaga. Owoce na wino powinny być dojrzałe, miękkie, zdrowe i przemarznięte. Nie ma potrzeby usuwania z nich pestek, lecz najlepiej przekroić je na pół. Owoce wkłada się do dużego, szklanego dzbana lub słoju, zalewa się przegotowaną wodą, dodaje cukier, sok z cytryn i pomarańczy oraz drożdże. Słój nakrywa się gazą, żeby zapobiec przedostaniu się do wnętrza owadów. Po 1–2 tygodniach miksturę odcedza się, dosypuje w razie potrzeby cukru i odstawia ponownie na kilka tygodni. Na koniec wino przecedza się i przelewa do szczelnie zamykanych butelek. Wino z owoców róży można pić już po 3 miesiącach leżakowania.

Nalewkę z róży pomarszczonej produkuje się z: 1 kg owoców róży, 0,75 l spirytusu 96%, 0,5 l wódki 40%, 0,5 l jasnego miodu, 0,5 l wody, 5 goździków, łyżeczki suszonej mięty, łyżeczki suszonego kwiatu rumianku. Owoce na nalewkę powinny być dojrzałe, miękkie, zdrowe i przemarznięte. Po nakłuciu szpilką wsypuje się je do słoja, po czym dodaje zioła i spirytus. Miksturę odstawia się w ciepłe miejsce na 4–6 tygodni, pamiętając, żeby co kilka dni wstrząsnąć słojem. Po tym czasie przecedza się i wyciska sok z owoców. Ponownie odstawia się na 1 tydzień i przefiltrowuje. Miód miesza się z ciepłą wodą, a po wystygnięciu dodaje się wódkę i wlewa do mikstury. Nalewka z owoców róży pomarszczonej, czyli tzw. żenicha, dojrzewa w chłodnym miejscu przez 8 tygodni.

Właściwości i działanie róży pomarszczonej w lecznictwie

Róża pomarszczona wykazuje pozytywny wpływ na ludzki organizm. Jej owoce to doskonałe źródło witaminy C. W 100 g owoców róży pomarszczonej znajduje się w zależności od odmiany 1200–2500 mg witaminy C, zaś w uzyskanym z nich soku około 600 mg witaminy C. Zawarta w róży witamina C jest trwała i nie ulega szybko utlenieniu i rozkładowi. Owoce róży dostarczają także innych cennych dla zdrowia związków, jak witaminy: A, E, K, B1, B2, garbniki, kwasy organiczne, flawony, cukry. Wino różane uważane jest za środek ogólnie wzmacniający i przeciwgorączkowy. Zaleca się je w przypadku wyczerpania fizycznego i psychicznego oraz przy przeziębieniu. Olejek różany ma zbawienny wpływ na wygląd i stan skóry oraz właściwości uspokajające, antydepresyjne, pomocne osobom w stanach ogólnego osłabienia i zmęczenia. Róża pomarszczona polecana jest osobom zmagającym się z nadmierną kruchością naczyń krwionośnych, kamicą nerkową, nieżytami przewodu pokarmowego, chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, szkorbutem. Dodatkowo łagodzi bóle głowy i wspomaga proces gojenia stanów zapalnych skóry, ran i oparzeń. Napar z kwiatów róży stanowi częsty dodatek do kąpieli, ponieważ działa kojąco i relaksująco. Róża ma działanie rozkurczowe, moczopędne i żółciopędne, wspomaga leczenie chorób wątroby i detoksykację organizmu.

Kiedy warto sięgnąć po naturalne metody leczenia? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Zbiór owoców róży pomarszczonej

Owoce róży pomarszczonej zbiera się w stanie pełnej dojrzałości. Pierwsze plony można zacząć zbierać pod koniec lipca. Sezon trwa do października. Owoce najlepiej zbierać podczas słonecznej i suchej pogody po obeschnięciu rosy. Następnie suszy się je w całości lub w połówkach po usunięciu niejadalnych części. Na początku przez 10 minut poddaje się je suszeniu w temperaturze 100°C, a następnie dosusza w 50–60°C.

Bibliografia:

1. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Warszawa, PZWL, 2007.

2. Monder M.J., Rosa rugosa Thunb. i jej odmiany – cenne róże parkowe w kolekcji ogrodu botanicznego – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN, „Biuletyn Ogrodów Botanicznych”, 2001, 10, s. 47-56.

3. Cendrowski A., Kalisz S., Mitek M., Właściwości i zastosowanie owoców róży w przetwórstwie spożywczym, „ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość”, 2012, 4(83), s. 24-31.

4. Skręty J., Gramza-Michałowska A., Sidor A., Korczak J., Wpływ wybranych warunków przechowywania na zawartość witaminy C w owocach róży pomarszczonej Rosa rugosa, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2013, 94(4), s. 869-872.