Wystąpienie plwociny powinno wzbudzić niepokój. Najczęściej ten stan świadczy o rozwijającej się w układzie oddechowym człowieka chorobie. Nie powinno się jednak popadać w panikę lecz udać do lekarza po pomoc w celu właściwej diagnostyki.

Czym jest plwocina?

Plwocina, nazywana również flegmą (łac. sputum), jest wykrztuszana z dróg oddechowych. W jej skład wchodzi wydzielina pochodząca z jamy nosowej, krtani, zalegająca w oskrzelach i gardle. W celu postawienia właściwej diagnozy lekarskiej niezbędna jest wiedza na temat wyglądu plwociny. W przypadku wystąpienia chorób płuc flegma może zawierać ropę, krew oraz różnego rodzaju drobnoustroje chorobotwórcze.

Zazwyczaj wydzielaniu plwociny towarzyszy uciążliwy (mokry lub wilgotny) kaszel. Mówi się wówczas o odkrztuszaniu plwociny. Składa się ona ze śluzu, złuszczonych komórek nabłonka, granulocytów oraz elementów patologicznych, m.in. ropy lub krwi.

Rodzaje plwociny a przyczyny jej występowania

Istnieje wiele rodzajów plwociny. W zależności od jej formy, gęstości, zapachu i koloru jej obecność może świadczyć o różnorodnych stanach chorobowych.

Najczęściej spotykane rodzaje plwociny to:

• ciągnąca się (występuje w przypadku astmy),

• pienisto-krwista (w ten sposób objawia się obrzęk płuc),

• przezroczysta z domieszką żyłek krwi (może być jednym z objawów raka płuc),

• wodnisto-śluzowata (typowy objaw dla gruczolakoraka – rzadkiego typu raka płuc),

• jasnoczerwona (występuje w przypadku zawału płuc),

• żółta, ropna (świadczy o zapaleniu płuc),

• brązowa (w ten sposób objawia się ropienie płuc),

• rdzawa (występuje podczas zapalenia płuc),

• krwista (główny objaw wąglikowego zapalenia płuc),

• galaretowata, z domieszką ropy oraz krwi (może świadczyć o ropnym zapaleniu płuc, raku lub grypie).

Szczególnie groźne może okazać się występowanie ropnej (zielonej lub żółtej) wydzieliny. Plwocina ta sygnalizuje, że istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że w oskrzelach lub zatokach przynosowych pojawiły się niebezpieczne bakterie. Częstokroć towarzyszy jej gorączka, bóle mięśni, rzadziej bóle głowy i świszczący oddech. W przypadku braku powyższych dolegliwości można wykluczyć ostry przebieg infekcji dróg oddechowych. Ropna plwocina może pojawić się również u osób chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP).

Plwocina z domieszką krwi, nazywana krwiopluciem, jest groźna i wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Świadczy o rozwijającym się stanie chorobowym w obrębie dróg oddechowych. Może być objawem towarzyszącym zapaleniu oskrzeli, rozstrzeniu oskrzeli, rakowi płuc, gruźlicy lub bakteryjnemu zapaleniu płuc.

Biała plwocina, najczęściej pojawiająca się rano po przebudzeniu, o ile nie towarzyszą jej żadne inne dolegliwości od strony dróg oddechowych, nie wymaga leczenia.

Oprócz powyższych rodzajów flegmy można się spotkać również z tzw. plwociną trzywarstwową. Jak sama nazwa wskazuje, składa się ona z trzech warstw – pierwszej stanowiącej połączenie ropy ze złuszczonym nabłonkiem, drugiej żółto-zielonej i trzeciej wodnistej, zwieńczonej śluzowo-ropną pienistą treścią. Tego rodzaju plwocina może świadczyć o rozszerzeniu oskrzeli lub o zapaleniu, które wywołały bakterie beztlenowe. Trzywarstwowa flegma charakteryzuje się także nieprzyjemnym słodkawym zapachem.

Plwocina – podłoże alergiczne

Choroby dróg oddechowych, którym towarzyszy plwocina (m.in. astma, zapalenie oskrzeli), zazwyczaj mają podłoże alergiczne. Substancje, które wdycha człowiek, mogą powodować podrażnienia dróg oddechowych. Może się to wiązać również z powstawaniem jednej z chorób uznawanych za zawodową – pylicy. Jest ona najczęściej diagnozowana u piekarzy mających kontakt z mąką oraz górników wdychających pył węglowy.

Podłoże alergiczne chorób dróg oddechowym może także wystąpić po długoletnim kontakcie z gumą arabską, zbożami i paszami, różnego rodzaju szkodliwymi pyłami oraz kurzem.

Właściwa diagnostyka w przypadku występowania plwociny

Badania plwociny są wskazane zwłaszcza w przypadku podejrzenia występowania zmian chorobowych w układzie oddechowym. Diagnostykę rozpoczyna się od pobrania flegmy. Następnie poddaje się ją badaniom pod kątem rodzaju komórek (badanie cytologiczne) i bakterii (badanie mikrobiologiczne). Posiew plwociny pozwala uzyskać antybiogramy. Te z kolei umożliwiają właściwe dobranie leków.

Badanie plwociny w kierunku gruźlicy opiera się na analizie mikroskopowej flegmy. Konieczne jest także wykonanie posiewu plwociny w kierunku prątków.,

Bibliografia:

1. Michałowska-Mitczuk D., Rozpoznanie gruźlicy, „Nowa Medycyna”, 4/2000