Wbrew pozorom zmiany o charakterze nowotworowym diagnozowane są bardzo często. Obok czerniaka rozpoznaje się także raka podstawnokomórkowego i płaskonabłonkowego skóry.
Rak podstawnokomórkowy skóry
To najczęściej diagnozowany rak skóry. Chorują na niego przede wszystkim te osoby, które przesadzają z opalaniem. Pierwsze zmiany najczęściej pojawiają się na dłoniach, twarzy, skórze głowy, szyi oraz ramionach. Ale nie jest to regułą. Może się zdarzyć, że typowe dla nowotworu zmiany pojawiają się w obrębie tych części ciała, które nie są wystawiane na działanie promieni słonecznych. Rak podstawnokomórkowy skóry objawia się m.in.:
- czerwonymi plamami, które długo utrzymują się na skórze
- cielistymi, czerwonymi, różowymi lub brązowymi guzkami na skórze
- przypominającymi trądzik wypryskami, które nie znikają
- wrzodziejącymi ranami na skórze (bardzo często łuszczą się lub delikatnie krwawią)
- bliznami w kolorze skóry lub w kolorze białym i żółtym.
Zmiany są na tyle charakterystyczne, że wykonywanie dodatkowych badań nie jest koniecznie. Zdarza się jednak, że lekarz może zechcieć przyjrzeć się nowotworowi z pomocą dermatoskopu. Urządzenie powiększa zmianę i sprawia, że lekarz może bardzo dokładnie ją obejrzeć i stwierdzić czy ma cechy typowe dla raka skóry, a następnie pobrać wycinek.
Zobacz nasz film i dowiedz się jak bezpiecznie się opalać:
Rak kolczystokomórkowy skóry
Typowe dla tego nowotworu zmiany tworzą się zazwyczaj na skórze uszu, twarzy, głowy, szyi lub ramion. W skrajnych przypadkach zajęte zostają jama ustna lub okolice narządów płciowych. Mimo że bezpośrednią przyczyną rozwoju tego nowotworu jest częste i zbyt długie opalanie się, to może się zdarzyć, że nowotwór pojawi się u osób wystawionych na działanie bardzo silnego promieniowania, np. podczas radioterapii lub w miejscu przewlekłych ran.
Jak rozpoznać raka kolczystokomórkowego? Zaniepokoić powinny plamy, niewielkie twarde i czerwone guzki na skórze. U części pacjentów choroba ma charakter nawracającego, niegojącego się owrzodzenia, które swędzi i krwawi.
Czerniak
Czerniak w części przypadków rozwija się w obrębie istniejącego już pieprzyka (znamienia) czy przebarwienia na skórze lub też powstaje w miejscu niezmienionej skóry. Odpowiednio wcześnie rozpoznany jest w pełni wyleczalny, dlatego tak ważne jest, aby kontrolować znamiona raz w roku u lekarza dermatologa. Wczesny czerniak z reguły bowiem rozwija się powoli. Konsultacji będą wymagały przede wszystkim te zmiany, które:
- rosną, zmieniają swój kształt lub kolor;
- zaczynają się sączyć lub krwawić;
- są nowe, ciemne i szybko rosną, bolą lub swędzą.
Co sprzyja rozwojowi nowotworów skóry?
Rak lub czerniak skóry rozwija się przede wszystkim u tych osób, które bardzo lubią się opalać i potrafią spędzić na słońcu bardzo dużo czasu, szczególnie niebezpieczne są oparzenia słoneczne w młodym wieku lub korzystanie z solarium. Nie bez znaczenia jest także karnacja. Badania pokazują, że zmiany o charakterze nowotworowym znacznie częściej diagnozowane są u osób z bardzo jasnym odcieniem skóry, jasnymi lub rudymi włosami i niebieskimi, zielonymi lub szarymi oczami. To one mają znacznie delikatniejszą skórę i dużo bardziej podatną na podrażnienia czy poparzenia. O tym, czy ktoś zachoruje na raka skóry decydują także geny. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim te osoby, które miały w rodzinie przypadki zachorowania na ten nowotwór. Nie bez znaczenia może być także palenie papierosów, kontakt z substancjami chemicznymi czy niektóre choroby, np. skóra pergaminowa czy rogowacenie słoneczne.
Skąd się bierze czerniak? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Rak skóry – leczenie
Raka skóry można wyleczyć, a wcześnie wykryty jest właściwie w pełni uleczalny. Dlatego każdą niepokojącą zmianę trzeba jak najszybciej pokazać lekarzowi. Dalsze postępowanie będzie zależało przede wszystkim od typu nowotworu oraz stopnia zaawansowania choroby, typu skóry oraz miejsca, gdzie pojawiła się zmiana. W większości przypadków stosuje się:
- zabieg chirurgiczny – wycięcie (jest to jedyna metoda skuteczna w leczeniu czerniaka skóry!), wyłyżeczkowanie lub wypalenie zmiany,
- radioterapia (napromienianie),
- terapia fotodynamiczna
- zamrażanie,
- chemioterapia.
W przypadkach zaawansowanych sięga się po immunoterapię lub leczenie celowane molekularnie.
Choroby można uniknąć pamiętając o odpowiedniej profilaktyce. Wystarczy rozsądnie korzystać ze słońca, nie wystawiać skóry na działanie promieni słonecznych między godziną 10 a 16 oraz stosować kremy z filtrem (najlepiej z faktorem 50). Specjaliści przestrzegają także przed korzystaniem z solarium. Lampy opalające są równie niebezpieczne co „zwykłe” promieniowanie słoneczne. Warto pamiętać, że nowotwór może zaatakować także gałkę oczną, dlatego latem nie można zapominać o okularach przeciwsłonecznych.
Skąd się biorą przebarwienia? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie:
Konsultacja merytoryczna tekstu: Prof. dr hab. Piotr Rutkowski Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawa Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka.