Badanie z wykorzystaniem pulsoksymetru (pulsoksymetria) jest metodą służącą do pośredniej oceny wydolności krążeniowo-oddechowej. Znajduje zastosowanie w medycynie ratunkowej, intensywnej terapii i anestezjologii, a także w monitorowaniu stanu niemowląt i większych dzieci. Odchylenia od normy wskazują zwykle na zaburzenia oddychania albo zmniejszoną wydolność krążenia.

Zobacz także:

Koronawirus. Jakie leki warto mieć w domu, by złagodzić objawy COVID-19

Koronawirus. Jak wygląda rekonwalescencja po COVID-19?

Koronawirus. Co szósty pacjent z COVID-19 ma jedynie objawy żołądkowo-jelitowe

Pulsoksymetr. Jak działa to urządzenie?

Pulsoksymetr w swoim działaniu wykorzystuje pomiar absorpcji światła przez krew. Głównym jej elementem barwnym jest hemoglobina i to właśnie ona pochłania znaczną część emitowanej przez specjalną diodę wiązki promieni. Dobierając odpowiednio długość fali promieniowania świetlnego, można określić, jaka jest proporcja pomiędzy hemoglobiną nieutlenowaną a przenoszącą tlen (czyli oksyhemoglobiną). Dzięki temu wylicza się wskaźnik utlenowania krwi, czyli jej wysycenia (saturacji) niezbędnym do życia, pobieranym z powietrza gazem. Uzyskany wynik pozwala ocenić, czy w układzie oddechowym dochodzi do prawidłowej wymiany gazowej (m.in. przyswajania tlenu) oraz czy funkcjonowanie układu krążenia zapewnia dostarczanie krwi do tkanek narządów obwodowych.

Pulsoksymetr porównuje parametry uzyskane w trakcie badania ze standardowymi normami, które zapisane są w jego pamięci.

Pulsoksymetr - kiedy wyniki jest zafałszowany?

Wynik, jaki pokazuje pulsoksymetr, może być nieprawidłowo zinterpretowany, gdy:

• powłoki ciała w miejscu założenia aparatu są brudne lub uszkodzone wskutek urazu;

• chory ma ciemną karnację skóry;

• pomiar wykonano przez warstwę lakieru do paznokci;

• w trakcie jakiejś choroby we krwi znajdują się inne, nietypowe barwniki (np. bilirubina w przebiegu żółtaczki).

Jak wygląda badanie pulsoksymetrem?

Do badania doraźnego wykorzystuje się najczęściej pulsoksymetr napalcowy (w kształcie klipsa zakładanego na ostatni człon palca). Rzadziej stosuje się nadgarstkowy (przypominający wyglądem popularne aparaty do mierzenia ciśnienia tętniczego). W warunkach szpitalnych stosowane są często pulsoksymetry stacjonarne. Pozwalają one na ciągły zapis wyników badania i pełną integrację ze szpitalnymi, profesjonalnymi systemami monitorowania pacjenta i archiwizacji danych.

Po prawidłowym założeniu pulsoksymetru wynik podawany jest niemal natychmiast. Może on dotyczyć jednorazowego pomiaru albo badań wykonywanych w określonych odstępach czasu. Większość modeli umożliwia ciągłą obserwację parametrów saturacji i tętna w czasie rzeczywistym.

Modele podręczne, napalcowe są niekiedy wyposażone w funkcję transmisji danych przez interfejs bluetooth do odpowiedniej aplikacji w smartfonie, tablecie czy w komputerze.

Badania dokonuje się najczęściej na jednym z palców ręki (a w razie potrzeby – również nogi). U noworodka czy starszego dziecka specjalny klips zakłada się czasem na płatek ucha. W jednej części klipsa znajduje się dioda świecąca, a w drugiej czujnik, który odbiera przechodzącą przez tkanki i naczynia krwionośne część wiązki światła. Cykliczne zmiany pochłaniania (wynikające ze zmiany wypełnienia tętniczek krwią przy fali tętna) pozwalają na określenie częstości pulsu i ocenę pracy serca. Wyniki pomiarów są przedstawiane na wyświetlaczu – wbudowanym albo będącym częścią jednostki centralnej znajdującej się w konsoli połączonej z czujnikiem.

Wysycenie krwi tlenem - normy

Saturacja określa, jaki procent hemoglobiny przenosi ten gaz do tkanek. W warunkach prawidłowych norma mieści się w przedziale 95–97 proc. U osób starszych lub palaczy za prawidłowy uważa się wynik w granicach 93–95 proc. Podczas tlenoterapii albo przy oddechu wspomaganym lub zastępczym (wymuszanym respiratorem) wskaźnik ten może osiągać nawet 99 proc. Wartości poniżej 90 proc. są dowodem nieprawidłowej czynności układu oddechowego lub upośledzenia pracy serca.

Pulsoksymetr - kiedy się go stosuje?

Pulsoksymetry są stosowane najczęściej do:

• doraźnego określenia parametrów krążeniowo-oddechowych – w stanach nagłych, po rozległych urazach, podczas transportu chorego do szpitala;

• monitorowania stanu pacjenta nieprzytomnego albo znajdującego się w znieczuleniu ogólnym;

• kontrolowania skuteczności tlenoterapii u osób z niewydolnością oddechową czy krążeniową.

Pulsoksymetry pozwalają monitorować stan noworodków, które są leczone na oddziałach neonatologicznych z powodu niedojrzałości układu oddechowego.

Badanie z wykorzystaniem pulsoksymetru bazuje na pomiarach wskaźników fizykochemicznych, a nie na informacjach zbieranych od chorego. Znajduje więc zastosowanie w diagnostyce niemowląt i starszych dzieci, które nie są w stanie ocenić i opisać swoich dolegliwości (np. stopnia duszności). Ze względu na odmienności anatomiczne aparaty dla nich mają odmienna budowę.

Pulsoksymetr. Jak urządzenie pomaga leczyć chorych na COVID-19?

Z tego prostego urządzenia korzystają także pacjenci chorzy na COVID-19. Chorzy, którzy nie wymagają hospitalizacji i leczą się w domu, pulsoksymetry dostaną od resortu zdrowia. Pierwsza partia 1500 urządzeń trafiła do Małopolski. Kolejne sto tysięcy ma zostać rozesłanych.

Pacjentowi urządzenie dostarczy listonosz lub kurier. Następnie chory będzie musiał zainstalować aplikację i co kilka godzin prowadzić pomiar. Zebrane w ten sposób dane mają być analizowane przez wytypowanych do tego lekarzy. Takie działania pozwolą wychwycić moment, w którym stan chorego się pogarsza i wymaga on natychmiastowej pomocy lekarza.

Wraz z urządzeniem pacjent dostanie też instrukcję i kopertę zwrotną. Odbieraniem pulsoksymetrów od pacjentów, którzy już ich nie potrzebują zajmie się Poczta Polska.

Pandemia sprawiła, że coraz więcej osób decyduje się na zakupić pulsoksymetru na własny użytek. Jak wybrać urządzenie dobrej jakości?

Jeśli chcemy kupić pulsoksymetr i korzystać z niego na własną rękę, to przede wszystkim powinniśmy sprawdzić jego parametry i certyfikaty. Nie powinien to być „gadżet”, dlatego przed zakupem warto zrobić dokładne rozeznanie wielu dostępnych w Internecie ofert. Każdy produkt medyczny tego rodzaju musi mieć certyfikat wydawany przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji albo posiadać spełnione normy ISO dla wyrobów medycznych. Wtedy możemy mieć pewność, że urządzenie odpowiednio spełni swoje zadanie - mówi dr Joanna Pietroń, internistka z Centrum Medycznego Damiana.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o nowym koronawirusie:

Bibliografia:

1. W. Gaszyński, Intensywna terapia i medycyna ratunkowa, Warszawa 2016.