Metodami leczenia mocznicy są terapie nerkozastępcze, wśród których najczęściej stosowana jest hemodializa. Niestety nie zawsze okazuje się ona skuteczna. W takich sytuacjach wybrani chorzy przygotowywani są do próby przeszczepienia nerki od dawcy.

Przeczytaj też: Jak dbać o nerki?

Co to jest mocznica i jakie są przyczyny jej powstania?

Mocznicą nazywamy schyłkową niewydolność nerek. Jest to najbardziej zaawansowany, piąty stopień przewlekłej choroby nerek (PChN). Schorzenie to definiowane jest jako utrzymujące się ponad 3 miesiące zaburzenia w czynności lub budowie nerek, które mają znaczenie dla zdrowia. Zaawansowanie PChN określane jest za pomocą wielkości współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR) oraz wielkości albuminurii. GFR szacowane jest na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy krwi, albuminuria natomiast najczęściej poprzez wskaźnik stężeń albuminy i kreatyniny w badanej próbce moczu. Gdy wielkość GFR spadnie poniżej 15 ml/min/1,73 m2 (prawidłowe wartości wynoszą powyżej 90 ml/min/1,73 m2), stan taki nazywany jest mocznicą.

Przewlekła choroba nerek jest wynikiem różnorodnych zaburzeń czynnościowych i anatomicznych narządu. Prowadzi do stopniowego zmniejszania się liczby prawidłowych kłębuszków nerkowych, co powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu układu moczowego człowieka. Upośledzeniu ulega filtracja nerkowa, w organizmie gromadzone są tzw. toksyny mocznicowe, odpowiadające za rozwijające się objawy.

Wśród najczęstszych przyczyn powstania mocznicy wymienić należy: chorobę nerek w przebiegu cukrzycy, kłębuszkowe zapalenia nerek, nefropatię nadciśnieniową oraz cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek.

PChN oraz mocznica rzadko występują u dzieci. Najczęściej pojawiają się jako skutek wad wrodzonych układu moczowego oraz kłębuszkowych zapaleń nerek.

Jakie są objawy mocznicy?

Objawy PChN zależą od stopnia jej zaawansowania oraz od jej przyczyny. Początkowe stadia choroby zazwyczaj przebiegają bezobjawowo. Wraz ze stopniowym pogarszaniem się funkcji nerek pojawiają się nowe zaburzenia ze strony różnych układów i narządów.

Objawy mocznicy dotyczą już całego organizmu człowieka: chorzy są osłabieni, niedożywieni – często pomimo prawidłowej diety, wciąż odczuwają zimno, skarżą się na męczliwość i stany depresyjne. Ich skóra staje się blada, sucha, pojawiają się wybroczyny oraz uciążliwy świąd. W moczu występuje białko (białkomocz), chorzy oddają zwykle duże ilości niezagęszczonego moczu (poliuria).

Wśród zaburzeń ze strony układu krążenia najczęściej obserwuje się podwyższenie ciśnienia tętniczego, przewlekłą niewydolność serca, przerost jam serca (lewej komory), zaburzenia rytmu oraz mocznicowe zapalenie osierdzia. Zapalenie opłucnej i obrzęk płuc są nierzadkimi objawami zakłóceń w funkcjonowaniu układu oddechowego.

Chorzy z mocznicą zwykle tracą apetyt, skarżą się na zaburzenia smaku oraz mocznicowy zapach z ust, nudności, wymioty. Pojawiają się także bóle brzucha, powodowane przez zapalenia błony śluzowej, które prowadzą do powstania wrzodów w żołądku lub dwunastnicy. Częste są krwawienia z przewodu pokarmowego oraz ostre zapalenia trzustki. Nierzadko pacjenci odczuwają zaburzenia pamięci i koncentracji, rozdrażnienie, apatię, nadmierną senność. Pojawić się mogą: zespół niespokojnych nóg, osłabienie mięśni, zaburzenia czucia i czynności seksualnych.

Przewlekłe zaburzenia w czynności nerek powodują zakłócenia w funkcjonowaniu układu krwiotwórczego: pojawiają się niedokrwistość, obniżona odporność oraz skłonność do krwawień. Wśród zaburzeń laboratoryjnych najczęściej obserwuje się niedobory witaminy D (prowadzące do patologicznych złamań kości), podwyższone wartości glukozy we krwi, zaburzenia elektrolitowe oraz w gospodarce lipidowej. W najcięższych przypadkach mocznica prowadzi do drgawek i śpiączki.

U dzieci oprócz wyżej wymienionych objawów mocznicy charakterystyczne są zaburzenia wzrastania oraz miesiączkowania w przypadku dziewczynek.

Na czym polega leczenie mocznicy?

Leczenie mocznicy jako końcowego stadium PChN polega przede wszystkim na terapii nerkozastępczej. Najczęściej przeprowadza się hemodializę lub dializę otrzewnową. Niektórym chorym wykonuje się przeszczepienie nerki. Wśród wskazań do takiej terapii wymienić należy: wystąpienie zapalenia osierdzia lub opłucnej, przewodnienie oporne na leczenie, nadciśnienie, skazę krwotoczną, postępujące niedożywienie oraz zaburzenia neurologiczne.

Ważna jest terapia wspomagająca – normalizacja poziomów glukozy i ciśnienia tętniczego, obniżanie białkomoczu i poziomu lipidów, unikanie niedożywienia, terapia niedokrwistości, wykonywanie szczepień przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B, grypie oraz pneumokokom.

Przeczytaj też: Budowa nerki – jakie funkcje pełni filtr organizmu?

Bibliografia:

• Szczeklik A., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
• Ziółkowska H., Przewlekła choroba nerek u dzieci. Borgis – Nowa Pediatria 2/2010 http://www.czytelniamedyczna.pl/3350,przewleka-choroba-nerek-u-dzieci.html
  
  Zobacz materiał o najczęściej występujących chorobach nerek.