Wielu Polaków cierpi na całkowity bądź wybiórczy brak uzębienia. Rozwiązaniem są wówczas protezy zębowe nazywane potocznie sztucznymi szczękami. Celem ich stosowania jest czynnościowe i estetyczne odtworzenie brakujących zębów. Rozwój stomatologii, a w szczególności protetyki i implantologii, sprawił, że w ostatnich latach znacznie poszerzyły się możliwości rehabilitacji układu stomatognatycznego.

Protezy zębowe stałe i częściowe

Stomatologia odtwórcza XXI w. pozwala jak nigdy dotąd na skuteczną rekonstrukcję narządu żucia i przywrócenie lub poprawę czynnościowej sprawności w zakresie adekwatnym do warunków w jamie ustnej i ogólnej kondycji pacjenta. Protezy zębowe dzieli się przede wszystkim na:

• protezy zębowe częściowe – uzupełniają częściowy brak uzębienia i mogą być wyjmowane i na powrót wprowadzane do jamy ustnej; są wykonywane, gdy liczba i jakość zębów nie jest wystarczająca, by zastosować protezę stałą;

• protezy zębowe stałe – uzupełniają całkowite lub znaczne braki uzębienia; są umocowane w jamie ustnej tak, że nie można ich usunąć bez pomocy lekarza; mocowane są specjalnym cementem do protez lub do zamontowanych implantów.

Jakie są ruchome protezy zębowe?

Na rynku protetyki stomatologicznej dostępnych jest wiele rozwiązań w zakresie ruchomych uzupełnień protetycznych. Są to m.in.:

• proteza zębowa szkieletowa

Wykorzystuje się ją w przypadku braków zębowych zbyt rozległych na uzupełnienie mostem. Jest doskonałą alternatywą dla osiadających protez. Potocznie nazywana jest szkieletówką lub szkieletem. Złożona jest z wykonanej ze stopu metalu płyty pokrywającej część podniebienia, uformowanej do kształtu podłoża jamy ustnej chorego i osadzonych na niej zębów. Elementami utrzymującymi są klamry – opierają się one częściowo o zęby chorego i podłoże, czyli podniebienie, wyrostki zębodołowe pokryte dziąsłami.

• protezy zębowe szkieletowe bezklamrowe

Dają doskonały efekt kosmetyczny, gdyż są zupełnie niewidoczne. Metalowe klamry utrzymujące protezy zastępuje się zatrzaskami, teleskopami czy zasuwami. Rozwiązanie takie jest droższe, bo konieczne jest wówczas okoronowanie własnych zębów chorego.

• protezy nakładowe (znane jako protezy typu overdenture)

Są to ruchome protezy stomatologiczne pokrywające w całości korzeń lub korzenie resztkowego uzębienia lub wszczepów, zwykle śródkostnych. Ma to na celu uzyskanie lepszej retencji i stabilności rozwiązania protetycznego przez ograniczenie jej niekorzystnej ruchomości zarówno w pionie, jak i w poziomie.

• częściowe i całkowite protezy osiadające

Są najprostsze i wykonane z tworzyw sztucznych. Trzymają się na swoim miejscu na zasadzie przyssania, co może powodować spore trudności. Proteza zębowa górna całkowita, dzięki podciśnieniu wytworzonemu pomiędzy powierzchnią protezy a podniebieniem, trzyma się stabilnie. Dolna proteza zębowa całkowita może się przesuwać, a nawet wypaść. Rozwiązaniem są specjalne preparaty stworzone na kształt kleju, który pomaga utrzymać protezę na miejscu. Z kolei w przypadku, gdy pacjent posiada swoje zęby, wykonuje się protezę osiadającą częściową. Utrzymuje się ona za pomocą klamer, nazwanych drucikami i haczykami.

Jakie są protezy zębowe stałe?

Wśród stałych protez zębowych wymienia się następujące rodzaje:

• wkład koronowy – uzupełnia się twarde tkanki korony zęba uszkodzone na tyle, że niemożliwa jest odbudowa przez wykonanie wypełnienia;

• wkład koronowo-korzeniowy – konstrukcja protetyczna stosowana, gdy wystąpiło znaczne lub całkowite uszkodzenie koron zębów własnych;

• korony – wykonywane po leczeniu kanałowym, na bardzo zniszczonych lub mało estetycznych zębach przednich; koronę można osadzić wykorzystując wkład koronowo-korzeniowy na korzeniu zęba;

• mosty protetyczne – uzupełniają brak jednego lub kilku zębów; funkcję filarów mostu pełnią własne zęby; ostatnio coraz częściej wykonuje się mosty oparte na implantach.

Czym jest proteza zębowa natychmiastowa?

Proteza zębowa natychmiastowa to inaczej proteza tymczasowa. Działa jak opatrunek na gojącą się ranę po ekstrakcji zęba i pozwala w miarę normalnie funkcjonować, gdy nie ma jeszcze protezy docelowej. Jest ruchomym lub stałym uzupełnieniem protetycznym zakładanym zaraz po usunięciu kilku zębów naraz. Wykonywana jest najczęściej z akrylu, dzięki czemu dobrze imituje dziąsła. Umożliwia swobodne mówienie i jedzenie. Korzystnie wpływa na zachowanie odpowiedniego kształtu i wielkości wyrostka zębodołowego.

Czym czyścić protezy zębowe?

Ważne jest utrzymanie protez zębowych w czystości. Wymagają one tak samo dokładnej pielęgnacji jak zęby naturalne. Należy je czyścić co najmniej raz dziennie, żeby usunąć resztki żywności i bakterii. W tym celu stosuje się miękką szczoteczkę z włosia specjalnie przeznaczonego do szczotkowania protez zębowych. Nie powinno się ich myć zwykłymi pastami do zębów, gdyż zawarte w nich substancje ścierne mogą zarysować powierzchnię protezy, przez co szybciej zbiera się na niej osad. Dostępne są specjalne środki do czyszczenia protez zębowych w formie żelu lub tabletki musującej. Po wyszczotkowaniu protezę płucze się pod strumieniem ciepłej, ale nie gorącej wody. Nieprawidłowa higiena protez zębowych powoduje, że odkłada się na nich płytka stwarzająca warunki do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych.

Bibliografia:

1. Hajduga M., Zdziech T., Czy częste mycie skraca życie protez dentystycznych?, „Aktualne Problemy Biomechaniki”, 2009, 3, s. 47-52.

2. Polak A., Protezy szkieletowe. Zalety, wady oraz mity w świetle nowoczesnych materiałów, technologii i eksploatacji protez szkieletowych klasycznych, „Twój Przegląd Stomatologiczny”, 2015, 7-8, s. 52-61.

3. Brożek R., Koczorowski R., Zastosowanie elastycznych materiałów do wyścieleń protez ruchomych w leczeniu bezzębnych pacjentów w wieku podeszłym, „Nowiny Lekarskie”, 2009, 78(3–4), s. 256–261.

4. Idzior-Haufa M., Hędzelek W., Zastosowanie protez typu overdenture wspartych na belkach w leczeniu bezzębia żuchwy, „DENTAL FORUM”, 2017, 1(XLV), s. 77-82.

5. Koczorowski R., Nowoczesne metody rekonstrukcji uzębienia u pacjentów w wieku podeszłym z bezzębiem żuchwy i szczęki, „Pielęgniarstwo Polskie”, 2015, 3(57), s. 321-325.

6. Benke T., Wrzesiewska M., Stałe i ruchome uzupełnienia protetyczne – podział, pielęgnacja, rodzaje materiałów, „Asysta Dentystyczna”, 2017, 3, s. 19-24.