Portulaka to rodzaj roślin o cennych właściwościach prozdrowotnych. Wykazuje działanie antyoksydacyjnie i tonizujące. Intensyfikuje proces gojenia się ran i reguluje metabolizm. Wpływa pozytywnie na układ krążenia i obniża poziom cukru we krwi. Dodatkowo portulaka to roślina ozdobna i uprawna. Liście portulaki przyrządza się podobnie jak szpinak, zaś łodygi jak szparagi. Oprócz tego, że jest niskokaloryczna, to dostarcza wielu składników mineralnych i witamin. Roślina składa się w 93% z wody.

Co to jest portulaka?

Portulaka (z łac. Portulaca L.) to rodzaj roślin z rodziny portulakowate, do którego zalicza się około 150 gatunków. Rozprzestrzenione są niemal na całym świecie, przy czym w największym stopniu w klimatycznej strefie tropikalnej i subtropikalnej. Pierwsze informacje na temat portulaki w Polsce pochodzą z XVIII w.

W Polsce w naturalnym środowisku występuje tylko portulaka pospolita (z łac. Portulaca oleracea L.), która zwana jest także portulaką warzywną. To gatunek rośliny jednorocznej, który znaleźć można przeważnie na przydrożach i polach. Niekiedy pełni też rolę rośliny uprawnej i traktowana jest jak warzywo liściaste, które ceni się zwłaszcza w kuchni greckiej na Krecie oraz w kuchni francuskiej. Roślina najlepiej rośnie na żyznych glebach i słonecznych stanowiskach. Sianie przypada przeważnie na maj i czerwiec, a zbiór następuje we wrześniu.

W warunkach domowych uprawiana jest portulaka wielkokwiatowa (z łac. Portulaca grandiflora Hook.). To gatunek rośliny jednorocznej pełniący funkcje ozdobne ze względu na atrakcyjny wygląd, który zawdzięcza pięknym, dużym (średnica do 4 cm) kwiatom przybierającym rozmaite ubarwienie. Kwiaty portulaki mogą być m.in. białe, żółte, różowe, karminowe, pomarańczowe, ciemno-czerwone, fioletowe. W pełnej krasie prezentują się w czasie słonecznej pogody, zaś w pochmurne dni płatki stulają się.

Portulaka – właściwości prozdrowotne

Portulaka to grupa roślin o cennych właściwościach prozdrowotnych. Jej pędy i liście to źródło soku o działaniu orzeźwiającym i oczyszczającym. Dostarcza niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin, a zwłaszcza A (320 IU), C, czyli kwasu askorbinowego (21 mg), z grupy B, oraz składników mineralnych, w tym m.in. wapnia (65 mg), potasu (494 mg), magnezu (68 mg), żelaza (2 mg), sodu (45 mg).

Portulaka to bogate źródło antyoksydantów, które zwalczają szkodliwe dla zdrowia wolne rodniki, odpowiadające m.in. za uszkadzanie komórek ciała, działanie nowotworowe i przyspieszanie zjawiska starzenia się. Roślina wspomaga proces trawienia, gdyż pobudza wydzielanie soków trawiennych, reguluje metabolizm oraz łagodzi zgagę i wzdęcia. Ma działanie kojące i tonizujące. Wspomaga proces gojenia się ran, w tym trudnych do łagodzenia ukąszeń lub użądleń owadów, hemoroidów, owrzodzeń.

Portulaka to cenne źródło kwasów omega-3 i kwasów organicznych oraz saponinów, glikozydów. Badacze donoszą, że ze względu na dużą zawartość magnezu i potasu roślina wspomaga działanie serca, pobudza proces tworzenia erytrocytów, czyli czerwonych krwinek, wzmacnia kości i wzrok, normuje poziom glukozy. Pomaga regulować wartość ciśnienia tętniczego krwi, przez co zalecana jest osobom obciążonych ryzykiem wystąpienia udaru mózgu lub chorób układu krążenia. Z kolei zawarty w niej mangan odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Jak przygotować smaczną i zdrową sałatkę? Zobaczcie przepis:

Portulaka – jak przygotować wywar?

W lecznictwie portulaka stosowana jest w formie wywaru ze świeżych liści. W tym celu należy kilka liści zalać szklanką wrzącej wody i następnie gotować około 15 minut. Po tym czasie wywar odstawia się pod przykryciem do przestygnięcia. Wykorzystuje się go podczas obmywania zmienionej chorobowo skóry, przygotowywania okładów czy spożywania.

Portulaka – przeciwwskazania

Mimo pozytywnego działania na ludzki organizm portulaki nie zaleca się stosować m.in.:

• osobom mającym problemy z wątrobą i układem moczowym,
  
• kobietom w ciąży,
  
• dzieciom,
  
• chorym na syndrom leniwego jelita.
  

Portulaka w sztuce kulinarnej

Portulaka to roślina powszechnie wykorzystywana w sztuce kulinarnej. Jest cenionym warzywem w krajach śródziemnomorskich. W Polsce jak dotąd wciąż niedoceniana. Dodaje się ją do zup, dań mięsnych lub rybnych. Zapieczone, podsmażone lub podduszone liście portulaki doskonale komponują się z serami i makaronami. Stanowią świetny pomysł na nadzienie do pasztecików i tart. Mogą być dodatkiem do kanapek lub składnikiem koktajli. Jednak najczęściej roślina spożywana jest na surowo w sałatkach z sosem balsamicznym lub winegret. To dobra alternatywa dla szpinaku. Liście portulaki są chrupiące i mają przyjemny, cytrynowy zapach i lekko kwaskowy smak. Niestety warzywo ma sporą wadę, gdyż nie nadaje się do dłuższego składowania i należy je spożyć bezpośrednio po zbiorze.

Bibliografia:

1. Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa, PWN, 2006.

2. Seeliger D., Owoce i warzywa, Monachium, Teubner, 2008.

3. Durau B., Uprawa mało znanych roślin warzywnych, Bydgoszcz, Wydawnictwa Uczelniane Uniwersytety Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, 2013.