Owoce cytrusowe stanowią wiele rozmaitych odmian. Najbardziej dostępne i zarazem najsmaczniejsze są te goszczące w polskich sklepach zimą. Za najlepsze uważa się pomarańcze pochodzące z Hiszpanii, mandarynki z Maroko, zaś grejpfruty ze Stanów Zjednoczonych Ameryki i Izraela. Cytrusy cieszą się w Polsce ogromną popularnością. Sporządza się z nich koktajle, soki, lody, ciasta czy babeczki, ale i sosy, marynaty i dodatki do dań wytrawnych.
Co to są owoce cytrusowe?
Owoce cytrusowe, określane też jako cytrusy, to owoce pochodzące z roślin zaliczanych do rodzaju cytrusy i rodziny rutowatych. Jakie to są owoce cytrusowe? Wśród cytrusów najbardziej znane są zwłaszcza: pomarańcze, mandarynki, limonki, pomelo (zwane pomarańczą olbrzymią), cytryny, grejpfruty, kumkwat (znany też jako chińska pomarańcza). Lista owoców cytrusowych nie kończy się na powyższych przykładach. Nieco mniej znane są: tangelo (mieszaniec grejpfruta z mandarynką), sweetie (mieszaniec pomarańczy olbrzymiej z grejpfrutem), limkwat (mieszaniec kumkwatu z limonką), klementynka (mieszaniec mandarynki z pomarańczą gorzką), kalamondin (mieszaniec kumkwatu z mandarynką).
Jakie wartości odżywcze mają owoce egzotyczne? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Dlaczego zimą owoce cytrusowe są najlepsze?
Najlepsze owoce cytrusowe to te sprowadzane do Polski zimą, które pochodzą z plantacji położonych w krajach basenu śródziemnomorskiego, a zwłaszcza z Hiszpanii i Włoch. Dzięki stosunkowo niedużej odległości ich transport zajmuje kilka dni. W związku z tym owoce podczas zbierania osiągają niemal całkowitą dojrzałość, a razem z nią wspaniały aromat, wygląd i smak. Sezon na najlepsze cytrusy trwa od drugiej połowy grudnia do pierwszych tygodni marca. Z kolei wszystkie owoce cytrusowe przyjeżdżające do Polski wiosną i latem pochodzą z krajów położonych na półkuli południowej, jak Republika Południowej Afryki, Brazylia czy Argentyna. Z tych krajów transport trwa znacznie dłużej (nawet 2–3 tygodnie), w związku z tym owoce zerwane są półsurowe i zabezpieczane przed zepsuciem dużą ilością substancji chemicznych. Dojrzewają podczas transportu bez bezpośredniego udziału słońca, stąd też są mniej smaczne i aromatyczne.
Zastosowanie owoców cytrusowych
Owocujące drzewka cytrusowe pełnią często rolę roślin ozdobnych, przy czym w polskim klimacie uprawiane mogą być tylko w warunkach pokojowych. Wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym, m.in. do produkcji żeli pod prysznic, perfum, odżywek do włosów. Powszechnie używane są w kuchni do przygotowywania dżemów, soków, koktajli, lodów, ciast, babeczek czy jako element sałatek i dań wytrawnych. Doskonale łączą się ze słodko-kwaśnymi smakami w daniach z drobiu.
Godne podkreślenia jest to, że owoce cytrusowe wykazują właściwości prozdrowotne. Stanowią doskonałe źródło witaminy C, która odpowiada za ogólną odporność organizmu. Dostarczają niezbędnych do prawidłowego rozwoju organizmu składników mineralnych, kwasów organicznych czy białka. Dodatkowo są niskokaloryczne, a przez to stanowią częsty składnik diet osób odchudzających się. skutecznie wspomagają walkę z nadwagą, także dzięki dużej zawartości błonnika. Zaleca się je w sposób szczególny osobom o niedostatecznej podaży witamin i zagrożonych rozwojem awitaminozy oraz profilaktycznie wobec miażdżycy. Bogate są także w potas, który wpływa na regulację ciśnienia krwi. Wykazują pozytywny wpływ na kondycję skóry, zwłaszcza trądzikowej, gdyż łagodzą stany zapalne. Wykazano, że dzięki zawartości antyoksydantów spowalniają rozwój chorób nowotworowych. Z kolei z uwagi na obecność olejków eterycznych wykazują działanie uspokajające, odprężające, wyciszające. Na ich bazie produkowane są olejki aromatyczne, które można z powodzeniem dodawać do kąpieli i stosować przy masażu.
Jak myć owoce cytrusowe?
Cytrusy tak samo jak inne owoce należy umyć pod bieżącą wodą przed jedzeniem. Jednakże w ich przypadku bardzo dokładne mycie jest wskazane ze względu na częstą obecność na skórce środków chemicznych chroniących je przed zepsuciem. Do mycia cytrusów można użyć szczoteczki, a najlepiej przed spożyciem sparzyć je wrzątkiem. Większość owoców cytrusowych należy też pozbawić skórki przed zjedzeniem. Do mycia zastosować można specjalny ekologiczny płyn usuwający zanieczyszczenia z powierzchni owoców. Preparat ma tylko naturalne składniki, jest bezzapachowy i nie rzutuje na smak produktów. Zamiast kupnego płynu można sporządzić specyfik o podobnym działaniu samodzielnie w domu. W tym celu należy 1 l wody wymieszać z 125 ml octu jabłkowego albo 2 łyżkami kwasku cytrynowego. Owoce moczy się w miksturze przez 3 minuty, po czym płucze pod bieżącą wodą.
Jakie właściwości mają owoce? Dowiesz się tego z filmu:
Owoce cytrusowe w ciąży i podczas karmienia piersią
Obecnie nie zabrania się matkom karmiącym piersią stosowania diet eliminacyjnych, o ile nie ma ku temu wskazań. Część specjalistów jest zdania, że podczas pierwszych tygodni karmienia piersią kobieta powinna znacznie ograniczyć spożywanie cytryn, pomarańczy czy grejpfrutów, ponieważ owoce te mogą wywołać u dziecka alergię, podrażnić układ pokarmowy czy wywołać kolkę jelitową. Wraz z rozwojem dziecka i wzmocnienia jego odporności można stopniowo wprowadzać owoce do diety karmiącej i obserwować reakcje u dziecka.
Jak ma się sprawa z owocami cytrusowymi w ciąży? Przyszłe mamy powinny spożywać cytrusy ze względu na zawartość pektyny, która znacznie usprawnia pracę jelit. Ciężarne dość często zmagają się z zaparciami, a owoce cytrusowe oczyszczają jelita z zalegających złogów resztek pokarmowych, przez co eliminują ten problem. Cytrusy niwelują też dokuczającą ciężarnym zgagę. Dodatkowo to doskonałe źródło witaminy E, czyli witaminy płodności, wpływającej na utrzymanie ciąży i prawidłowy rozwój płodu.
Bibliografia:
1. Lisowski S., Świat roślinny tropików, Poznań, Sorus, 1998.
2. Szweykowska A., Szweykowski J., Słownik botaniczny, Warszawa, Wiedza Powszechna, 2003.