Otyłość jest chorobą przewlekłą i nie mija samoistnie. Wymaga właściwego rozpoznania i leczenia. Przyczyną nadwagi i otyłości jest przede wszystkim brak równowagi pomiędzy spożyciem kilokalorii a zapotrzebowaniem na nie i zużyciem energii. Bardzo poważnym zagrożeniem dla zdrowia jest otyłość olbrzymia, czyli otyłość III stopnia. Jest to stan, kiedy ćwiczenia i odpowiednia dieta nie zawsze są wystarczające. Czasami konieczna jest interwencja chirurgiczna. Z otyłością trzeba walczyć, nawet jeśli do jej powstania przyczynia się nie tylko nadmierne jedzenie, ale też inne schorzenie.

Otyłość olbrzymia jako ciężka choroba

Otyłość olbrzymia jest ciężką, samonapędzającą się chorobą wpływającą na dobrostan psychiczny i fizyczny. Stanowi ogromny problem multidyscyplinarny, przyczyniający się do rozwoju wielu chorób, a także pogarszający rokowania w zakresie leczenia. Należy wystrzegać się określenia, że otyłość jest konsekwencją niektórych schorzeń. Poszerzenie diagnostyki otyłości o zaburzenia endokrynologiczne wykonuje się jedynie w wybranych przypadkach klinicznych. Przypisanie otyłości innej chorobie powoduje bowiem, że pacjent całkowicie zatraca motywację do walki ze zbędnymi kilogramami.

Czy otyłość to choroba? Dowiesz się tego z filmu:

Czym jest otyłość olbrzymia?

Światowa Organizacja Zdrowia definiuje otyłość jako przewlekłą chorobę polegającą na nieprawidłowym i nadmiernym odkładaniu się w organizmie człowieka tkanki tłuszczowej. Dzieli ją na trzy stadia według wskaźnika masy ciała (BMI, czyli body mass index). Określa on stosunek masy ciała do kwadratu wartości wzrostu.

Wyniki BMI przedstawia się następująco:

• BMI poniżej 18,5 określa się mianem niedowagi;
• prawidłowa wartość BMI mieści się w przedziale 18,5–24,99;
• BMI 25,0–29,99 oznacza nadwagę;
• BMI 30,00–34,99 to otyłość I stopnia;
• BMI 35,00–39,99 to otyłość II stopnia;
• BMI wynoszące 40 i więcej to otyłość III stopnia, czyli tzw. otyłość olbrzymia.

Przyczyn omawianej choroby jest wiele, jednak podstawę stanowi dodatni bilans energetyczny spożywanych posiłków względem zapotrzebowania energetycznego. Czynniki sprzyjające rozwojowi otyłości, w tym olbrzymiej, to:

• zła dieta,
• mała aktywność fizyczna,
• siedzący tryb życia,
• predyspozycje psychologiczne,
• przewlekły stres,
• nieregularny tryb życia,
• predyspozycje genetyczne,
• zaburzenia hormonalne.

Współczesny rozwój cywilizacji, techniki, transportu istotnie przyczynia się do tego, że człowiek żyje w biegu, stresie, przemieszcza się wszędzie samochodem, a nie rowerem czy pieszo, je nieregularne, niezdrowe posiłki. Osoby wykonujące prace biurowe szczególnie narażone są na rozwój otyłości. Wysoko przetworzone produkty, fast-foody, duża ilość cukrów, soli, syropu glukozowo-fruktozowego – to niektóre czynniki dietetyczne szybko wpływające na odkładanie się zbędnych kilogramów.

Co przyczynia się do rozwoju otyłości? Dowiesz się tego z filmu:

Istotnym elementem powstawania otyłości są uwarunkowania psychiczne. Im dana osoba bardziej przejawia zachowania lękowe, depresyjne, tym ma większą predyspozycję nie tylko do jadłowstrętu, ale też do kompulsywnych zachowań w postaci nadmiernego jedzenia.

Schorzenia w postaci niedoczynności tarczycy, zaburzeń wydzielania hormonów płciowych, wady genetyczne wrodzone, leczenie glikokortykosteroidami czy psychotropami również predysponują do odkładania się nadmiernej tkanki tłuszczowej. Nigdy nie można jednak usprawiedliwiać otyłości występowaniem innej choroby. Można powiedzieć, że człowiek w wyżej wymienionych stanach jest szczególnie narażony na otyłość, jednak od niego, jego diety i aktywności fizycznej zależy, ile organizm przybierze na masie ciała.

Dlaczego dieta i leczenie są konieczne w otyłości olbrzymiej?

Otyłość olbrzymia stanowi punkt wyjścia wielu schorzeń. Otyłość olbrzymia wpływa na procesy metaboliczne, zaburzając istotnie funkcjonowanie organizmu. Tkanka tłuszczowa jest punktem wyjścia przewlekłego stanu zapalnego. Dochodzi do upośledzenia wielu mechanizmów i narastającej obwodowej insulinooporności tkanek, czyli ich oporności na działanie insuliny. To z kolei przekłada się na powstanie cukrzycy. Z czasem zostają uszkodzone narządy wewnętrzne, zwiększa się ryzyko zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, niewydolności nerek, wątroby, nadciśnienia tętniczego, niewydolności oddechowej. Osoby otyłe są bardziej predysponowane do chorób nowotworowych. Dlatego też walka z otyłością, a przede wszystkim zapobieganie jej, to działania przyczyniające się istotnie do zmniejszenia śmiertelności w społeczeństwie.

Leczenie i dieta w otyłości olbrzymiej

Otyłość olbrzymia niejednokrotnie stanowi problem. W przypadku nadwagi czy niższych stopni otyłości łatwiej wdrożyć u pacjenta zmianę nawyków żywieniowych czy aktywność fizyczną. Dlaczego nie w otyłości olbrzymiej? Przy BMI powyżej 40 większość typów aktywności jest po prostu przeciwwskazana. Może bowiem dojść do nadmiernego przeciążenia stawów, serca, zaostrzenia niewydolności oddechowej czy dekompensacji cukrzycy. Nie oznacza to jednak, że chory ma się nie ruszać. Musi podejmować stopniową aktywność, zaczynając np. od spacerów czy pływania.

Dieta jest podstawą leczenia otyłości olbrzymiej, jednak tu pojawia się często problem psychologiczny nadmiernego jedzenia, braku motywacji. Ośrodek sytości jest u chorych z otyłością olbrzymią niejako wyłączony, więc ciężko u nich wyegzekwować odpowiednie ilości posiłków. Leczenie otyłości olbrzymiej niejednokrotnie wymaga interwencji chirurgicznej i operacji bariatrycznej celem zmniejszenia objętości żołądka.

Bibliografia:

1. M. Wąsowski, M. Walicka, E. Marcinowska-Suchowierska, Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 4, 2013, s: 301-306.