Rehabilitacja, farmakologia i fizykoterapia – to podstawowe metody leczenia osteofitozy krawędziowej (brzeżnej). Terapię powinien prowadzić ortopeda, a w przy zaawansowanych zmianach – neurochirurg.
Co to jest osteofitoza?
Osteofitoza jest objawem choroby zwyrodnieniowej, jednym z częstszych i najłatwiej rozpoznawalnych, gdyż wskazuje na nią pojawianie się wypustek kostnych – osteofitów (wywołanych stwardnieniem i zagęszczeniem tkanki kostnej), a niekiedy także owrzodzeń i torbieli przy kręgach lub w okolicach innych połączeń kostnych. Wypustki te widoczne są na zdjęciu RTG, które można wykonać w gabinecie radiologicznym. Wyróżnia się różne rodzaje osteofitozy, w zależności od tego, gdzie zlokalizowane są zmiany i jak wyglądają, m.in.:
- osteofitozę krawędziową kręgów szyjnych,
- osteofitozę brzeżną trzonów kręgowych,
- osteofitozę wieńcową stawów biodrowych,
- osteofitozę stawu kolanowego.
Skąd się bierze osteofitoza? Przyczyny
Ryzyko osteofitozy wzrasta wraz z wiekiem, ponieważ postępujące procesy starzenia negatywnie wpływają na budowę kośćca i kondycję stawów. Jest ono większe również u osób, które mają predyspozycje genetyczne do chorób reumatycznych. Wśród najczęstszych przyczyn zmian zwyrodnieniowych ortopedzi wymieniają nadwagę, która wiąże się zwłaszcza ze znacznym obciążeniem kolan. U około 65% chorych na zwyrodnienie stawów kolanowych stwierdza się zbyt dużą masę ciała. Kolejnym czynnikiem wywołującym osteofitozę są różnego typu kontuzje, przeciążenia i urazy kostno-stawowe związane np. z uprawianiem niektórych dyscyplin sportowych (tenisa, biegów). Z drugiej jednak strony zwyrodnienie równie dobrze może zostać wywołane siedzącym trybem życia i nieodpowiednią higieną snu, zwłaszcza, gdy większość czasu spędza się w miękkim i źle wyprofilowanym fotelu, a nocą układa się głowę w nienaturalnej pozycji (np. na grubej poduszce).
Jak się objawia osteofitoza trzonów kręgowych, a jak osteofitoza wieńcowa?
Przy osteofitozie mogą wystąpić takie objawy, jak promieniujące bóle: krzyża, szyi, obręczy barkowej lub biodrowej (dolegliwości pojawiają się tam, gdzie doszło do zmian w strukturze nasady kości). Zdarzają się także parestezje (mrowienia, drętwienia). Osteofity przyczyniają się do powstawania wysięków stawowych, stanów zapalnych błony maziowej, krepitacji (odgłosu chrzęstu podczas ruszania stawami), zesztywnienia stawów, a w efekcie – ograniczenia zakresu ruchów. Osteofitoza wieńcowa głowy kości udowej wywołuje przykurcz kończyn i skierowanie ich do zewnątrz, natomiast osteofitoza krawędzi trzonów kręgowych – problemy z oddychaniem (wyrośle kostne zaczynają przeszkadzać w swobodnych ruchach klatki piersiowej).
Osteofitoza – leczenie. Kiedy konieczna jest operacja?
Przy osteofitozie trzonów kręgowych czy głowy kości udowej lub ramiennej nieodzowne jest podjęcie rehabilitacji, która pomaga utrzymać prawidłową ruchomość szkieletu i kończyn. Plan rehabilitacyjny układa się indywidualnie, biorąc pod uwagę stan pacjenta i stopień zaawansowania choroby zwyrodnieniowej. Oprócz tego stosuje się zabiegi fizykoterapeutyczne mające na celu rozluźnienie mięśni poprzecznie prążkowanych (naświetlanie lampą, okłady borowinowe, masaże lecznicze). Doraźnie, aby uśmierzyć ból, przyjmuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. Tworzenie się wyrośli kostnych sprawia, że – w przypadku osteofitozy krawędziowej trzonów kręgowych – zmniejszeniu ulega stabilność kręgosłupa. Niektóre przestrzenie międzykręgowe zarastają, w związku z czym obciążenie przenosi się na sąsiednie struktury, i w ten sposób proces zwyrodnieniowy doprowadza do poważnych trudności w poruszaniu się albo całkowitego unieruchomienia. Poza tym zaawansowana i narastająca osteofitoza kręgosłupa szyjnego powoduje ucisk korzeni nerwowych i naczyń krwionośnych, co staje się powodem coraz większych wrażeń bólowych (także w momencie spoczynku), utraty czucia w pewnych partiach mięśni, a nawet niedotlenienia mózgu. Kiedy tak się dzieje, bez odpowiedniego leczenia neurochirurgicznego nie można mieć nadziei na to, że farmakologia czy nawet rehabilitacja przyniesie choremu długotrwałą ulgę w cierpieniach. Pomóc może wówczas np. założenie endoprotezy.
Bibliografia:
1. K. Kita, S. Sierakowski, B. Lewandowski, P.A. Klimiuk, J. Kita, E. Muklewicz, Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych – epidemiologia, diagnostyka i leczenie, „Nowa Medycyna” 2/2002;
2. Przegląd Medyczny Centrum Kształcenia i Rehabilitacji, wyd. I/2007.