Podstawowym badaniem diagnostycznym w glejaku nerwu wzrokowego jest badanie okulistyczne. Leczenie dobiera się indywidualnie dla każdego pacjenta, a nierosnące guzy niedające objawów mogą pozostawać jedynie w obserwacji.

Zobacz także:

Oponiak. Rodzaje choroby, jej objawy, etapy i metody leczenia

Nerw wzrokowy – budowa, funkcja i uszkodzenia

Niedowidzenie połowicze – przyczyny, objawy i diagnostyka

Czym jest glejak nerwu wzrokowego?

Glejaki nerwu wzrokowego w większości przypadków występują w pierwszych 10 latach życia. Stanowią około 20 proc. nowotworów oczodołu u dzieci, częściej u dziewczynek, jednostronnie. Często związane są z zespołem zwanym nerwiakowłókniowatością typu 1 (zespołem Recklinghausena), który może rozwinąć się w obu oczach. Histologicznie są najczęściej gwiaździakami włosowatokomórkowymi. Mogą rozwijać się na niemal każdym odcinku nerwu wzrokowego: oczodołowym, wewnątrzczaszkowym, skrzyżowaniu lub paśmie wzrokowym. Występujące u dzieci glejaki nerwu wzrokowego zwykle nie wykazują cech szybkiego wzrostu, jednak nawet niewielkie zmiany rozmiaru mogą doprowadzić do pojawienia się poważnych objawów.

Guz nie przerzutuje, rozrasta się jedynie miejscowo, może uciskać i naciekać okolicznie położone tkanki. Rzadko pojawia się u osób powyżej 20 roku życia.

Objawy glejaka nerwu wzrokowego u dzieci

Glejaki nerwu wzrokowego lokalizujące się w oczodole powodują objawy takie jak:

• zez, podwójne widzenie;

• zaburzenia widzenia, które powoli narastają;

• wytrzeszcz w przypadku, gdy guz nie mieści się w oczodole i wypycha gałkę oczną do przodu; 

• poszerzenie źrenicy;

• zaburzenia widzenia barw;

• w zaawansowanych stadiach zaburzenia ruchomości gałki ocznej;

• obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, co można zaobserwować podczas badania oftalmoskopem przez lekarza już po 8 tygodniach trwania choroby, w późniejszym etapie przechodzi w zanik.

W przypadku zaobserwowania powyżej wymienionych objawów należy jak najszybciej zgłosić się do okulisty, który oceni przy pomocy specjalistycznych badań nieprawidłowo funkcjonujące oko.

Diagnostyka glejaka nerwu wzrokowego u dzieci

Diagnostyką chorób oczu zajmuje się okulista, dlatego to do niego należy skierować pierwsze kroki po uzyskaniu skierowania od lekarza rodzinnego. Wykona on podstawowe badania oceniające ostrość wzroku oraz widzenie barw, które będą pogorszone. Charakterystyczna dla dzieci chorujących na glejaka nerwu wzrokowego jest poszerzona źrenica oraz obrzęknięta tarcza nerwu wzrokowego.

W kolejnym etapie wykonuje się badania obrazowe, mające określić dokładny zakres guza. Badaniem z wyboru w glejaku nerwu wzrokowego jest tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) oczodołów. Charakterystyczny kształt zmiany pod postacią wrzeciona naprowadza na rozpoznanie. Podczas opisywania badania lekarz zwróci uwagę również na naciekanie okolicznych struktur. Glejaka nerwu wzrokowego u dzieci należy różnicować z innymi patologiami występującymi w obrębie gałki ocznej – oponiakiem osłonek nerwu wzrokowego czy nabłoniakiem rdzeniowatym.

Leczenie glejaka nerwu wzrokowego u dzieci

Terapia w przypadku rozpoznania glejaka nerwu wzrokowego dobierana jest indywidualnie dla każdego pacjenta. Powolne rośnięcie guza, brak zaawansowanych objawów pozwala na odstąpienie od zabiegu chirurgicznego, a dziecko może przez lata pozostawać w dobrym zdrowiu jedynie na obserwacji.

W przypadku glejaków nerwu wzrokowego dających uciążliwe objawy, sprawiających kłopot kosmetyczny wykonuje się operację oszczędzającą usuwającą guza z oczodołu z zachowaniem gałki ocznej. Niestety istnieją przypadki, w których zmiana jest na tyle rozległa i nacieka na okoliczne mięśnie oraz kości, że konieczne jest usunięcie całej zawartości wraz z okiem. Zdarza się, że nie istnieje możliwość wykonania operacji i jedyne metody, które można zastosować, to radioterapia lub chemioterapia.

Rokowanie w glejaku nerwu wzrokowego u dzieci

Wczesne wykrycie zmiany pozwala zwykle na całkowite wyleczenie, jednak operacja wiąże się z utratą wzroku w operowanym oku. Niektóre zmiany można bez problemu obserwować przez lata przy zachowaniu zdolności widzenia. W przypadku, gdy podczas operacji chirurgowi nie uda się usunąć całej masy guza, może dojść do wznowy i ponownego wzrostu glejaka. Duże zmiany mogą być zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjenta. Chorzy na glejaka nerwu wzrokowego muszą zostać otoczeni szczególną opieką okulistyczną i poddawać się okresowo badaniom raz w roku – rezonansowi magnetycznemu lub tomografii komputerowej. Niestety obecnie nie istnieją żadne metody pozwalające na uniknięcie zachorowania. W poprawie rokowania pomaga wczesne udanie się do lekarza, jeszcze na etapie, gdy niepokojące objawy są mało nasilone.

Zobacz film i dowiedz się więcej o glejakach:

Bibliografia:

1. Luis E. Merrit. Neurologia. Tom 1. Edra Urban & Partner, Wrocław 2017.

2. Sarah N. Nowotwory oczodołu: obrazy TK i MR często występujących zmian naczyniowych, nowotworów łagodnych i złośliwych. [w:] Okulistyka po Dyplomie. Tom 3 nr 2, 2013.