Jadłospis powinien być planowany w zależności od zaawansowania nowotworu, etapu leczenia, a także preferencji smakowych chorego. Przy schorzeniu, takim jak rak jelita grubego, dieta po operacji patologicznych zmian ma duże znaczenie w procesie walki z chorobą i dla profilaktyki jej nawrotu.
Przeczytaj też: Rak jelita grubego – leczenie i diagnostyka
Rak jelita grubego a dieta
Rak jelita grubego to nowotwór złośliwy, który pod względem zapadalności w skali światowej stanowi drugi co do częstości nowotwór złośliwy u kobiet, a trzeci u mężczyzn. Początkowo choroba przebiega bez symptomów lub skąpoobjawowo. Z postępem zmian makroskopowych pojawiają się różnorodne dolegliwości somatyczne. Dominującym objawem jest ból brzucha, którego charakter i umiejscowienie zależą od rozmiaru i lokalizacji guza, oraz ciemno zabarwiony stolec, powstały w wyniku zmieszania masy kałowej z krwią, wydostającą się z dalszego odcinka jelita grubego. Pojawiają się symptomy niedokrwistości z niedoboru żelaza, takie jak osłabienie, uczucie zmęczenia oraz bladość skóry i błon śluzowych. Ponadto można zauważyć spadek masy ciała i powiększone węzły chłonne. Wśród modyfikowalnych czynników ryzyka sprzyjających rozwinięciu się raka jelita grubego dieta bogata w alkohol i tłuszcze nasycone, a uboga w witaminy, mikroelementy i błonnik pochodzenia roślinnego, odpowiedzialna jest za blisko 90% wszystkich jego przypadków. Poza tym otyłość, palenie tytoniu, niska aktywność fizyczna i cukrzyca oraz inne choroby warunkują powstawanie nowotworu jelita grubego.
Nowotwór jelita grubego – dlaczego dieta jest ważna?
Niska jakość spożywanych produktów prowokuje nadprodukcję i wzmożone wydzielanie kwasów żółciowych i innych enzymów trawiennych oraz silną aktywność degradacyjną bakterii jelitowych. Tego typu mechanizm sprzyja karcynogenezie, czyli procesom zachodzącym na poziomie DNA komórek organizmu, wywołując w ich strukturach zmiany nowotworowe. Poprawa nawyków żywieniowych stanowi bezpieczny sposób walki z rakiem i jego profilaktyki. Planując jadłospis, należy wziąć pod uwagę poziom zaawansowania nowotworu, etap leczenia oraz predyspozycje smakowe chorego. Prawidłowo odżywiony organizm zwiększa rokowania co do poprawy zdrowia. Dieta przy raku jelita grubego wzmacnia system immunologiczny, uzupełnia niedobory, ograniczając objawy niedokrwistości i inne dolegliwości somatyczne. Wpływa na zmianę charakteru powikłań i poprawia samopoczucie.
Dieta w chorobie nowotworowej jelita grubego – jadłospis
Dieta przy raku jelita grubego powinna zaspokoić dzienne zapotrzebowanie osłabionego i chorego organizmu w niezbędne mikroskładniki i wodę. Jadłospis antynowotworowy jelita grubego uwzględnia głównie podaż:
- białka o wartości co najmniej 1 g na 1 kg masy ciała lub więcej, w zależności od wskazań lekarza. Proteiny mają szczególne znaczenie w procesie regeneracji po operacji raka jelita grubego. Białko stanowi budulec organizmu, ponadto bierze udział w procesach transportu, magazynowania czy regulowania płynów ustrojowych, enzymów i wielu związków chemicznych, regeneruje uszkodzenia tkanek, wpływa na przyrost masy mięśniowej. Stanowi również niezbędne ogniwo pracy układu odpornościowego. Dieta na raka jelita grubego zaopatrująca organizm w białko bazuje na chudych mięsach, jajach, rybach oraz przetworach nabiałowych i roślinach strączkowych;
- węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym, które stopniowo uwalniają energię, zapobiegając gwałtownemu i krótkotrwałemu wzrostowi glukozy we krwi. Do grupy produktów tej kategorii zaliczają się m.in.: pełnoziarniste pieczywo i makarony, kasze, brązowy ryż, płatki owsiane, warzywa i owoce;
- wody i błonnika, które zwiększają masę kałową, wiążą niebezpieczne komórki karcynogenne, usprawniają pasaż treści pokarmowej, neutralizują kwasy żółciowe oraz obniżają pH niestrawionego jedzenia, co korzystnie wpływa na mikroflorę przewodu pokarmowego. Naturalnym źródłem błonnika są pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa i owoce. Ilość błonnika w diecie na raka jelita grubego musi być dostosowana do stopnia i charakteru nowotworu;
- witamin i mikroelementów, takich jak selen i cynk – dostępnych w orzechach, owocach morza i nabiale. Witaminy C, D i E występują w owocach jagodowych, wiśniach, tłuszczu ryb morskich, mleku, pestkach i kiełkach. Wapń przyswajalny jest z produktów mlecznych;
- tłuszczów nienasyconych, szczególnie z grupy omega-3, znajdujących się w rybach, olejach roślinnych, oliwie z oliwek, orzechach, awokado i siemieniu lnianym.
Rak jelita grubego – dieta po operacji
Dieta po operacji raka jelita grubego powinna uwzględniać zasady jadłospisu antyrakowego z wykluczeniem szkodliwych produktów, takich jak nadmierna ilość czerwonego mięsa, alkohol i proste węglowodany. Posiłki powinny być lekkostrawne i jedzone regularnie, a składniki poddane odpowiedniej obróbce termicznej, najlepiej ugotowane lub uduszone. Przygotowując dania, należy unikać smażenia i grillowania.
Bibliografia:
- Deptała A., „Rak jelita grubego”, Termedia, Poznań 2012;
- Gawęcki J., „Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu”, PWN, Warszawa 2010;
- Ministerstwo Zdrowia, https://www.gov.pl/web/zdrowie/choroby-onkologiczne, dostęp: 08.08.2019 r.
Zobacz też, kto częściej choruje na raka jelita grubego.