Nieżyt żołądka uważany jest za często występującą przypadłość, która może być wywołana działaniem silnego czynnika stresogennego, nieprawidłową dietą, nieumiarkowaniem w stosowaniu używek, działaniem leków czy drobnoustrojów chorobotwórczych oraz konsekwencją innej choroby. Ze względu na przewlekły charakter może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia. Rozpoznanie opiera się głównie na wywiadzie, badaniu przedmiotowym, histopatologicznym i endoskopowym.
Co to jest nieżyt żołądka?
Nieżyt żołądka to inaczej zapalenie błony śluzowej żołądka lub zapalenie żołądka. Dochodzi w nim do powstania zmian zapalnych w śluzówce żołądka o różnym obrazie klinicznym i mikroskopowym, wywołanych różnymi czynnikami sprawczymi. Rozróżnia się:
- ostry nieżyt żołądka
Wywołany jest głównie przez długotrwałe stosowanie NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), nadużywanie alkoholu, uraz mechaniczny lub silny i długotrwały stres. Rozwija się w przebiegu posocznicy czy mocznicy. Ostry nieżyt żołądka jest częstą konsekwencją zatrucia pokarmowego. Choroba trwa zazwyczaj kilka dni. Dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi przez śluzówkę i przerwania bariery śluzówkowej.
- przewlekły nieżyt żołądka
Szacuje się, że dotyczy nawet połowy populacji osób w wieku powyżej 50. lat. Za jego najczęstszą przyczynę uważa się zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Ocenia się, że odpowiada ona za 80–90% infekcyjnych zapaleń błony śluzowej żołądka. Odsetek zakażeń w populacji zwiększa się o 10 w każdej dekadzie życia. Ponadto przewlekły nieżyt żołądka może być wywołany przeciwciałami skierowanymi przeciwko komórkom okładzinowym i czynnikowi wewnętrznemu (zapalenie o podłożu autoimmunologicznym lub przez treść żółciową cofającą się do żołądka). Może występować w przebiegu zapalenia tarczycy typu Hashimoto, zespołu Sjögrena i reumatoidalnego zapalenia stawów. Wyróżnia się dwie postacie przewlekłego zapalenia żołądka: niezanikowe z towarzyszącym wrzodem dwunastnicy i zanikowy nieżyt żołądka z towarzyszącym wrzodem lub rakiem żołądka.
Nieżyt żołądka – objawy i powikłania
Zapalenie żołądka manifestuje się kompleksem tzw. objawów dyspeptycznych, które są jednym z najczęstszych powodów zgłaszania się do lekarza. Pojawiają się zwłaszcza: ból nadbrzusza, nudności, pieczenie w okolicy zamostkowej, wzdęcia, odbijania o kwaśnej treści, uczucie pełności w brzuchu, wymioty, gorączka, utrata łaknienia, biegunka, bolesność i krwistoczerwone zabarwienie języka czy objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia snu, drętwienia, parestezje i ataksja.
W przewlekłej postaci choroby może się pojawić niedokrwistość megaloblastyczna, w konsekwencji której może się rozwinąć makrocytoza, czyli stan, w którym wielkość czerwonych krwinek przewyższa górną granicę normy, oraz hiperchromia, czyli tzw. niedobarwialność – stan charakteryzujący się zmniejszonym wybarwieniem krwinek na skutek spadku hemoglobiny. Zdarza się także sideropenia, czyli obniżony poziom żelaza we krwi. Nieżyt błony śluzowej żołądka może doprowadzić do krwotoku i wstrząsu, a niekiedy predysponuje do nowotworzenia.
Dieta na nieżyt żołądka
Jednym z głównych elementów leczenia nieżytu żołądka jest dieta. Zalecenia obejmują w pierwszej kolejności zmniejszenie wielkości posiłków i spożywanie ich regularnie (maksymalnie 5, co 2–3 godziny). Należy jeść w spokoju, miłej atmosferze i bez pośpiechu. Z jadłospisu trzeba wykluczyć alkohol, napoje gazowane, kawę, czekoladę, mocną herbatę, ostre przyprawy oraz tłuste, bardzo gorące i smażone dania. Ponadto należy unikać produktów bogato tłuszczowych, takich jak niektóre wędliny, wieprzowina czy baranina. Warto rozważyć ograniczenie soli w jadłospisie. Najlepiej stosować dietę łatwostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających czynność wydzielniczą żołądka.
Nieżyt żołądka – leczenie naturalne
Warto także sięgnąć po zioła na nieżyt żołądka o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym podrażnienia żołądka, osłaniające zmienioną chorobowo błonę śluzową, regulujące procesy pokarmowe i wydzielanie soków trawiennych, uspokajające i przyspieszające gojenie. Należą do nich zwłaszcza: rumianek, nagietek, mięta pieprzowa, siemię lniane, liść babki zwyczajnej i kłącze pięciornika.
Jak leczyć nieżyt żołądka?
Jeśli za nieżyt jelitowo-żołądkowy odpowiada czynnik drażniący (np. leki), należy ograniczyć jego działanie. Gdy czynnikiem etiologicznym jest infekcja H. pylori, konieczna jest farmakoterapia (zalecana jest skojarzona terapia eradykacyjna). Najczęściej stosowana jest terapia trójlekowa oparta na podawaniu 2 antybiotyków (klarytromycyny lub amoksycyliny z metronidazolem) i inhibitora pompy protonowej. Należy także prowadzić suplementację witaminą B12 i żelazem. Chorym podawane są środki neutralizujące kwaśną treść żołądkową (preparaty magnezu i glinu), leki hamujące wydzielanie kwasu solnego (inhibitory pompy protonowej i blokery receptorów dla histaminy 2) i leki prokinetyczne. W sporadycznych przypadkach konieczne jest podjęcie leczenia chirurgicznego.
Jak działa układ pokarmowy? Dowiesz się tego z naszego filmu
Bibliografia:
1. Gonciarz M., Gonciarz Z., Kompendium gastroenterologiczne, Poznań, Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2011.
2. Biernat M., Gościniak G., Helicobacter Species in Digestive Tract in Humans, “Advances in Clinical and Experimental Medicine”, 2006, 15(1), s. 113–120.
3. Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Lublin, Czelej, 2012.
4. Grzywińska U., Dobrowolska-Zachwieja A., Linke K., Zapalenie błony śluzowej żołądka – podział, etiologia, objawy kliniczne, „Nowiny Lekarskie”, 2007, 76(5), s. 426–429.
5. Rowicka G., Czajka M., Znaczenie diety w profilaktyce i leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, „Medycyna Rodzinna”, 2011, 1, s. 15–18.