Badanie na osteoporozę jest niezbędne w celu monitorowania postępu choroby oraz oceny skuteczności podjętego leczenia. Densytometrię kości zapewnia nieodpłatnie Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Badaniu można poddać się również w niepublicznej placówce za kwotę, której wysokość ustala dana przychodnia.

Zobacz też:

• Densytometria - na czym polega? Przebieg i interpretacja wyników
• Osteopenia – zmniejszenie masy mineralnej kości. Objawy i leczenie
• Skąd się bierze osteoporoza i co zrobić, aby uniknąć choroby?

Badanie na osteoporozę

Badanie na osteoporozę zaleca się kobietom w okresie menopauzy, seniorom i innym osobom z grupy ryzyka, np. pacjentom obciążonych genetycznymi wadami, wpływającymi na zmniejszenie masy kostnej. Dominującą metodą w rozpoznawaniu choroby kości jest densytometria. Badanie densytometryczne to metoda obrazowania gęstości tkanki kostnej, pozwalająca oszacować stopień ubytków w jej strukturach, a także potwierdzić lub wykluczyć osteoporozę. Ponadto pomaga ocenić ryzyko złamań kompresyjnych, rozstrzyga o konieczności i charakterze leczenia, a także stanowi niezbędne narzędzie w procesie monitorowania postępu choroby i oceny skuteczności podjętej terapii.

Badanie w kierunku osteoporozy wykonuje się za pomocą aparatu rentgenowskiego (RTG) emitującego dwudziestokrotnie niższe promieniowanie niż przy naświetlaniu klatki piersiowej, dlatego jest całkowicie bezpieczne, również dla dzieci. Siła promieniowania w densytometrii porównywalna jest do promieniowania kosmicznego, któremu człowiek poddawany jest każdego dnia w ciągu 4 godzin ciągłego przebywania na świeżym powietrzu. Densytometrię kości nieodpłatnie zapewnia NFZ wszystkim ubezpieczonym pacjentom, którym lekarz wystawił zlecenie na wykonanie testu. Jednak badaniu można poddać się również w niepublicznej placówce za odpowiednią opłatą. To, ile kosztuje badanie na osteoporozę, uzależnione jest od cennika przychodni i wyposażenia pracowni zabiegowej. Cena densytometrii waha się w granicach 40–100 zł.

Na czy polega badanie gęstości kości?

Badanie na osteoporozę przeprowadza się w odniesieniu do kości, które najczęściej ulegają złamaniom, takich jak kręgosłup, kości ramienia i przedramienia oraz kość udowa. Wyniki densytometrii stanowi informację o stanie kośćca pacjenta, a im pełniejszy obraz prześwietlenia, tzn. bez widocznych, ciemnych przebarwień na fotografii, tym tkanka kostna jest gęstsza, wytrzymalsza i mniej podatna na złamania.

Jak wygląda badanie osteoporozy metodą densytometrii?

Do badania na osteoporozę należy przede wszystkim usunąć z ciała biżuterię oraz zdjąć odzież z metalowymi elementami. Pacjentom zażywającym suplementy i leki uzupełniające podaż wapnia czy innych składników mineralnych zaleca się uprzednią konsultację z lekarzem, który zdecyduje o konieczności odstawienia środków w celu uzyskania optymalnych wyników RTG kości. W dalszym etapie pacjent zajmuje kozetkę, do której przymocowane jest przesuwne ramię wykonujące zdjęcie. Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. Podczas niego należy leżeć nieruchomo. Obrazowe badanie na gęstość kości zasadniczo różni się przebiegiem w zależności od wieku pacjenta. Przykładowo densytometria kręgosłupa u dorosłych wykonywana jest poprzez obrazowanie grzbietu, czyli ściśle określonego obszaru ciała. Z kolei badanie u dzieci polega na naświetleniu całego szkieletu i dokonaniu obliczeń gęstości powierzchniowej kośćca, których wyniki można porównać do zdrowej grupy rówieśniczej. Uzupełnienie densytometrii u młodszych pacjentów mogą stanowić dodatkowe badania obrazowe i laboratoryjne ukierunkowane na osteoporozę.

Inne badania przy podejrzeniu osteoporozy

Wyniki densytometrii nie zawsze całkowicie potwierdzają osteoporozę. Dla rozszerzenia diagnostyki można wykonać dodatkowe testy, takie jak:

• ultrasonografię (USG), polecaną szczególnie do badania mniejszych okolic ciała, jak palce, pięta czy nadgarstek. Badanie za pomocą fal dźwiękowych pomocne jest w ocenie ogólnej kondycji i wyglądu danego fragmentu szkieletu oraz umożliwia oszacowanie ryzyka złamań, jednak nie daje informacji o gęstości mineralnej kości;
• tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI) – jedne z najdokładniejszych metod obrazowania, szczególnie pomocne w ocenie charakteru i rozległości złamań osteoporotycznych i ustaleniu możliwości leczenia operacyjnego.

Dla potwierdzenia problemów z gęstością tkanki kostnej oraz w celu kontroli efektów leczenia wykonuje się analizy laboratoryjne. Badanie na osteoporozę z krwi i moczu pozwala wykluczyć inne choroby zmniejszające jakość kości, takie jak nadczynność tarczycy. Ponadto umożliwia ocenę stopnia wydalania wapnia czy poziomu fosforu, kreatyniny, odczynu Biernackiego (OB) oraz liczby białych i czerwonych krwinek. Badanie na osteoporozę można urozmaicić również o oznaczenie markerów kostnych, czyli substancji przenikających do krwi i moczu w procesie kościotworzenia i destrukcji. Oszacowanie tego typu wskaźnika pozwala określić tempo rozpadu w stosunku do odbudowy tkanki kostnej.

Zobacz film: Jak można zdiagnozować osteoporozę?

Bibliografia:

1. Jarosz M., „Osteoporoza”, PZWL, Warszawa 2010.

2. Pluskiewicz W., „Osteoporoza”, Medical Tribune Polska, Warszawa 2015.