O mukofagii mówi się, gdy spożywanie wydzieliny nosowej trwa co najmniej miesiąc, nie zalicza się więc do niego sporadyczne zjadanie „gilów”, które zdarza się wielu osobom. Leczenie uciążliwych przypadków mukofagii opiera się na przyjmowaniu leków z grupy SSRI oraz psychoterapii.

Mukofagia – co to jest?

Mukofagia zaliczana jest do grupy zaburzeń jedzeniowych – to tzw. pica, czyli spaczone łaknienie. Polega ona na spożywaniu znajdującej się w jamie nosowej wydzieliny, czyli substancji uznawanej typowo przez większość kultur za niejadalną. Połączona jest zwykle z rhinotillexomanią, czyli zachowaniem polegającym na obsesyjnym dłubaniu w nozdrzach. W wielu społeczeństwach takie zachowanie jest potępiane oraz uznawane za wstydliwe, choć sporadycznie zdarza się dość często niemal u każdego człowieka.

Co ciekawe, nawet same cierpiące na to zaburzenie osoby uważają czynność spożywania wydzieliny z nosa jako obrzydliwą, choć w niektórych przypadkach zjadają ją ze smakiem, nie widząc w tym niczego zdrożnego. Zachowania związane z mukofagią mogą pojawiać się wtedy, kiedy osoba przebywa sama ze sobą, a także – w bardziej zaawansowanych przypadkach – w towarzystwie innych osób, co może prowadzić do problemów społecznych.

Do niedawna mukofagia była rozpoznawana tylko u dzieci, jednak zgodnie z najnowszą klasyfikacją chorób psychicznych – DSM 5 – może pojawić się w każdym wieku, choć rzeczywiście najczęściej zdarza się u najmłodszych i młodzieży. Zaburzenie to znane jest już od IV wieku p.n.e., kiedy to Hipokrates zanotował pierwszą wzmiankę o spaczonym łaknieniu.

Żeby zdiagnozować mukofagię, zachowanie odbiegające od normy musi trwać co najmniej miesiąc. Sugeruje się, że należy ona do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD) i jej nasilenie zwiększa się w sytuacjach związanych z napięciem emocjonalnym.

Mukofagia – przyczyny i konsekwencje

Przyczyn mukofagii doszukuje się w odczuwaniu głodu i niedoborze mikroelementów. Zaobserwowano, że schorzenie występuje częściej u osób z autyzmem – nawet u 48% zdiagnozowanych, chorych na schizofrenię oraz u pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną. Stan taki może być również spowodowany zmianami organicznymi w mózgu. Mukofagia może być także objawem problemów natury emocjonalnej, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, stresującego trybu życia i napięć psychicznych.

Możliwe komplikacje związane z nieprawidłowym odżywianiem się to między innymi zwiększone ryzyko powstawania wrzodów żołądka, infekcji, problemów żołądkowo-jelitowych. Dłubanie w nosie poprzedzające mukofagię może przyczynić się do powstawania podrażnień, krwawień ze śluzówki nosa oraz zakażeń w obrębie jamy nosowej. Ponadto jest to zachowanie niehigieniczne i może przyczyniać się do rozprzestrzeniania drobnoustrojów wśród ludzi.

Nie należy zapominać o problemach natury społecznej oraz psychicznej, z jakimi związane jest występowanie mukofagii. Osoby takie mogą być publicznie wyśmiewane, społeczeństwo może unikać kontaktów z chorym, co może doprowadzić do wykluczenia z danego środowiska i pogłębienia zaburzeń.

Polecamy: Zespół Roszpunki – czym się charakteryzuje? Co to jest?

Mukofagia – leczenie

Ze względu na zagrożenia związane z możliwością pojawienia się powikłań mukofagia powinna być leczona, szczególnie gdy jest całkowicie niekontrolowana przez pacjenta. Czasami wystarczające jest uświadomienie sobie istnienia problemu i walka z nawykiem, jednak na to mogą sobie pozwolić osoby normalnie funkcjonujące w społeczeństwie. Należy również zwrócić uwagę na ogólny stan zdrowia psychicznego i fizycznego, a także odżywienie.

W przypadku chorych z autyzmem i schizofreników terapia okazuje się trudniejsza i może wiązać się z niepowodzeniem. W leczeniu mukofagii stosuje się głównie leki z grupy inhibitorów zwrotnych serotoniny oraz psychoterapię, zazwyczaj w nurcie poznawczo-behawioralnym, która skupia się na walce z samym nawykiem.

Zaburzenia psychiczne u dzieci? Zobaczcie, jak szkoła powinna zareagować:

Inne rodzaje spaczonego łaknienia

Mukofagia nie jest jedynym rodzajem spaczonego łaknienia. Oprócz niej w literaturze można znaleźć takie przypadki, jak:

• amylofagia – konsumpcja skrobi (kartek papieru, kartonu, gazet),
• geofagia – zjadanie ziemi,
• litofagia – połykanie kamieni,
• pagofagia – zjadanie lodu,
• trichofagia – często jako powikłanie trichotillomanii, czyli niepohamowanego wyrywania włosów, polega na ich konsumowaniu,
• koprofagia – spożywanie kału,
• ksylofagia – zjadanie drewna.

Każdy z nich jest stanem nieprawidłowym i wymaga interwencji psychologa oraz psychiatry, a także poszukiwania przyczyn wystąpienia danego zaburzenia.

Bibliografia:

1. A. Michalska, Niespecyficzne zaburzenia odżywiania się – subiektywny przegląd, „Psychiatria Polska” 2016, 50(3), s. 497–507.

2. M. Pilecki, Co pediatra powinien wiedzieć o zaburzeniach odżywiania się? „Standardy Medyczne. Pediatria” 2018, t. 15, nr 5, s. 830–839.