Marskość wątroby to końcowa faza uszkodzenia tego narządu, wywołana przez różnorakie czynniki. Polega na włóknieniu miąższu, w konsekwencji czego dochodzi do zaburzeń budowy organu, skutkujących upośledzeniem jego funkcjonowania. Rokowania w marskości wątroby zależą w dużej mierze od czasu rozpoznania choroby, która niestety ma podstępny charakter i stwierdzana jest w zaawansowanej już postaci.
Przeczytaj też: Marskość wątroby – choroba nie tylko alkoholików. Jak rozpoznać jej objawy?
Rokowania w marskości wątroby – współczynnik umieralności
Marskość wątroby od dłuższego czasu wymieniana jest w pierwszej dziesiątce najczęstszych przyczyn zgonu. Dotyczy zwłaszcza krajów średnio i wysoko rozwiniętych. W 2015 roku w skali świata marskość wątroby stanowiła czwartą, szóstą i ósmą najczęstszą przyczynę zgonów, odpowiednio w grupie wiekowej 50–59 r.ż., 30–49 r.ż. i 60–69 r.ż. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2010 roku współczynnik umieralności, czyli liczba zgonów z powodu marskości i chorób wątroby, wyniósł około 0,9 na 10000 mieszkańców.
Rokowania w marskości wątroby a skala Childa-Pugha
W określeniu rokowań marskości wątroby pomocne są objawy, które zawarte zostały w skali Childa-Pugha. Klasyfikacja przydaje się również do analizy konieczności przeszczepienia wątroby. Uwzględnia:
- poziom albuminy (główne białko występujące w osoczu krwi, produkowane przez wątrobę),
- obecność encefalopatii wątrobowej (zaburzenie funkcjonowania układu nerwowego, powstałe w wyniku toksyn obecnych w organizmie na skutek uszkodzenia wątroby),
- stężenie bilirubiny (żółty barwnik będący produktem rozpadu hemu (niebiałkowego składnika) hemoglobiny, powoduje zażółcenie powłok skórnych i białek oczu),
- obecność wodobrzusza (nadmierne nagromadzenie płynu w jamie otrzewnej),
- czas protrombinowy lub wskaźniki oceny prawidłowości krzepliwości krwi (INR).
| Analizowana cecha | 1 | 2 | 3 |
|---|---|---|---|
| encefalopatia | brak | poziom 1–2 | poziom 3–4 |
| albumina (g/dl) | >3,5 | 2,8–3,5 | <2,8 |
| bilirubina (mg/dl [µmol/l]) |
<2 (<35) w PBC <4 (<70) |
2–3 (35–50) w PBC 4–10 (70–170) |
>3 (>50) w PBC >10 (>170) |
| wodobrzusze | brak | umiarkowane | napięte |
| czas protrombinowy (w s ponad normę) | 1–4 | 5–10 | >10 |
| Ogólna liczba punktów | 5–6 | 7–9 | 10–15 |
Interpretacja wyników skali przedstawia się następująco:
| Punkty | Klasa | Roczna przeżywalność | 5-letnia przeżywalność | 10-letnia przeżywalność |
|---|---|---|---|---|
| 5–6 | A | 84% | 44% | 27% |
| 7–9 | B | 62% | 20% | 10% |
| 10–15 | C | 42% | 21% | 0% |
*klasa A – brak wskazań do przeszczepu wątroby, klasa B/C – zalecany przeszczepu wątroby
Chorzy, u których choroba wykryta została we wczesnym stadium, przy prowadzeniu odpowiedniego leczenia mają duże szanse na powrót do normalnego funkcjonowania. Pamiętać muszą o badaniach kontrolnych, prowadzeniu prozdrowotnego trybu życia i ograniczeniu ekspozycji na szkodliwe czynniki. W zaawansowanej marskości wątroby rokowania są najgorsze.
Rokowania w marskości wątroby a czas rozpoznania i powikłania choroby
Rokowania w marskości wątroby w dużym stopniu determinowane są czasem postawienia diagnozy. Specjaliści podkreślają, że choroba rozwija się podstępnie. Nierzadko uszkodzenia wątroby mają bezobjawowy charakter bądź są skąpo wyrażone. Niecharakterystyczne objawy bywają bagatelizowane lub przypisywane innym schorzeniom. Wśród nieswoistych objawów marskości wątroby wymienia się m.in.: bezsenność, świąd skóry, spadek apetytu, odbijanie, wzdęcia, uczucie ciężkości po posiłku, zmęczenie. Do rozpoznania nierzadko dochodzi przypadkowo lub gdy pojawią się powikłania chorobowe, jak m.in.: nadciśnienie wrotne, wodobrzusze, encefalopatia, samoistne bakteryjne zapalenie otrzewnej, zaburzenia pracy nerek.
Badacze wskazują, że ryzyko zgonu wzrasta aż czterokrotnie w przypadku pojawienia się u chorego infekcji bakteryjnej. W ciągu pierwszego miesiąca sięga 38%, a jeśli przyjmie postać wstrząsu septycznego, to wzrasta do 70%. Wynika to z faktu, że osoby z marskością wątroby zmagają się z niedoborem odporności. Dochodzi u nich do wielokierunkowego upośledzenia pracy układu immunologicznego. Z kolei w przypadku wystąpienia krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego o charakterze nawrotowym ryzyko zgonu zwiększa się o około 20%. Innym wysoce niebezpiecznym powikłaniem, znacznie podnoszącym ryzyko zgonu, jest posocznica. Kiedy chorobie nie towarzyszy niewydolność narządowa, to ryzyko zgonu szacowane jest na 10%. W sytuacji niewydolności jednego narządu rośnie do 30–50%, a przy niewydolności wielonarządowej osiąga nawet 50–100%.
Alkoholowa marskość wątroby – rokowania
Ze względu na najcięższy przebieg najgorsze są rokowania w alkoholowej marskości wątroby. To najbardziej zaawansowane stadium uszkodzenia pojawia się u około 10% osób pijących alkohol w sposób szkodliwy dla zdrowia. Specjaliści podkreślają rolę abstynencji alkoholowej, farmakoterapii, diety wątrobowej, które usprawniają proces regeneracji wątroby i znacząco poprawiają rokowania. W niewyrównanym stadium – kiedy mimo leczenia nie dochodzi do usunięcia objawów – choroba jest nieodwracalna.
Przeczytaj też: Marskość wątroby – dieta wątrobowa, polecane i zakazane produkty
Bibliografia:
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, kompendium, Medycyna Praktyczna, Kraków 2009.
- K. Jurczyk, E. Karpińska, Ł. Laurans, M. Wawrzynowicz-Syczewska, Zakażenia bakteryjne u chorego z marskością wątroby, [w:] „Hepatologia”, 2014, 14, s. 94–101.
- E. Cholongitas, G. V. Papatheodoridis, M. Vangeli, Systematic review: The model for end-stage liver disease--should it replace Child-Pugh's classification for assessing prognosis in cirrhosis?, [w:] „Alimentary Pharmacology & Therapeutics”, 2005, 22, s. 1079–1089.
- K. Bąk-Nafalska, A. Piotrowska, M. Wójcicki, P. Milkiewicz, Wskaźniki prognostyczne w marskości i kwalifikacji do przeszczepienia wątroby, [w:] „Polski Merkuriusz Lekarski”, 2010, 28(167), s. 410–415.
- A. Kowal, A. Prystupa, E. Grywalska, J. Mosiewicz, Oporna na leczenie encefalopatia wątrobowa w przebiegu poalkoholowej marskości wątroby, [w:] „Medycyna Ogólna”, 2009, 15(3), s. 431–442.
Zobacz też, jakie są objawy marskości wątroby.