Macierzanka (znana również jako cząberek) to roślina występująca niemalże na całym świecie. Jej aromat do złudzenia przypomina tymianek – dzięki temu z powodzeniem znajduje zastosowanie jako przyprawa do potraw. Macierzanka posiada kilkaset odmian, spośród których tylko część posiada właściwości lecznicze. Do odmian najczęściej stosowanych w ziołolecznictwie zaliczają się:
- macierzanka piaskowa,
- macierzanka cytrynowa,
- macierzanka zwyczajna.
Każdy gatunek macierzanki posiada zbliżone właściwości lecznicze i może być stosowany zamiennie.
Macierzanka – właściwości
Macierzanka występuje w postaci niewysokich krzewów. Łodygi rośliny gęsto pokryte są drobnymi, ciemnozielonymi listkami i zakończone niewielkimi kwiatami w kolorze różu, purpury lub fioletu. Po roztarciu w dłoniach roślina wydziela bardzo intensywny, ziołowy zapach. Do produkcji substancji leczniczych i pielęgnacyjnych wykorzystuje się młode pędy macierzanki.
Ziele macierzanki bogate jest w następujące substancje:
- olejek eteryczny, na który składają się przede wszystkim tymol, karwakrol, cymon, cytral, terpineol;
- flawonoidy;
- garbniki;
- gorycze;
- saponiny;
- sole mineralne, przede wszystkim glin i lit;
- kwasy organiczne;
- witamina C.
- preparaty na bazie macierzanki wykazują działanie:
- bakteriobójcze,
- dezynfekujące,
- moczopędne,
- wykrztuśne,
- przeciwzapalne.
Macierzanka – jak stosować? Przepisy na substancje lecznicze
Napar z macierzanki do stosowania wewnętrznego (herbata z macierzanki) – łyżkę suszu zalej szklanką wrzącej wody, przykryj i odstaw na 15 minut. Odcedź. Smak naparu można poprawić, dodając łyżkę naturalnego miodu.
Napar z macierzanki do stosowania zewnętrznego – 2,5 łyżki suszonego ziela zalej szklanką wrzącej wody. Przykryj i odstaw na 15 minut, a następnie przecedź i ostudź. Napar przechowuj w lodówce.
Kąpiel lecznicza z macierzanki – w dużym garnku zagotuj 3 litry wody, dodaj 200 g suszonej macierzanki. Zdejmij garnek z ognia, przykryj i odstaw na 30 minut. Wannę napełnij ciepłą wodą, dodaj przygotowany napar. Spędź w kąpieli 20-30 minut.
Maseczka z macierzanki – dwie łyżki macierzanki rozdrobnij w moździerzu, a następnie zalej odrobiną wrzątku (wystarczy, że ziele lekko napęcznieje). Dodaj łyżkę miodu i łyżkę śmietany. Powstałą pastę nałóż na skórę twarzy. Po 20-30 zmyj maseczkę ciepłą wodą.
Wino z macierzanki i babki lancetowatej – 4 łyżki suszonej macierzanki wymieszaj w dużym garnku z 4 łyżkami babki lancetowatej. Ziele zalej 6 szklankami czerwonego, wytrawnego wina. Całość doprowadź do wrzenia i gotuj przez około 15 minut. Odcedź. Do wina dodaj litr miodu oraz ulubione przyprawy (imbir, cynamon, wanilię, skórkę pomarańczy). Rozlej do czystych butelek i odstaw w ciemne i suche miejsce.
Macierzanka – właściwości lecznicze
Preparaty bazujące na zielu macierzanki stosuje się w następujących dolegliwościach:
- stany zapalne dziąseł i jamy ustnej,
- stany zapalne gardła i krtani,
- kaszel, zapalenie oskrzeli,
- skurcze brzucha i żołądka,
- zaburzenia trawienia,
- trądzik,
- stany zapalne skóry,
- uszkodzenia naskórka, rany, oparzenia.
Macierzanka – zastosowanie w leczeniu i pielęgnacji skóry
Wysoka zawartość fenoli i garbników sprawia, że macierzanka to roślina o silnych właściwościach bakteriobójczych oraz ściągających. Dzięki temu dobrze sprawdza się jako składnik okładów, toników i kremów stosowanych w problemach skórnych.
Macierzanka może być stosowana na trudno gojące się rany, wrzody, ukąszenia owadów oraz oparzenia. Ziele stosowane zewnętrznie łagodzi objawy trądziku. Stosowane na skórę głowy przynosi ulgę w grzybicy oraz łojotokowym zapaleniu skóry.
Macierzanka na kaszel i zapalenie oskrzeli
Ziele macierzanki wykazuje silne działanie wykrztuśne – stymuluje produkcję śluzu w drogach oddechowych, a także zwiększa ruchy rzęsek nabłonka. Napar lub wino z macierzanki przynoszą ulgę w zapaleniu oskrzeli, w tak zwanym kaszlu palacza, a także w suchym kaszlu, który towarzyszy przeziębieniu lub grypie.
Macierzanka na bolesne miesiączkowanie i migrenę
Macierzanka działa rozkurczowo i przeciwbólowo. Dzięki temu zmniejsza dolegliwości bólowe, towarzyszące miesiączkowaniu. Napar z macierzanki może przynieść ulgę także w migrenie i bólach głowy.
Macierzanka na dolegliwości trawienne
Olejek eteryczny oraz garbniki znajdujące się w zielu macierzanki, stymulują organizm do zwiększonej produkcji soków żołądkowych. Dzięki temu napar z ziela łagodzi dyskomfort trawienny spowodowany niedokwasotą, wzdęciami, uczuciem pełności.
Macierzanka w dezynfekowaniu błon śluzowych
Substancje zawarte w zielu macierzanki sprawiają, że działa ona bakteriobójczo, przeciwzapalnie i ściągająco. Dzięki temu z powodzeniem można używać jej do odkażania jamy ustnej i gardła – w przebiegu przeziębienia, grypy lub stanów zapalnych.