Lizyna wchodzi w skład wielu białek, które budują i zapewniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Uważana jest za jeden z najbardziej rozpowszechnionych aminokwasów na świecie. Nie może być syntetyzowana w organizmie człowieka i dlatego dostarczana jest wraz z dietą. Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z kaprolaktamu. Odpowiada za odporność humoralną organizmu. Wpływa na przemianę lipidową i uczestniczy w budowie tkanek.
Co to jest lizyna?
Lizyna (Lys, K) to aminokwas zasadowy egzogenny dostarczany wraz z pożywieniem. Bez niej nie jest możliwe prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka, dlatego też włączono ją do grupy aminokwasów niezbędnych. Zaliczana jest ponadto do aminokwasów białkowych. Posiada wzór sumaryczny C6H14N2O2. Jest bezsmakowa.
Lizyna w pożywieniu
Lizyna znajduje się w pożywieniu. Jej najlepszym źródłem są soja, fasola, nasiona konopi, drożdże i komosa ryżowa. Występuje w dużej ilości w produktach pochodzenia zwierzęcego. Lizyna znajduje się w jajku, serach, rybach, mięsie (w szczególności czerwonym, kurczaku, indyku, wołowinie i jagnięcinie). Ponadto zawarta jest w ziemniakach, migdałach i produktach pełnoziarnistych, takich jak: pieczywo, płatki i makarony.
Niedobór lizyny
Niedobór lizyny może spowodować poważne konsekwencje zdrowotne w ludzkim organizmie. Może skutkować problemami z kośćmi i słabym przyrostem masy mięśniowej, zwłaszcza u dzieci. Stanowi czynnik warunkujący rozwój anemii. Może spowodować wypadanie i łamliwość włosów oraz paznokci. Objawia się chronicznym zmęczeniem, osłabieniem i rozdrażnieniem. Niedostatek lizyny w organizmie sprzyja rozwojowi opryszczki i zaburzeniom metabolizmu oraz podnosi skłonność do infekcji. Może prowadzić do zaniku mięśni, odwapnienia kości, problemów z koncentracją i zaburzeń enzymatycznych czy pracy układu rozrodczego. Powoduje przekrwienia oczu, zawroty głowy, brak apetytu, a nawet upośledzenie tempa wzrostu.
Lizyna – preparaty
O suplementację preparatami lizyny powinni zadbać zwłaszcza weganie i wegetarianie. Zapotrzebowanie na ten aminokwas jest większe u kobiet w ciąży i w okresie karmienia. Przyjmują ją często osoby uprawiające sport, intensywnie trenujące na siłowni oraz przebywające na restrykcyjnych dietach i głodówkach. Zaleca się ją osobom starszym, regenerującym organizm po urazach, zmagającym się opryszczką i półpaścem oraz kobietom w wieku okołomenopauzalnym. Stała się także suplementem diety popularnym wśród osób pragnących schudnąć.
Opakowanie 50 kapsułek lizyny kosztuje około 48 zł. Korzystne rezultaty jej spożywania obserwuje się przy zażywaniu porcji około 500 mg. Dlatego też zalecane jest przyjmowanie 1–2 kapsułek dziennie. Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z kaprolaktamu. Najlepiej wybierać preparaty zawierające czystą postać aminokwasu.
Czym się różnią suplementy diety od leków? Przekonajcie się:
Jakie działanie ma lizyna?
Lizyna posiada różnorodne działanie. Jest dodatkiem zwiększającym wartość odżywczą produktów mącznych, a także jest stosowana w niektórych paszach roślinnych.
W organizmie człowieka buforuje sok żołądkowy do prawidłowej kwasowości, dlatego też posiada zastosowanie w leczeniu nadkwaśności i niedokwaśności żołądka. Niezbędna jest przy budowie białek, zwłaszcza w mięśniach i kościach. Pełni zatem znaczącą rolę w okresie rozwoju – stymuluje wzrost, przyspiesza przyrost masy mięśniowej i regenerację uszkodzonych tkanek (zwłaszcza po urazach i kontuzjach). Łagodzi objawy przeziębienia, opryszczki czy grypy. Usprawnia proces absorpcji wapnia z przewodu pokarmowego. Zauważono, że działa korzystnie na kondycję psychiczną i poprawia koncentrację umysłową. Obecna jest podczas wytwarzania enzymów, hormonów i przeciwciał. Lizyna uważana jest przez część badaczy za czynnik wpływający na procesy antykancerogenne.
Warunkuje produkcję L-karnityny, czyli organicznego związku chemicznego, który odpowiada za prawidłowy metabolizm tłuszczów, wytwarzanie energii i regulację pracy mięśni. Lizyna to aminokwas, który wpływa pozytywnie na kondycję skóry. Zapewnia jej elastyczność i zapobiega powstawaniu zmarszczek. Wspomaga zachowanie młodego wyglądu. Ponadto odpowiedzialna jest za prawidłową pracę ścięgien. Uważa się, że zapobiega osteoporozie. Pełni istotną rolę w tworzeniu kolagenu, czyli składnika tkanki łącznej, który odpowiedzialny jest za sprężystość, jędrność i elastyczność wielu elementów budulcowych ciała.
Lizyna, wiążąc się z ołowiem, przyspiesza usuwanie tego pierwiastka z organizmu. Wchodzi w skład białek osocza krwi. Działa jako przeciwutleniacz. Wspomaga pracę jajników i przebieg laktacji. Warunkuje syntezę nukleotydów. Przyspiesza gojenie się ran. Badania udowodniły również właściwości przeciwwirusowe, przeciwmiażdżycowe i przeciwlękowe lizyny. Pomaga ukoić lęk i niepokój, normalizuje poziom hormonów odpowiedzialnych za reakcję na stres. Wzmacnia strukturę tkanki w ściankach tętnic i pracę układu sercowo-naczyniowego. Pomaga także skutecznie łagodzić skutki ostrego zatrucia alkoholem.
Bibliografia:
1. Michalska A., Zieliński H., Produkty reakcji Maillarda w żywności, „ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość”, 2007, 2(51), s. 5–16.
2. Firlit M., Aminokwasy w żywieniu wegetariańskim, ”Zielone Brygady. Pismo ekologów”, 2005, 7-8(209-210), s. 54–55.
3. Hassa R., Mrzigod J., Nowakowski J., Podręczny słownik chemiczny, Katowice, Videograf II, 2004.
4. Alramadhan E., Hanna M.S., Hanna M.S., Goldstein T.A., Avila S.M., Weeks B.S., Dietary and Botanical Anxiolytics, “Medical Science Monitor International Medical Journal of Experimental and Clinical Research”, 2012, 18(4), s. 40–48.
5. Gołąbczak J., Biochemiczne, genetyczne i technologiczne podstawy biosyntezy L-lizyny, „Biotechnologia”, 2008, 1(80), s. 53–70.
6. Smriga M., Torii K., Prolonged treatment with L-lysine and L-arginine reduces stress-induced anxiety in an elevated plus maze, “Nutritional Neuroscience”, 2003, 6(2), s. 125–128.