Metody leczenia haluksów dobierane są do stopnia zniekształcenia palucha. Lekkie postacie schorzenia zwykle poddaje się zachowawczej terapii, bogatej w bezoperacyjne techniki. Z kolei zaawansowane deformacje kwalifikują się do leczenia operacyjnego.

Haluksy – leczenie

Haluks to zniekształcenie na poziomie pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego, charakteryzujące się koślawym ustawieniem palucha i szpotawym ułożeniem pierwszej kości śródstopia. Deformacja palca uznawana jest za schorzenie wymagające leczenia w chwili uzyskania wielkości kąta pomiędzy osią długą palucha a pierwszą kością śródstopia w zakresie co najmniej 15–20 stopni. Wraz z zaawansowaniem choroby dochodzi do zmniejszenia zakresu ruchomości pierwszego palca, znacznej deformacji przodostopia, a nawet do zachodzenia palucha na drugi palec górą lub dołem. Głęboki stopień haluksa wpływa na jakość i wydajność chodzenia.

Leczenie bolących haluksów uwarunkowane jest od:

• wielkości kąta koślawości palucha;
• kąta szpotawości pierwszej kości śródstopia;
• kongruentności stawu śródstopno-palcowego pierwszego, czyli przylegania powierzchni stawowych.

Nieoperacyjne leczenie haluksów uwzględnia m.in. rehabilitację ruchową, terapię manualną, fizykoterapię, reedukację chodu, różnego rodzaju taping, zaopatrzenie ortopedyczne, edukację oraz domowe, niekonwencjonalne techniki. Na najwyższy stopień koślawości palucha zalecane są inwazyjne metody, w tym operacje chirurgiczne.

Leczenie haluksów bez operacji

Bezoperacyjne leczenie haluksów ma na celu zmniejszenie bólu oraz przywrócenie i utrzymanie sprawności funkcjonalnej stopy. Postępowanie fizjoterapeutyczne przewiduje przede wszystkim:

• terapię manualną, czyli rehabilitację z zastosowaniem odpowiednich chwytów, manipulacji i ucisku punktów spustowych, ukierunkowaną na przywrócenie równowagi mięśniowej stopy i podudzia. Do poprawy ruchomości tkankowej wykorzystuje się trakcje i mobilizacje ślizgowe, terapię spustową krótkich mięśni, masaż poprzeczny, poizometryczną relaksację mięśni;
• reedukację chodu;
• kinesiotaping i taping, czyli dynamiczne i sztywne plastrowanie, stosowane dla korekcji patologicznego ustawienia palucha oraz utrzymania go we właściwej fizjologicznej pozycji, usprawnienia krążenia krwi i limfy oraz zmniejszenia obrzęków;
• kinezyterapię, czyli ćwiczenia ruchowe ukierunkowane na wzmocnienie osłabionych mięśni, wyprowadzanie przykurczów oraz kształtowanie podłużnego sklepienia podeszwy. Leczenie haluksów na tym etapie uwzględnia głównie ćwiczenia chwytne palców;
• fizykoterapię o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym, rozluźniającym przykurcze, wzmacniającym osłabione struktury oraz pobudzającym procesy gojenia uszkodzonych tkanek. W tym celu poleca się m.in. leczenie laserem haluksów, elektrostymulację, elektryczne kąpiele wodne, pole magnetyczne małej częstotliwości, ultradźwięki;
• zaopatrzenie ortopedyczne, głównie profilowane obuwie i wkładki oraz ortezy ustawiające i utrzymujące paluch w odpowiedniej pozycji.

Stan zapalny haluksa można łagodzić poprzez zimne okłady, elewacje i odciążenie kończyny. W przypadku pogłębiania deformacji i wzrostu dolegliwości zaleca się operacyjne leczenie haluksów.

Nowoczesne metody leczenia haluksów

Zaawansowane zmiany podstawy palucha kwalifikowane są do zabiegów chirurgicznych. W grupie najskuteczniejszych nowych metod leczenia haluksów znajdują się m.in.:

• przecięcie pierwszej kości śródstopia w odcinku dalszym na kształt litery „V”;
• wykonanie cięcia podłużnego, przypominającego literę „Z”, w celu rozdzielenia pierwszej kości śródstopia na dwie części, które w dalszym procesie są przemieszczane względem siebie o konieczną dla prawidłowej korekcji wielkość;
• artrodezę, czyli usztywnienie stawu klinowo-śródstopnego pierwszego;
• resekcję zniekształceń i wyrośli głowy pierwszej kości śródstopia czy osteotomię pierwszej kości śródstopia z czasową stabilizacją drutami.

Ponadto wykonywane są zabiegi z zastosowaniem implantów tytanowych, biowchłanialnych czy nitynolowych, zapobiegających odrastaniu koślawości. Nowoczesne leczenie haluksów przewiduje również regularne badania pedobarograficzne, pozwalającej dokonać pomiarów rozmieszczenia i skali nacisku podeszwy, wykryć nieprawidłowości w budowie stopy i dobrać najlepsze metody terapii.

Haluksy – leczenie naturalne

Domowe sposoby leczenia haluksów bazują na ograniczeniu czynników prowokujących deformację stóp. Warto przede wszystkim:

• unikać butów o wąskich przodach, na wysokich obcasach i zupełnie płaskich podeszwach;
• unikać sportów obciążających stopy;
• utrzymać masę ciała lub zredukować wagę;
• odpoczywać boso.

Terapię można uzupełnić o niekonwencjonalne leczenie haluksów, np. o masaż stóp olejkami z lawendy bądź eukaliptusa czy kąpiele z solą z Epsom. Dość często zalecana jest również kuracja jodynowa – bezpośrednio na haluks nakłada się mieszankę jodu z aspiryną lub sokiem z cytryny. Polecane jest również ziołolecznictwo. Leczenie haluksów ziołami przewiduje m.in. okłady z ruty zwyczajnej czy liści laurowych.

Zobacz film: Jak zapobiegać powstawaniu haluksów

Bibliografia:

1. Brown D., „Sekrety ortopedii”, Urban & Partner, Wrocław 2006;

2. Stark C., „Halluks. Leczenie holistyczne bez operacji”, Kos, Katowice 2018;

3. Waldman S.D., „Atlas zespołów bólowych”, Urban & Partner, Wrocław 2009.