Laparotomia ginekologiczna to określenie zabiegu operacyjnego, który służy uzyskaniu dostępu do narządów rodnych (macicy i przydatków) od strony jamy brzusznej. Niektóre prostsze zabiegi mogą być wykonywane za pomocą laparoskopii, ale w niektórych przypadkach laparotomia jest jedyną możliwą drogą dojścia do ginekologicznego pola operacyjnego.

Przygotowanie do laparotomii ginekologicznej

Laparotomia jest zabiegiem przeprowadzanym w znieczuleniu ogólnym, najczęściej w trybie planowym, to znaczy po przygotowaniu pacjentki. Obejmuje ono oczyszczenie przewodu pokarmowego z zalegającej treści, ścisłą dietę w okresie poprzedzającym zabieg, konsultację internistyczną i anestezjologiczną, wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych, pozwalających na zakwalifikowanie pacjentki do znieczulenia ogólnego. Przygotowanie do zabiegu obejmuje również wykonanie możliwie pełnej diagnostyki narządu rodnego za pomocą:

• badania ginekologicznego,

• testów laboratoryjnych,

• badań histologicznych i cytologicznych,

• technik obrazowych, takich jak ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa (CT), rezonans magnetyczny (NMR, MRI).

W niektórych przypadkach może być niezbędne przeprowadzenie uzupełniających badań angiograficznych (pod kontrolą badania radiologicznego (RTG) lub CT) albo biopsji przezskórnej, pozwalającej na uzyskanie próbek tkanek do oceny histopatologicznej. Na podstawie uzyskanych wyników określa się rozpoznanie, zakres zmian chorobowych, sposób leczenia i technikę wykonania zabiegu.

Przebieg laparotomii ginekologicznej

Laparotomia ginekologiczna to zabieg wykonywany z cięcia powłok w dolnej części brzucha. Najczęściej (przy większych zabiegach) skórę, tak jak i tkanki głębsze (powięzi, otrzewną, niekiedy mięśnie) nacina się wzdłuż linii pośrodkowej ciała – pomiędzy pępkiem a spojeniem łonowym. Inną możliwością jest wykonanie cięcia Pfannenstiela – w którym skórę nacina się poprzecznie (poziomo) nad spojeniem łonowym, a głębsze warstwy – pionowo, jak przy poprzecznej metodzie. Cięcie to zapewnia lepszy efekt kosmetyczny, ale nie daje tak dobrego wglądu i dostępu do pola operacyjnego, co w przypadku trudnych lub powikłanych zabiegów może być bardzo istotne.

Po otwarciu jamy otrzewnej i odsłonięciu narządów rodnych przystępuje się do zabiegu zasadniczego, którym może być chirurgiczna korekta albo usunięcie niektórych narządów. Najczęściej wykonywanymi zabiegami są:

• usunięcie jajników (ovariectomia),

• usunięcie trzonu macicy lub całego narządu (hysterectomia),

• wycięcie macicy wraz z przydatkami (panhisterektomia, ovariohysterectomia).

W niektórych sytuacjach zabiegi ginekologiczne wykonywane są po otwarciu brzucha w inny sposób. Przykładem może być operacja, przy której wstępnym rozpoznaniem jest zapalenie wyrostka robaczkowego, a w trakcie zabiegu stwierdza się pęknięcie torbieli jajnika, który należy zaopatrzyć chirurgicznie.

Jeśli po wykonaniu wszystkich badań przedoperacyjnych nie można ostatecznie określić charakteru czy rozległości zmian, wykonuje się tzw. laparotomię zwiadowczą, która pozwala na ocenę stanu miejscowego. W razie potrzeby można natychmiast – w trakcie tego samego znieczulenia, przy jednym otwarciu jamy brzusznej – wykonać niezbędny zabieg leczniczy. W zależności od zaawansowania i typu choroby może mieć on charakter doszczętny (usuwający pierwotną przyczynę zachorowania) albo paliatywny – zmierzający do złagodzenia objawów i spowolnienia rozwoju choroby niemożliwej do wyleczenia.

Laparotomia a laparoskopia

Laparotomia jest rozległą operacją, która nie tylko bardziej obciąża pacjentkę i wymaga długiej rehabilitacji, ale również może być przyczyną różnych powikłań. Dlatego do mniejszych zabiegów stosuje się technikę laparoskopii, w której wykorzystuje się sprzęt endoskopowy. Zamiast dużego, zwykle kilkunastocentymetrowego cięcia wykonuje się w powłokach brzucha trzy niewielkie otwory, przez które wprowadza się narzędzia wraz z urządzeniem wizyjnym, pozwalającym na przeprowadzenie operacji pod kontrolą obrazu obserwowanego na monitorze. Rekonwalescencja po laparoskopii jest krótsza, ryzyko powikłań (takich jak infekcja pooperacyjna lub przepuklina) jest zdecydowanie mniejsze.

Jednak w przypadku rozległych zmian, zapalenia otrzewnej albo intensywnego krwawienia śródoperacyjnego niezbędne może być zakończenie zabiegu i wykonanie tradycyjnej laparotomii.

Wskazania do laparotomii w ginekologii

Laparotomia wykonywana jest m.in. z następujących wskazań:

• nowotwór jajnika lub macicy,

• pojedyncze mięśniaki lub mięśniakowatość macicy,

• ciąża pozamaciczna – brzuszna lub jajowodowa,

• intensywne krwawienie z narządów rodnych,

• pęknięta lub skręcona torbiel jajnika,

• pęknięcie macicy (np. w przebiegu ciąży po wcześniejszych cięciach cesarskich),

• ropomacicze,

• urazy.

Rekonwalescencja po laparotomii

Wczesny okres pooperacyjny po laparotomii ginekologicznej z rozległym zabiegiem wymaga najczęściej kilku-, kilkunastodniowego pobytu w szpitalu. W pierwszych dobach chora ma zwykle założony drenaż jamy brzusznej, który pozwala na odsysanie płynu lub krwi gromadzących się w jamie otrzewnej. Drenaż pozwala również na wczesne rozpoznanie jednego z najgroźniejszych powikłań, jakim jest intensywne, pooperacyjne krwawienie do wnętrza jamy brzusznej. Wielką wagę przykłada się do profilaktyki powikłań zakrzepowo-zatorowych. Chora jest uruchamiana tak szybko, jak jest to możliwe.

Po usunięciu drenażu i szwów rozpoczyna się etap rekonwalescencji, który trwa kilka miesięcy – do całkowitego wygojenia rany pooperacyjnej. Pacjentka powinna w tym czasie powstrzymywać się od ciężkiej pracy i nadmiernej aktywności fizycznej, stosować dietę lekkostrawną, ubogą w produkty wzdymające i pozwalającą na utrzymanie regularnych wypróżnień. Jednym z najczęstszych powikłań, wynikających ze zbyt dużego napięcia powłok brzusznych (lub utrudniających gojenie, przeciągających się infekcji w ranie pooperacyjnej) są przepukliny, które nie tylko stanowią defekt estetyczny i są przyczyną dolegliwości, ale też same w sobie mogą być źródłem kolejnych, nawet poważnych, powikłań.

Jak jest zbudowany układ rozrodczy kobiety? Dowiesz się tego z naszego filmu