Czym są nowotwory głowy i szyi?

Nowotwory głowy i szyi powstają w tkankach górnego odcinka przewodu pokarmowego i oddechowego, gruczołów ślinowych, nosagardzieli lub zatok obocznych nosa i jamy nosowej. Zalicza się więc do nich m.in. raka gardła, raka krtani, raka jamy ustnej, raka języka, a nie zalicza się nowotworów mózgu albo oka.

Co wpływa na rozwój nowotworów głowy i szyi?

Do największych czynników ryzyka zachorowania na nowotwory głowy i szyi należy palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu, a szczególnie niebezpieczne jest ich połączenie. Toksyczne związki dymu tytoniowego rozpuszczają się w alkoholu, wnikają do komórek nabłonka i doprowadzają do powstania zmian nowotworowych. U osób palących papierosy i spożywających alkohol ryzyko zachorowania zwiększa się nawet kilkaset razy.

Warto też pamiętać, że ryzyko zachorowania zwiększa nie tylko palenie tytoniu, ale również stosowanie go w innej postaci, np. żucie tytoniu albo zażywanie go przez nos w formie tabaki, a także palenie bierne.

Nowotwory regionu głowy i szyi, szczególnie rak gardła, mogą być też spowodowane zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) – tym samym, który wywołuje raka szyjki macicy. Wirus rozprzestrzenia się poprzez kontakty seksualne i w ostatnich latach znacznie wzrasta liczba zachorowań na raka gardła wywołanego infekcją tym wirusem. Rozwija się on często u osób poniżej 40 roku życia, którzy nie palą i nie nadużywają alkoholu.

Do innych czynników ryzyka należy narażenie na wyziewy chemiczne, pył drzewny albo węglowy. Rak wargi może być też spowodowany długotrwałym narażeniem na promieniowanie słoneczne, a ryzyko wystąpienia raka krtani i gardła zwiększa refluks żołądkowo-przełykowy. Nowotwór może też wystąpić w wyniku długotrwałego mechanicznego drażnienia śluzówek, na przykład poprzez źle dopasowane protezy albo z powodu niedostatecznej higieny jamy ustnej.

Jakie są objawy nowotworów głowy i szyi?

Objawy nowotworów głowy i szyi są różne w zależności od ich lokalizacji.

Rak głośni (część krtani) w pierwszym okresie objawia się stałą chrypką, od czasu do czasu nasilającą się, a w bardziej zaawansowanym stadium, kiedy dochodzi do upośledzenia drożności krtani, pojawia się duszność. Pierwszym objawem raka nadgłośniowej części krtani są zaburzenia połykania, takie jak ból przy połykaniu, uczucie zawadzania, uczucie ciała obcego w gardle, krztuszenie się, a chrypa albo duszność pojawiają się przy większym zaawansowaniu zmian nowotworowych. Najtrudniejsze do wykrycia we wczesnym stadium są raki podgłośniowej części krtani. Często pierwszym objawem jest krwioplucie albo duszność, które wskazują już na duże zaawansowanie choroby nowotworowej.

Zaburzenia połykania mogą być też objawem raka gardła dolnego albo środkowego, nie należy też lekceważyć widocznych owrzodzeń czy guzków, zaburzeń wzroku, smaku, węchu albo słuchu.

Jak nowoczesna technologia pomaga w diagnozowaniu nowotworów? Dowiesz się tego z filmu:

Kiedy należy udać się do lekarza?

Do wizyty u specjalisty powinno skłonić występowanie któregokolwiek z poniższych objawów przez 3 tygodnie:

• pieczenie języka, niegojące się owrzodzenie i/lub czerwone albo białe naloty w jamie ustnej,

• ból gardła,

• przewlekła chrypka,

• guz na szyi,

• niedrożność nosa i/lub krwawy wyciek z nosa,

• ból w trakcie i/lub problemy z przełykaniem.

W Polsce od 2018 roku funkcjonuje Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi. Osoby z grupy ryzyka (będące w wieku 40-65 lat, u których występują czynniki podwyższonego ryzyka, tzn. palenie papierosów, nadużywanie alkoholu lub zagrożenie wirusem HPV) mogą bez skierowania i bez kolejki skorzystać z badania u laryngologa.

Program realizowany jest w następujących ośrodkach:

• Wielkopolskie Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie

• Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

• Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

• Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie

• Kliniki Neuroradiochirurgii Sp. z o.o. w Radomiu

• Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

• Świętokrzyskie Centrum Onkologii SP ZOZ w Kielcach

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

• NU-MED Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej w Tomaszowie Mazowieckim

• Wojewódzkie Wielospecjalistyczne Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi

• Wojewódzki Szpital Kliniczny im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze

Jakie są rokowania w nowotworach głowy i szyi?

Podobnie jak w innych typach nowotworów, również w rakach regionu głowy i szyi rokowania w dużym stopniu zależą od stadium, w jakim została wykryta choroba. W I stadium choroby szanse na wyleczenie sięgają 95%. Niestety u ponad połowy pacjentów nowotwór jest rozpoznawany dopiero w III lub IV stadium zaawansowania. Wielu chorych zgłasza się do lekarza dopiero po zauważeniu rosnącego guza na szyi. Wskazuje to na przerzut nowotworu do węzłów chłonnych, co występuje w zaawansowanych stadiach choroby. Zbyt późna diagnoza często sprawia, że lekarze mogą zaoferować tylko leczenie paliatywne, które ma na celu wydłużenie życia pacjenta i poprawę jego jakości.

W celu zwiększenia świadomości i wczesnej wykrywalności nowotworów głowy i szyi, kwiecień został ustanowiony międzynarodowym Miesiącem Świadomości Nowotworów Głowy i Szyi.

Fundacja Alivia wspiera pacjentów onkologicznych – sprawdź, jak możesz pomóc!

Źródła:

• https://www.aacrfoundation.org/Pages/head-and-neck-cancer-awareness-month-april.aspx

• https://www.headandneck.org/

• https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-profilaktyki-nowotworow-glowy-i-szyi

• https://oppngis.pl/

• https://www.esmo.org/content/download/88514/1620187/file/ESMO-ACF-Rak-Płaskonabłonkowy-Regionu-%20Głowy-i-Szyi-Poradnik-dla-Pacjentów.pdf

• https://gis.onkol.kielce.pl/dla-lekarzy/informacje-dla-lekarzy/5-nowotwory-regionu-glowy-i-szyi