Kolka jelitowa to skurcz jelita, który powoduje nagły atak umiarkowanego lub silnego bólu w obrębie brzucha. Kolka jelitowa bardzo często występuje u noworodków i niemowląt, z reguły od 3. do 16. tygodnia życia (tzw. kolka trzymiesięczna). 

U dorosłych kolka może pojawić się w wyniku problemów trawiennych (np. zaparć), niewłaściwych nawyków żywieniowych (np. jedzenia w pośpiechu, objadania się, nadużywania produktów ciężkostrawnych itp.), a nawet stresu. 

Innym rodzajem kolki jelitowej jest tzw. kolka powysiłkowa, której napady pojawiają się zazwyczaj po lub w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego (np. biegania), zwłaszcza jeśli wysiłek był poprzedzony obfitym posiłkiem. Kolka na ogół nie jest groźna i przechodzi samoistnie. Ulgę mogą przynieść leki rozkurczowe (np. no-spa).

Kolka u niemowląt

Kolka u noworodków i niemowląt nie należy do rzadkości: pojawia się u około 40% dzieci i jest typową przypadłością w pierwszym półroczu życia. Wynika z faktu, że układ trawienny u niemowląt nie jest jeszcze wystarczająco dobrze wykształcony, stąd typowe w tym okresie problemy trawienne. Powodem kolki u niemowląt mogą być ponadto:

• zaburzenia układu pokarmowego i związana z nimi nadmierna produkcja gazów;
  
• niedojrzałość flory bakteryjnej jelit, refluks żołądkowo-jelitowy;
  
• alergie i nietolerancja białek (mleka krowiego, sojowego itp.);
  
• niewłaściwy sposób trzymania dziecka podczas karmienia;
  
• zaburzony kontakt emocjonalny noworodka z rodzicami (następstwem są stany lękowe, płacz i rozdrażnienie dziecka).
  

Kolka z reguły pojawia się w 3. miesiącu życia dziecka (rzadziej trwa do około 5.–6. miesiąca), a następnie samoistnie zanika. Najczęściej spotyka się kolkę w okresie od 3. do 16. tygodnia życia, dlatego często bywa ona nazywana kolką trzymiesięczną. 

Kolka u niemowląt objawia się długotrwałym i gwałtownym płaczem i krzykiem dziecka, które tylko w taki sposób może komunikować o dolegliwościach bólowych. Dziecko zazwyczaj podkurcza nóżki. Płacz może trwać nawet do kilku godzin. Charakterystyczne, że napady kolki pojawiają się na ogół o tej samej porze (często wieczorem lub w nocy), a w innych porach dnia dziecko jest spokojne. Atakom kolki jelitowej towarzyszy również widoczne wzdęcie brzucha dziecka. Symptomem mogą być stolce o zielonkawym zabarwieniu.

Zobacz także: Zielona kupka u noworodka karmionego piersią lub butelką - powód do obaw?

Kolka jelitowa u dorosłych i u dzieci

Kolka jelitowa pojawia się niekiedy również u starszych dzieci i u osób dorosłych. Zazwyczaj jest przypadłością niegroźną i szybko mija; ma związek z problemami trawiennymi (np. niedrożnością jelit spowodowaną zaparciami). 

W rzadszych przypadkach kolka jelitowa może być uboczną dolegliwością w innych schorzeniach układu pokarmowego (np. przy zespole jelita drażliwego, refluksie żołądkowo-przełykowym).

Najczęściej kolka jest związana z niewłaściwym sposobem odżywiania – powoduje ją nerwowe jedzenie w pośpiechu lub nieodpowiednia dieta, w której dominują produkty ciężkostrawne. Kolka może pojawić się również w sytuacji, kiedy pokarm nie został wystarczająco dokładnie pogryziony (łapczywe połykanie zbyt dużych kęsów), a także w wyniku wysiłku fizycznego (np. podczas biegu), zwłaszcza jeśli trening poprzedzony został obfitym posiłkiem. Tego rodzaju kolka jest niegroźna i mija samoistnie. Aby jej uniknąć, należy powstrzymać się od jedzenia na godzinę przed dużym wysiłkiem fizycznym.

Kolka jelitowa: przyczyny

Kolka jelitowa u dorosłych może mieć następujące przyczyny:

• niektóre choroby przewodu pokarmowego (zespół jelita drażliwego, refluks żołądkowo-przełykowy itp.);
  
• wzmożona perystaltyka jelit;
  
• alergie i nietolerancje pokarmowe;
  
• duży wysiłek fizyczny (zwłaszcza po obfitym posiłku);
  
• nieprawidłowa dieta (zwłaszcza obfitująca w ciężkostrawne pokarmy);
  
• pośpiech podczas jedzenia i związane z nim połykanie dużych ilości powietrza;
  
• zaleganie ciał obcych w przewodzie pokarmowym, np. nierozdrobnionych kęsów pokarmu, nasion i pestek;
  
• choroby powodujące zaburzenia ukrwienia jelit, np. uchyłkowatość jelit lub wrzodziejące zapalenie jelit;
  
• niedrożność jelit spowodowana zaparciami i zaleganiem masy kałowej.
  

Objawy kolki jelitowej – co przyniesie ulgę?

Objawem kolki jelitowej jest ból brzucha, który na ogół trwa około kilkunastu, czasem kilkudziesięciu minut i zazwyczaj samoistnie ustępuje. Bólowi może towarzyszyć wzmożone napięcie powłok brzusznych (widocznie wzdęty brzuch) oraz częste oddawanie gazów. Znacznie rzadziej występują nudności lub wymioty.

Sama kolka jelitowa nie wymaga specjalistycznego leczenia. Należy podjąć je wówczas, jeśli przyczyną częstych ataków kolki są choroby układu pokarmowego. Ulgę podczas kolki jelitowej przynoszą leki rozkurczowe i przeciwbólowe lub gorący kompres (termofor) przyłożony w miejscu bólu. 

Warto również położyć się w wygodnej pozycji. Osobom cierpiącym na ataki kolki zaleca się lekkostrawną dietę i unikanie jedzenia w pośpiechu. Jeżeli kolka zaatakuje podczas wysiłku fizycznego (np. podczas biegu), należy się zatrzymać lub przerwać wykonywaną czynność, a najlepiej stanąć w pozycji nieco pochylonej i spokojnie oddychać. 

Wówczas atak kolki ustępuje szybciej. Kolka u niemowląt jest niegroźna, ale wymaga konsultacji z pediatrą w celu wykluczenia ewentualnych innych nieprawidłowości układu trawiennego.