Kątnica (inaczej jelito ślepe) to uwypuklenie jelita grubego, które jest położone pomiędzy jelitem krętym a okrężnicą wstępującą. Jelito ślepe jest zakończone wyrostkiem robaczkowym – silnie zwężonym odcinkiem. Od strony jelita cienkiego jest zamknięte zastawką krętniczo-kątniczą (zastawką Bauhina). To sprawia, że pokarm z jelita grubego nie cofa się.

Na jelita ma wpływ wiele czynników, które mogą je podrażniać, a w związku z tym powodować liczne schorzenia. W jelitach też formułowany jest najcięższy odpad przemiany materii (masa kałowa) wydalany z organizmu. W niektórych przypadkach jelita nie opróżniają się całkowicie, czego wynikiem jest pojawienie się kamieni kałowych. Wytwarzane są wskutek resztek osadzających się na zgięciach jelit.

Zapalenie kątnicy

Zapalenie kątnicze to stan zapalny obejmujący jelito ślepe oraz odcinkowe zapalenie jelita grubego, przyczyna nie jest do końca poznana, może być spowodowane długotrwałym zastojem kału, zawartych w nim leków i wynikającej z tego nieprawidłowej reakcji obronnej organizmu.

Choroba występuje w przypadku obniżonej odporności np. u osób z białaczką, po transplantacji narządów czy zakażonych HIV. Ponadto zapalenie jelita ślepego jest może być związane z zapaleniem wyrostka robaczkowego, a także chorobą Leśniowskiego-Crohna czy gruźlicą. Schorzenie zazwyczaj rozwija się powoli i etapami. Najczęściej pojawiającymi się objawami są:

• bóle głowy,
  
• osłabienie,
  
• tępy ból w prawym dole biodrowym,
  
• przelewania
  
• odbijanie,
  
• symptomy podobne jak przy zatruciu pokarmowym (wymioty, gorączka, biegunka, nudności, utrata apetytu).

Zobacz też: Choroby jelit - objawy i przyczyny

Lekarz zleca przeprowadzenie kilku badań, które pozwalają na stwierdzenie choroby. Rentgenogram przeglądowy wskazuje na rozdętą okrężnicę z płynem, a także szersze jelito cienkie. Ponadto widoczne jest zapadnięcie dalej położonej części okrężnicy. Podczas ultrasonografii (USG) jamy brzusznej zauważalny jest okrągły guz wraz z objawem halo. Natomiast tomografia komputerowa pokazuje pogrubioną ścianę kątnicy, która jest otoczona guzem zapalnym lub płynem. Lekarz wykonuje także badania krwi. Najczęściej uwidaczniają one obecność grzybów i bakterii we krwi. Specjaliści nie przeprowadzają w tym przypadku kolonoskopii.

W trakcie leczenia przede wszystkim prowadzone jest żywienie pozajelitowe oraz terapia przeciwbakteryjna. W sytuacji gdy gorączka utrzymuje się powyżej 72 godzin lekarz podaje dożylnie lek przeciwgrzybiczy. Ważna jest także stymulacja granulopoezy (prowadzi do prawidłowej leukocytozy), którą wykonuje się za pomocą czynnika pobudzającego przyrost granulocytów. Natomiast w przypadku gdy leczenie zachowawcze nie pomaga, wówczas potrzebna jest operacja.

Brak odpowiedniej bądź nieskuteczna terapia mogą prowadzić do licznych powikłań. Wśród nich są perforacja, sepsa czy krwotok. W wyniku powikłań może dojść nawet do śmierci. Śmiertelność w przypadku zapalenia kątnicy wynosi od 40% do 50%.

Izolowane (nieswoiste) owrzodzenie jelita grubego

Izolowane owrzodzenie jelita grubego to zmiany, które pojawiają się w okolicach kątnicy. Są one owalne bądź okrągłe i mają średnicę o wielkości od 0,5 do 6,5 cm. Najczęściej na to schorzenie zapadają osoby w wieku 45 lat. Choroba rzadziej dotyka mężczyzn niż kobiet. Przyczyny powstania izolowanego owrzodzenia jelita grubego nie są znane. Jednym z powodów mogą być zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej, niesteroidowe leki przeciwzapalne, urazy, doustne środki antykoncepcyjne czy glikokortykosteroidy.

Izolowane owrzodzenie jelita grubego ma wyraźne objawy. Wśród nich znajdują się gorączka, niedrożność jelita, pojawienie się bolesnego guza w prawym dole biodrowym, krwawienie oraz wystąpienie leukocytozy. Żeby stwierdzić chorobę lekarz przeprowadza kolonoskopię i tomografię komputerową (ujawnia ropień). Ponadto wykonywane są badania krwi, a w przypadku potwierdzenia schorzenia wyniki wskazują na podwyższone stężenie zapalenia czy niedokrwistość (gdy występuje krwotok).

Leczenie zachowawcze jest związane z żywieniem pozajelitowym oraz podawaniem doustnie sulfasalazyny i dożylnie leków przeciwbakteryjnych. Natomiast w przypadku komplikacji bądź braku polepszenia zdrowia po terapii, chory musi zostać poddany operacji. Rokowania przy nieswoistym owrzodzenia jelita grubego są dobre. Natomiast powikłania po chorobie są bardzo poważne. Wystąpić mogą krwawienie, sepsa, perforacja oraz niedrożność.

Jak dbać o jelito grube?

Czyste jelita sprawiają, że organizm lepiej funkcjonuje. Żeby wzmocnić ich pracę, wystarczy witalny zwiększyć ilość błonnika w diecie, dzięki niemu ustępują się zaparcia, wzdęcia oraz zgaga. Ponadto błonnik zmniejsza ilość złego cholesterolu we krwi. Dobrym rozwiązaniem jest również zmiana diety na lekkostrawną. Te zmiany usprawnią funkcjonowanie nie tylko jelit, ale całego układu pokarmowego.