Jama Vergi, podobnie jak jama przegrody przezroczystej, najczęściej występuje u dzieci, a następnie zanika. Jeśli tak się nie stanie, to może (ale nie musi) przyczyniać się do rozwoju zaburzeń psychicznych lub chorób neurologicznych. Z poważnym ryzykiem wiąże się również przekształcenie jamy przegrody przezroczystej i jamy Vergi w torbiel. Omawianą strukturę odkrył w 1851 roku anatom, Andrea Verga.

Jama Vergi – co to jest?

Jama Vergi to wariant budowy anatomicznej mózgowia. Nie jest to więc żaden rodzaj zmiany chorobowej samej w sobie ani wyraz jakiejkolwiek dysfunkcji. Jama Vergi przyjmuje postać pustej przestrzeni, stanowiącej przedłużenie jamy przegrody przezroczystej. Określa się ją często mianem szóstej komory, ale ze względu na brak płynu mózgowo-rdzeniowego oraz niewyściełanie jej ependymą nazewnictwo to jest nieprawidłowe. Inne możliwe określenie to komora harfy. Jama Vergi nie ma połączenia z układem komorowym mózgowia. Występuje u około 2,3% populacji. Najczęściej spotyka się ją u dzieci, u większości z wiekiem zanika, aczkolwiek zdarza się, że jest rozpoznawana także u dorosłych.

Jama Vergi a jama przegrody przezroczystej

Jama Vergi często występuje jako przedłużenie jamy przegrody przezroczystej. To wariant anatomiczny budowy mózgowia. Jama Vergi w mózgu mieści się na tylnej części przegrody przezroczystej. Obydwie są dobrze widoczne w badaniu ultrasonograficznym (USG). Jama przegrody przezroczystej to wąska przestrzeń wypełniona płynem (w przeciwieństwie do jamy Vergi). Uznaje się ją za patologię neurorozwojową u osób dorosłych. Powszechnie natomiast występuje u noworodków, a jej obecność w budowie płodu uznawana jest za wyraz właściwego rozwoju wewnątrzmacicznego. W życiu płodowym jama przegrody przezroczystej łączy się z jamą Vergi (chodzi o przestrzeń pomiędzy sklepieniem a trzonem ciała modzelowatego). Służy temu tzw. wodociąg przegrody. Niektórzy uznają nawet, że obie jamy komunikują się podczas życia płodowego przez małe otwory z komorami bocznymi mózgu.

Jeśli jama przegrody przezroczystej jest mniejsza niż 6 mm, uznaje się ją za wariant anatomiczny, natomiast gdy przekracza 6 mm, wiąże się ją z występowaniem zaburzeń rozwojowych. Dotyczy to często innych połączonych z przegrodą struktur, takich jak:

• ciało modzelowate,
• sklepienie,
• hipokamp.

Sama Jama Vergi nie jest czynnikiem chorobotwórczym. Może natomiast świadczyć o występowaniu niepokojących zmian w obszarze mózgowia. Niekompletna fuzja blaszek przegrody, która prowadzi do pojawienia się jamy przezroczystej, uznawana jest za czynnik rozwoju zaburzeń i chorób psychicznych oraz neurologicznych.

Jama Vergi w mózgu a ryzyko chorób

Jama Vergi sama w sobie nie świadczy o rozwoju jakiejkolwiek choroby. Może być niegroźnym wariantem budowy anatomicznej mózgowia. Niestety badania pokazują, że większość dzieci z jamą przegrody przezroczystej oraz jamą Vergi ma również inne zmiany strukturalne w mózgu. Zostają one ujawnione m.in. na wyniku rezonansu magnetycznego (RM). Jama Vergi w mózgu i jama półprzezroczysta często występują razem z dysplazją przegrodowo-wzrokową, brakiem ciała modzelowatego. W takiej sytuacji istnieje ryzyko upośledzenia rozwoju umysłowego.

U osób dorosłych, w przypadku gdy jama przegrody przezroczystej jest większa niż 6 mm, rośnie ryzyko zaburzeń i chorób psychicznych – chodzi przede wszystkim o schizofrenię, depresję, zaburzenia afektywne. Lekarze dostrzegli również związek między występowaniem jamy przegrody przezroczystej a chorobami neurologicznymi (przede wszystkim padaczką).

Jama przegrody przezroczystej diagnozowana jest u około 15% osób dorosłych. W większości przypadków uznawana jest jednak za wariant normy. Oprócz wymienionych powyżej zastrzeżeń zdarza się, że ewoluuje w postać torbieli. Dzieje się to dużo rzadziej, a mechanizmy doprowadzające do tego typu zmian nie zostały jeszcze poznane. Współcześnie najwięcej zwolenników zyskuje hipoteza o wpływie mechanizmu zastawkowego na przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego. Pacjenci, u których dochodzi do zmiany jamy przegrody przezroczystej w torbiel, skarżą się na bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia wyższych czynności nerwowych oraz widzenia. Bóle głowy zlokalizowane są w obu okolicach czołowo-skroniowych i za gałkami ocznymi. W takim przypadku konieczne jest wdrożenie leczenia operacyjnego. Często stwierdza się istnienie jamy Vergi, która sama w sobie nie jest groźna.

Zobacz film: Budowa i funkcje układu nerwowego

Bibliografia:

1. K. Kojder, Kliniczna i radiologiczna charakterystyka torbieli przegrody przeźroczystej u chorych poddanych leczeniu chirurgicznemu z użyciem endoskopu, „Pomeranian J Life Sci” 4/2015.

2. M. Kacisńki, A. Kubik, I. Herman-Sucharska, A. Paciorek, S. Krocza, A. Zając, Wyniki obrazowania MR mózgu u dzieci z jamą przegrody przezroczystej i Vergi, „Przegląd Lekarski”, 11/2007.