Rak szyjki macicy powoduje we wczesnej fazie niewielkie upławy, plamienia i krwawienia, które pojawiają się również w przebiegu innych, nienowotworowych schorzeń. Zaawansowana choroba manifestuje się głównie symptomami związanymi z przerzutami do innych narządów.

U kogo występuje rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy jest rozpoznawany najczęściej u kobiet po 50 roku życia, ale dużą grupę stanowią też pacjentki w wieku 35–44 lat. Z roku na rok zachorowania w tym przedziale wiekowym stanowią coraz większy odsetek nowo wykrytych przypadków choroby. W analizach epidemiologicznych przeważa pogląd, że zwiększa się ilość relatywnie młodych kobiet zapadających na raka szyjki macicy. Nie brakuje jednak opinii, że to przesunięcie wynika jedynie z rosnącej skuteczności badań profilaktycznych i częstszego niż dawniej wykrywania choroby we wcześniejszej fazie. Po szóstej dekadzie życia prawdopodobieństwo zachorowania na raka szyjki macicy znacząco spada.

Rak szyjki macicy jest jednym z trzech najczęstszych nowotworów złośliwych u kobiet. W Polsce na tę chorobę rocznie zapada około 3000 osób. Zachorowalność utrzymuje się na poziomie zbliżonym do średniej europejskiej, jednak przeżywalność pięcioletnia w naszym kraju jest zdecydowanie niższa – według różnych statystyk o 10 do 15 punktów procentowych. Te niekorzystne wyniki związane są z faktem, że wiele Polek nie poddaje się badaniom profilaktycznym i nie korzysta z możliwości corocznego bezpłatnego badania ginekologicznego i diagnostyki cytologicznej, jaką daje ubezpieczenie NFZ.

Na zachorowanie narażone są w znacznie większym stopniu kobiety, u których stwierdza się takie czynniki ryzyka, jak:

• zakażenie wirusem HPV,
• wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,
• duża liczba partnerów seksualnych,
• przewlekła antykoncepcja hormonalna,
• palenie tytoniu,
• przebycie innych chorób przenoszonych drogą płciową,
• dieta pozbawiona antyoksydantów.

Ryzyko zachorowania zwiększa również fakt występowania raka szyjki macicy wśród najbliższych krewnych.

Wczesne objawy raka szyjki macicy

We wczesnej fazie choroby rak szyjki macicy nie daje charakterystycznych objawów, które w pierwszej kolejności nasuwałyby podejrzenie wystąpienia nowotworu złośliwego. Niewielkie upławy, plamienia czy krwawienia są typowe dla wielu innych, częstych schorzeń, na przykład przewlekłych zapaleń dróg rodnych. Takie dolegliwości nie powodują więc znaczącego zaniepokojenia pacjentek, które często przez długi czas starają się uporać z domniemaną infekcją przy pomocy domowych sposobów lub preparatów dostępnych w aptece bez recepty.

Rak szyjki macicy rozwija się powoli. Uważa się, że czas, po którym osiąga on niebezpieczne, inwazyjne formy, wynosi średnio od 8 do 13 lat. Dlatego osoby, które poddają się regularnym (przynajmniej raz do roku) badaniom profilaktycznym, mają bardzo dużą szansę na wykrycie nowotworu szyjki macicy we wczesnej, nieinwazyjnej postaci. Umożliwia to całkowite wyleczenie bez potrzeby wykonywania radykalnych operacji i trwałych następstw dla zdrowia.

Rozpoznanie wczesnych objawów raka szyjki macicy

W diagnostyce wczesnych objawów raka szyjki macicy wykorzystuje się badanie ginekologiczne przy pomocy wziernika, kolposkopię oraz mającą decydujące znaczenie w rozpoznawaniu choroby ocenę cytologiczną wymazów pobranych z szyjki macicy. Pozwala ona na identyfikację zmienionych nowotworowo (czy wykazujących cechy dysplazji zwiększającej ryzyko raka) komórek w chwili, kiedy brak jest jeszcze objawów klinicznych, a rozrost nowotworu ogranicza się do warstw nabłonka. Tak wczesne rozpoznanie raka umożliwia wykonanie oszczędzających zabiegów, które pozwalają na usunięcie ogniska chorobowego przy zachowaniu pełnej funkcjonalności narządu rodnego.

Objawy zaawansowanego raka szyjki macicy

Objawy miejscowe zaawansowanego raka szyjki macicy nie różnią się od tych obserwowanych we wcześniejszych fazach choroby: dominują tu upławy i nieregularne krwawienia. Jeśli guz ma znaczne rozmiary, może powodować zaburzenia w oddawaniu stolca lub moczu i krwinkomocz oraz nawracające dolegliwości bólowe w obrębie podbrzusza.

Komórki nowotworowe ze zmiany w obrębie macicy mogą przemieszczać się z krwią i chłonką do węzłów chłonnych i innych narządów, powodując powstawanie przerzutów. Najbardziej typowymi lokalizacjami są płuca, wątroba i kości. Z obecnością przerzutów wiążą się takie objawy, jak np. duszność, kaszel, krwioplucie, przewlekłe bóle kręgosłupa, klatki piersiowej, zaburzenia czynności wątroby i przewodu pokarmowego.

Zobacz film: Co trzeba wiedzieć o raku szyjki macicy?

Bibliografia:

1. Szyjka macicy [w:] Krajowy Rejestr Nowotworów, http://onkologia.org.pl/nowotwory-szyjki-macicy/, [dostęp 16 sierpnia 2019].

2. J. Markowska, J. Mądry, Zarys ginekologii onkologicznej, Poznań 2016.