Mianem alergii określa się nadmierną, swoistą odpowiedź układu immunologicznego na czynniki zewnętrzne. Jedną z częściej występujących alergii jest pokarmowa, a popularnym alergenem, czyli czynnikiem uczulającym – białka mleka krowiego. Objawy alergii na mleko mogą uwidocznić się ze strony różnych układów, przy czym dominują te związane z przewodem pokarmowym.

Co powoduje uczulenie na mleko?

Za pojawienie się objawów alergii na mleko krów odpowiada uczulenie na zawarte w nim białka, których jest około 30. Wśród najważniejszych wymienia się kazeinę, która stanowi około ¾ ogólnej ilości białek mleka. Popularne są też te serwatkowe, a wśród nich beta-laktoglobulina i alfa-laktoalbumina. Badacze zwracają uwagę na to, że uczulone na białko mleka krowiego dzieci często zmagają się z alergią na mleko innych zwierząt kopytnych. Około 20% z nich wykazuje też alergię na soję. Alergeny mleka uważa się za pierwsze, jakie dostają się do organizmu noworodka na drodze pokarmowej. Niepożądane objawy po mleku rozpoczynają tzw. marsz alergiczny związany z występowaniem po sobie kolejnych alergii pokarmowych i wziewnych.

Kiedy pojawiają się objawy alergii na mleko?

Pierwsze objawy uczulenia na mleko krowie pojawić się mogą w trakcie karmienia mlekiem matki. Są to jednak rzadkie przypadki. Jak im zaradzić? Powinna zostać zmodyfikowana dieta karmiącej piersią matki – z jadłospisu trzeba wykluczyć mleko oraz nabiał. Objawy alergii ustąpią po upływie 2–3 tygodni.

Częściej stwierdza się je wraz z wprowadzeniem do diety dziecka mleka sztucznego. Szacuje się, że u 40–70% dzieci z alergią już w pierwszym tygodniu karmienia sztucznego pojawiają się objawy alergii na mleko krowie. Po upływie 3 miesięcy dotyczą już około 90%.

W większości przypadków alergia na mleko krowie ma charakter przemijający. Jej ustępowanie związane jest ze stopniowym nabywaniem tolerancji przez organizm. Szacuje się, że utrzymuje się ona u około 71% dzieci wieku 3 lat, 50% dzieci w wieku 6 lat, 28% populacji po 9 roku życia.

W jaki sposób objawia się alergia na mleko?

Alergia na mleko objawia się przede wszystkim miejscowo. W pierwszym półroczu życia symptomy uczulenia dotyczą zwykle jednego narządu, najczęściej skóry lub przewodu pokarmowego. W skrajnych przypadkach przybiera postać reakcji uogólnionej, która prowadzi do wstrząsu anafilaktycznego.

Uczulenie na mleko daje objawy ze strony układu pokarmowego. Są to: biegunka lub zaparcia, bóle brzucha (często kolkowe), śluz lub krew w stolcu, wymioty (nawet o charakterze chlustającym), refluks żołądkowo-przełykowy, zespół alergii jamy ustnej, enteropatia wysiękowa. W przypadku dzieci może pojawić się dodatkowo częste ulewanie i kolki oraz brak przyrostu masy ciała.

Objawy alergii na mleko ze strony układu oddechowego

Alergia na mleko krowie objawiać się może problemami w obrębie układu oddechowego. Zdarza się przewlekły kaszel, sapka (ciężki oddech u noworodka i niemowlęcia), astma, prowadząca do duszności czy świszczącego oddechu. Można zauważyć nieżyt nosa, dla którego typowe jest uczucie jego zatkania (blokady), odchrząkiwanie spływającej po tylnej ścianie gardła wydzieliny, napadowe kichanie, wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, swędzenie gardła. U chorych z alergią na mleko rośnie ryzyko wystąpienia surowiczego zapalenia ucha środkowego, zapalenia oskrzeli, nawracających dolegliwości ze strony gardła, migdałków i krtani.

Które produkty spożywcze uczulają najczęściej? Odpowiedź znajdziesz w filmie:

Objawy skórne uczulenia na mleko

Uczulenie na mleko krowie dawać może objawy skórne w postaci:

• atopowego zapalenia skóry – uporczywego świądu, pogrubienia, zaczerwienienia, suchości, ucieplenia, łuszczenia się skóry, z czasem wypełnionych płynem surowiczym pęcherzy, które po rozdrapaniu sączą się;

• obrzęku naczynioruchowego – niezapalnych, niebolesnych, niepoddających się uciskowi, bez świądu, obejmujących najczęściej twarz, okolice stawów, kończyny ograniczonych obrzęków;

• pokrzywki – bezbolesnego, miejscowego, o czerwonej barwie, swędzącego, z uczuciem pieczenia, płasko-wyniosłego obrzęku skóry.

Inne objawy alergii na mleko

U uczulonych na mleko wystąpić mogą dolegliwości ze strony układu nerwowego, w tym m.in.: bóle głowy, nadpobudliwość, zaburzenia snu, drgawki, omdlenia, zaburzenia koncentracji. Możliwe są także: niedokrwistość z niedoboru żelaza, powiększenie obwodowych węzłów chłonnych, izolowane, okresowe zwyżki temperatury ciała, nocne poty. Dodatkowo w przypadku dzieci zdarza się prężenie pleców, trudności w przyjmowaniu pokarmu, nadmierna płaczliwość.

Jak szybko pojawiają się objawy alergii na mleko?

Objawy alergii na mleko mogą być:

• natychmiastowe – IgE - zależne; występują w czasie od kilku minut do 4–6 godzin od spożycia pokarmu,

• opóźnione i późne – IgE - niezależne, mieszane IgE - zależne i IgE- niezależne; występują w czasie od kilku do kilkunastu godzin po spożyciu pokarmu.

Bibliografia:

1. E. Dadas-Stasiak, B. Kalicki, A. Jung, Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii, [w:] „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2010, 6(2), s. 92–99.

2. J. Gawęcki, Białka w żywności i żywieniu, Wydawnictwo AR, Poznań 2003.

3. W. Silny, M. Czarnecka-Operacz, D. Jenerowicz i wsp., Leksykon alergicznych chorób skóry i reakcji polekowych, Wydawnictwo Medyczne Termedia, Poznań 2009.

4. D. Szałowska, L. Bąk-Romaniszyn, Różne manifestacje kliniczne alergii na białko mleka krowiego, [w:] „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2012, 8(3), s. 239–245.