Starzenie się jest nieuniknionym etapem rozwoju każdego organizmu, ale nie jest jednolite. U każdego może przebiegać w inny sposób. Wpływa na to nasz styl życia, nawyki żywieniowe, ale również geny.

Mózg -najbardziej zmienny organ w ludzkim organizmie

Przez całe nasze życie mózg zmienia się bardziej niż jakikolwiek inny organ. Od momentu, gdy mózg zaczyna się rozwijać w trzecim tygodniu ciąży aż do starości, jego złożone struktury i funkcje ulegają zmianie.

W ciągu pierwszych kilku lat życia mózg tworzy ponad milion nowych połączeń neuronowych na sekundę! Rozmiar mózgu zwiększa się czterokrotnie w okresie przedszkolnym, a do 6 roku życia osiąga około 90 proc. swojej dorosłej objętości.

Kiedy mózg zaczyna się starzeć? Czy zmiany są zauważalne od razu? Czy możemy w jakikolwiek sposób opóźnić proces starzenia?

Kiedy mózg zaczyna się starzeć?

Mózg zaczyna się starzeć już  ok. 35. roku życia, czyli od momentu osiągnięcia pełnej dojrzałości. Początkowo proces rozwija się powoli. Zauważamy obniżenie zdolności koncentracji i skupienia uwagi.

Uważa się, że po przekroczeniu 35 roku życia z kory mózgowej może ubywać codziennie nawet 10 tys. neuronów! Zmian nie dostrzega się od razu. To proces, który trwa wiele lat.

Stopniowo zmniejsza się masa mózgu. Zmiany dotyczą również płatów czołowych i hipokampa, które są odpowiedzialne za koncentrację i krótkotrwałą pamięć. Zmiany zachodzą przede wszystkim na poziomie komórkowym i dotyczą komórek glejowych, których funkcje ulegają znacznemu ograniczeniu. W efekcie dochodzi do: zmniejszenia ilości wypustek komórek nerwowych (czyli dendrytów, które są wyspecjalizowane w odbieraniu bodźców i przesyłaniu sygnałów do ciała komórkowego), zmniejszenia połączeń nerwowych oraz zanikania neuronów.

Nie oznacza to jednak, że po 30. czy 35. roku życia z naszym mózgiem jest już tylko coraz gorzej, ponieważ w ciągu naszego całego życia mogą tworzyć się nowe połączenia dendrytyczne między komórkami nerwowymi. Mózg zatem nie traci możliwości zapamiętywania i uczenia się, jednak procesy te zachodzą zdecydowanie wolniej.

Geny a kurczenie się mózgu

Obkurczenie się mózgu występuje wraz z normalnym starzeniem się, ale wzór kurczenia się u zdrowych osób różni się od wzorca u osób, u których rozwija się choroba. Takie "patologiczne" kurczenie się kory mózgowej, która odpowiada za myślenie, świadomość i działanie, ma związek ze 160 genami - informuje „Science Daily”.  Dowiedli tego naukowcy z University of Texas Health Science Center w San Antonio (UT Health San Antonio), który zestawili wyniki badań mózgu metodą rezonansu magnetycznego (MRI) ponad 45 000 dorosłych pacjentów  z ich genotypami.

Jakie geny wydają się determinować grubość, powierzchnię i objętość istoty szarej w mózgu?

Geny, które znaleźliśmy, wskazują na interesujące ścieżki, które wydają się być zaangażowane w rozwój mózgu, choroby naczyniowe i neurodegeneracyjne oraz niektóre stany psychiatryczne

- tłumaczyła autorka badań dr Seshadri, która kieruje uniwersyteckim Instytutem Chorób Alzheimera i Chorób Neurodegeneracyjnych im. Glenna Biggsa. Jak wyjaśniła dr Seshadri, geny związane z kurczeniem się mózgu stanowią nowe cele w badaniach nad lekami, które będą mogły być podawane przed wystąpieniem objawów klinicznych chorób neurodegradacyjnych.

Jak spowolnić starzenie mózgu?

Na jakość procesów starzenia się mózgu mają wpływ informacje genetyczne znajdujące się w każdej komórce naszego organizmu. Na dynamikę i rodzaj zmian wpływ także nasz styl życia, aktywność fizyczna oraz dieta.

Ludzki organizm dysponuje naturalnymi możliwościami przeciwdziałania starzeniu. Ważną rolę odgrywają białka – sirtuiny – które regulują proces starzenia, redukują powstawanie wolnych rodników, chroniąc organizm przed destrukcyjnym działaniem stresu.

W zbilansowanej diecie wspierającej prawidłową pracę mózgu nie może zabraknąć orzechów i nienasyconych kwasów tłuszczowych, które znajdziemy m.in. w tłustych rybach. Istotne jest dostarczanie także witamin i minerałów, które są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, czyli witamin z grupy B, lecytyny, cynku, żelaza, magnezu, potasu i fosforu.

Zaleca się również spożywanie roślinnych produktów bogatych w polifenole, które wykazują silne działanie przeciwutleniające, redukując ilość wolnych rodników. Szczególnie bogate w te związki są: kapusta, szpinak, borówki, jeżyny, żurawiny i truskawki. Dla kobiet ważne są również fitoestrogeny zawarte w roślinach strączkowych, które działają podobnie do naturalnych estrogenów. Niestety ich poziom podczas procesu starzenia u kobiet bardzo się zmienia.

Do diety warto włączyć także czerwone wino. Zawarty w nim resweratol również aktywuje działanie genu długowieczności SIRT1.

Dla podtrzymania sprawności mózgu niezwykle ważny jest również wysiłek fizyczny, wystarczy zwykła gimnastyka.

Ćwiczenia fizyczne zwiększają bowiem poziom czynnika wzrostu nerwów – BDNF. Wysiłek intelektualny wywołuje z kolei wyrzut acetylocholiny z neuronów, a dalej zapobiega tworzeniu płytek amyloidowych oraz wywołuje neurogenezę, czyli przyczynia się do powstawania nowych komórek, odmładza więc mózg. Zasadniczo wszystkie rozrywki intelektualne i aktywne spędzanie czasu pozwalają na efektywną stymulację układu nerwowego do produkcji większej liczby neuroprzekaźników.

Zobacz film: Jak trenować pamięć?

źródło: www.brainfacts.org/www.medicalnewstoday.com/www.sciencedaily.com