Hemoroidy, zwane też żylakami odbytu lub guzkami krwawniczymi, są strukturą naczyniową, zlokalizowaną w kanale odbytu każdego człowieka. Przy oddawaniu stolca rozszerzają się, a później kurczą. Problem pojawia się, gdy żylaki odbytu ulegają nadmiernemu rozciągnięciu i zaczynają uciskać otaczające nerwy, powodując typowe objawy, czyli uczucie świądu oraz dyskomfort.

Ryzyko rozwoju hemoroidów potęguje się w ciąży. Sprzyjają mu również: siedzący tryb życia, otyłość, kłopoty z układem krążenia, skłonność do zaparć, noszenie bielizny wykonanej ze sztucznych, nieprzepuszczających powietrza, tkanin, a także podrażnienie skóry zbyt intensywnym wycieraniem odbytu papierem toaletowym, dlatego po każdym wypróżnieniu należy podmyć się bieżącą wodą, a skórę delikatnie osuszyć.

Hemoroidy – objawy

Hemoroidy zwykle wywołują ostry ból, szczególnie podczas oddawania stolca. Pojawia się też swędzenie, któremu niekiedy towarzyszy bezustanne uczucie wilgoci w okolicy odbytu – czasem ciągle mamy wówczas wrażenie niepełnego wypróżnienia.

Żylaki odbytu mogą umiejscowić się na zewnątrz lub wewnątrz kanału odbytniczego. Hemoroidy zewnętrzne są bardziej bolesne, natomiast hemoroidy wewnętrzne wykazują większą skłonność do obrzęku i pękania, co objawia się śladami krwi w oddanym stolcu. Taki objaw powinien nas skłonić do wizyty u lekarza, ponieważ krwawy kał może być także symptomem poważniejszych chorób, np. coraz powszechniejszego nowotworu jelita grubego.

Hemoroidy w ciąży

Ciąża sprzyja powstawaniu hemoroidów. Często problem powoduje rozrastająca się macica, która uciska żyły jamy brzusznej i sprawia, że krew nie może odpływać swobodnie. Przyczyną żylaków odbytu bywają też kłopoty z regularnym wypróżnianiem się i powtarzające się zaparcia oraz zmiany hormonalne, sprawiające, że trawienie oraz wydalanie u kobiet w cięży przebiega znacznie wolniej.

Hemoroidy ciążowe zazwyczaj samoistnie znikają kilka miesięcy po porodzie. Niestety mają tendencję do odradzania się podczas kolejnych ciąż czy długo utrzymujących się zaparć. Czasami hemoroidy powstają po porodzie, w wyniku wysiłkowego parcia porodowego.

Hemoroidy – leczenie

Żylaki odbytu nie są niebezpiecznym schorzeniem, ale lekarza warto odwiedzić, gdy dolegliwości są nasilone, a krwawienie nie ustępuje przez kilka dni. Hemoroidy zewnętrzne łatwo zdiagnozować, ponieważ są widoczne, ale potwierdzenie hemoroidów wewnętrznych wymaga niezbyt komfortowego badania palpacyjnego, podczas którego lekarz wprowadza palec do odbytnicy. Niekiedy stosuje się także anoskopię lub sigmoidoskopię. Obydwa badania polegają na wprowadzeniu przez odbyt cienkiego, giętkiego wziernika, zaopatrzonego w latarkę. Anoskopia ma na celu obejrzenie wewnętrznej okolicy odbytu, natomiast sigmoidoskopia – dolnej części jelita grubego.

Lekarze często przepisują czopki na hemoroidy. Na rynku jest sporo doodbytniczych preparatów zawierających zwykle wyciągi ziołowe, na przykład z rumianku, kory kasztanowca, kłączy pięciornika i krwawnika, a czasem także kwas hialuronowy, wspomagający gojenie ran w kanale odbytu i odbytnicy.

Na hemoroidy zewnętrzne i łagodzenie związanych z nimi dolegliwości stosuje się też środki przeciwbólowe i przeciwświądowe w postaci aerozoli, kremów czy maści. W przypadku utrzymujących się zaparć sprawdzą się środki zmiękczające stolec.

Gdy taka kuracja nie przynosi poprawy, konieczne jest usunięcie hemoroidu. Najprostszy sposób to zaciśnięcie wokół niego małej gumowej opaski odcinającej dopływ krwi. Żylak odbytu ulga wówczas martwicy i odpada. Można też poddać się krioterapii i po prostu go wymrozić. W ciężkich przypadkach wykonuje się tradycyjną operację, polegającą na usunięciu rozszerzonych odcinków żył na zewnątrz i wewnątrz odbytu.

Chirurgiczne sposoby na hemoroidy

Żylaki odbytu można usunąć metodą klasycznego wycięcia chirurgicznego. Ten zabieg refunduje Narodowy Fundusz Zdrowia, za leczenie zabiegowe należy zapłacić z własnej kieszeni. Jakie metody mamy do wyboru?

• metoda Barrona – polegająca na założeniu u nasady hemoroidu opaski odcinającej dopływ krwi, to tzw. metoda gumowej podwiązki; guzek krwawniczy obumiera i odpada od skóry; kosztuje to od 180 do 1000 złotych;
• metoda laserowa – hemoroidy usuwa się laserem; kosztuje od 350 do 800 złotych;

• skleroterapia – wstrzyknięcie w okolice hemoroidów preparatu powodującego ich włóknienie; kosztuje od 150 do 450 złotych;
• koagulacja z użyciem podczerwieni lub prądu – skuteczne są w przypadku małych hemoroidów; w zależności od metody kosztuje od 100 do 800 złotych;
• Metoda DGHAL – podwiązanie naczyń krwionośnych odpowiedzialnych za hemoroidy – naczynia te selekcjonuje się, korzystając z efektu Dopplera, czyli metody badania przepływu krwi w naczyniach przy pomocy USG; kosztuje od 1500 do 2000 złotych, można wykonać także na NFZ w niektórych placówkach.

Bardziej zaawansowane operacje przeprowadza się w warunkach sali operacyjnej. Wykonuje się takie zabiegi, jak:

• klasyczne wycięcie chirurgiczne,
• operacja metodą Milligana-Morgana polegająca na wycięciu hemoroidów i podwiązaniu ich szypuł,
• operacja metodą Fergusona polegająca na wycięciu guzków i wysokim podwiązaniu ich szypuł.

Domowe sposoby na hemoroidy

W łagodzeniu dolegliwości towarzyszących hemoroidom pomagają niekiedy stare metody. Kiedyś uważało się, że najskuteczniejszą z nich są ciepłe okłady, nasiadówki lub kąpiele w naparach z kory dębu, siemienia lnianego, jałowca albo oczaru wirginijskiego, czyli roślin o właściwościach bakteriobójczych, obkurczających naczynia krwionośne, wysuszających i ściągających.

Według współczesnego stanu wiedzy medycznej, w leczeniu hemoroidów dobrze sprawdza się leczenie zimnem, czyli krioterapia, niwelująca ból, obrzęki, świąd i uczucie pieczenia, a także wzmagająca regenerację nabłonka i tamująca krwawienie. W przypadku żylaków odbytu możemy stosować kostki lodu zawinięte w gazę. Pamiętajmy, żeby nie przykładać lodu bezpośrednio na skórę, ponieważ może uszkodzić delikatną tkankę.

Przy leczeniu hemoroidów istotna jest również dieta. Po jakie produkty warto sięgnąć, cierpiąc na to schorzenie? Przede wszystkim na takie, które są bogate w błonnik. Pomocne okażą się też warzywa i owoce, a także brązowy ryż i kasze, ciemne pieczywo, pestki, otręby, suszone owoce czy orzechy.

Hemoroidy będą mniej dokuczliwe, jeśli nie zapomnimy o przestrzeganiu pewnych zasad podczas pobytu w toalecie. Po każdej wizycie należy się staranie podcierać delikatnym papierem lub nawet materiałem, unikając drapania i tarcia, a najlepiej podmywać wodą i płynem do higieny intymnej (mydło może podrażniać okolice odbytu). Nie powinniśmy przedłużać oddawania stolca (np. czytając książkę siedząc na toalecie), ponieważ taka czynność i pozycja powoduje ucisk na żylaki odbytu. Oczywiście warto także zaopatrzyć się w niezbyt obcisłą bieliznę, wykonaną z przewiewnego materiału.

Specjaliści zalecają również, by ograniczać siedzenie - najlepiej co jakiś czas robić sobie przerwy od siedzenia i choćby pomaszerować w miejscu.

Jak jeszcze można sobie pomóc? Niektórzy do leczenia hemoroidów wykorzystują czosnek lub ziemniaki, z których wykonują czopki. Tak przygotowane "środki" aplikują do odbytu na kilka minut, a później biorą ciepłą kąpiel. Znanym, domowym lekiem jest także miód - wykorzystywany do smarowania okolic odbytu.

Czym są hemoroidy u dzieci?

Choroba hemoroidalna jest najczęściej występującą chorobą proktologiczną u ludzi dorosłych, a zachorowalność na nią wzrasta z wiekiem. Występowanie dolegliwości hemoroidalnych przed 20 rokiem życia należy do dużej rzadkości. Dlatego powiększone hemoroidy u dzieci, znane także jako żylaki odbytu lub guzki krwawnicze, są słabo poznanym zagadnieniem.

Jakie objawy dają hemoroidy w przypadku dzieci? Wśród charakterystycznych symptomów wymienia się: ból, swędzenie i pieczenie odbytu, krwawienie z odbytu (bardzo silne może doprowadzić do anemii, lecz są to sporadyczne przypadki), obrzęk i obrzmienie okolicy odbytu (może trwać przez kilka tygodni), stan zapalny, sączenie wydzieliny śluzowej, podwyższoną temperaturę ciała, kłopotliwe wypróżnianie i nietrzymanie stolca, powstawanie szczelin okołoodbytniczych (bolesnych pęknięć śluzówki odbytu), uczucie niepełnego wypróżnienia.

Zobacz, jak uniknąć hemoroidów i w jaki sposób one powstają.