Hematokryt (Ht) jest badaniem pozwalającym ocenić odsetek czerwonych krwinek w całej objętości krwi. Zaburzenia poziomu hematokrytu wskazują na różne jednostki chorobowe, których nie należy lekceważyć. Niezależnie od tego, czy wynik jest obniżony, czy podwyższony, nie należy go lekceważyć. Sprawdź, co może oznaczać fakt, że twój wynik morfologii krwi wskazuje wartości hematokrytu poniżej lub powyżej normy. Czy powinieneś pilnie skonsultować się z lekarzem?

Co to jest hematokryt?

Hematokryt jest frakcją objętościową erytrocytów w pełnej krwi. Prościej mówiąc: to odsetek czerwonych krwinek, czyli erytrocytów, we krwi obwodowej. Jeśli na przykład wynik wynosi 45%, to znaczy, że w 1l krwi obwodowej 45% stanowią erytrocyty. Pozwala więc również stwierdzić, ile jest erytrocytów w stosunku do innych elementów morfotycznych, jak leukocyty czy płytki krwi.

Pomiar wykonywany jest metodą automatyczną lub ręczną. W metodach automatycznych Ht jest parametrem wtórnym, najczęściej do pomiaru liczby i objętości erytrocytów. Metodami ręcznymi wartość hematokrytu ocenia się przez wirowanie pełnej krwi. Dlatego też wartości ostateczne pomiarów z tych dwóch metod mogą się różnić.

Zobacz film i dowiedz się z czego składa się krew:

Kiedy wykonuje się badanie poziomu hematokrytu?

Hematokryt jest jednym z parametrów oznaczanych podczas rutynowego badania morfologii krwi. Zaleca się wykonywanie podstawowych badań krwi (w tym morfologii) raz w roku. Jeśli jednak zauważy się osłabienie, nadmierną męczliwość, bladość skóry, spadek odporności, należy od razu skontrolować wskaźniki morfologiczne krwi.

Badanie wykonuje się na czczo. Jak przed każdym badaniem krwi, nie należy wprowadzać na dobę przed badaniem specjalnej diety, pić dużych ilości kawy, alkoholu i palić papierosów. Kobiety nie powinny wykonywać badania krwi w trakcie miesiączki, choć nie wywołuje ona bardzo znacznych odchyleń parametrów od normy.

Krew pobiera się na EDTA (kwas wersenowy, związek organiczny zapobiegający krzepnięciu krwi) jako antykoagulant. Podczas zabiegu należy unikać długotrwałej stazy, a do badania morfologicznego przeznaczyć pierwszą pobraną porcję krwi. Bezpośrednio po pobraniu krew musi zostać wymieszana z antykoagulantem.

Na czym polega badanie hematokrytu?

Jak już wspomniano, jest to parametr morfologii krwi. Badanie więc polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej. Nie jest to badanie inwazyjne.

Hematokryt - normy

Normy hematokrytu mogą się minimalnie różnić, w zależności od laboratorium, w którym są te badania wykonywane, dlatego laboratorium powinno zawsze podać przy wyniku badania zakres referencyjny. Normy hematokrytu są różne dla wieku i płci.

Uśrednione przedziały referencyjne:

• noworodki: 48-69%,
  
• dzieci 6-12 lat: 35-35%,
  
• dzieci 13-18 lat: 36-46%,
  
• kobiety: 37-47%,
  
• mężczyźni: 41-54%.

Co oznacza obniżony poziom hematokrytu?

Obniżenie poziomu Ht może wskazywać na następujące stany:

• niedokrwistość,
  
• choroby szpiku kostnego, w przebiegu których dochodzi do obniżenia poziomu erytrocytów,
  
• stany przewodnienia,
  
• krwawienia z przewodu pokarmowego,
  
• obfite miesiączki,
  
• ciężkie urazy z utratą sporej ilości krwi,
  
• ciążę.

Co oznacza podwyższony poziom hematokrytu?

Wysoki poziom Ht może wskazywać na następujące stany:

• odwodnienie,
  
• choroby przewodu pokarmowego z wymiotami i biegunką,
  
• choroby hematologiczne, jak czerwienica prawdziwa,
  
• choroby płuc,
  
• niewydolność serca,
  
• palenie papierosów,
  
• oparzenia,
  
• choroby nerek, w tym przede wszystkim nowotwory powodujące wzrost poziomu erytropoetyny.

Hematokryt - interpretacja wyników badań

Odchylenia od normy wyłącznie w zakresie hematokrytu nie wskazują na konkretną jednostkę chorobową. W celu prawidłowej interpretacji wyniku należy wziąć pod uwagę inne elementy morfotyczne krwi.

Jak czytać wyniki morfologii? Odpowiedź znajdziesz w filmie: 

Wynik hematokrytu w ciąży

Spadek hematokrytu w ciąży jest zjawiskiem fizjologicznym, szczególnie w drugiej połowie. Wynika to z faktu, że u kobiet ciężarnych wzrasta objętość osocza i erytrocytów. Wzrost objętości osocza jest jednak dużo większy niż erytrocytów, co w efekcie powoduje obniżenie odsetka erytrocytów we krwi, czyli spadek hematokrytu. Taki spadek nie jest bardzo duży, wobec tego przy znacznym obniżeniu wyniku hematokrytu konieczna jest konsultacja ginekologiczna.

Podsumowanie

Hematokryt jest jednym z podstawowych wskaźników morfologicznych. Badanie powinno się wykonywać raz w roku, chyba że stwierdzono niepokojące objawy mogące wskazywać na niedokrwistość. Oznaczanie poziomu hematokrytu, a tym samym badanie morfologii krwi, wykonuje się poprzez standardowe pobranie krwi obwodowej z żyły łokciowej. Niski poziom Ht może wskazywać na niedokrwistość, bądź wynikać ze stanów przebiegających z przewlekłym lub ostrym krwawieniem. Wysoki poziom występuje przy odwodnieniu lub czerwienicy rzekomej lub prawdziwej.