Durian bywa określany najbardziej śmierdzącym owocem świata, ponieważ jego miąższ wydziela odór przypominający padlinę, mający skutecznie odstraszać szkodniki. To dlatego w Tajlandii i innych azjatyckich krajach, gdzie uprawia się tę roślinę, często pojawiają się zakazy transportu czy spożywania duriana w hotelach, na lotniskach, na pokładzie samolotów lub w pojazdach komunikacji miejskiej. Produkt bywa też niebezpieczny dla życia i zdrowia – kolczaste owoce, osiągające wagę nawet 4 kg, rosną na drzewach, których wysokość przekracza niekiedy 40 m. Spadając, mogą poważnie zranić lub zabić człowieka.

Durian – co warto o nim wiedzieć?

Durian właściwy, nazywany także zybuczkowcem właściwym, to gatunek rośliny z rodziny ślazowatych. Pochodzi z tropikalnych obszarów Indonezji, ale przez wieki upowszechnił się w większości krajów Azji Południowo-Wschodniej, gdzie uprawia się go na masową skalę. Jest wiecznie zielonym, bardzo wysokim drzewem, o silnie pachnących, kremoworóżowych kwiatach.

Durian to owoc mający owalny kształt, niekiedy osiągający bardzo duże rozmiary i masę blisko 4 kg. Pokrywa go gruba, zielona skóra z charakterystycznymi kolcami (jego nazwa pochodzi od malajskiego słowa duri oznaczającego kolec). Jednak owoc najbardziej wyróżnia się niezwykle intensywnym, nieprzyjemnym zapachem. Zapach duriana można określić nawet jako odór, porównywany jest on bowiem często do smrodu padliny lub zgniłej cebuli. Naukowcom udało się wyizolować 41 zawartych w durianie substancji lotnych, wśród nich znalazły się odoranty odpowiadające za odczuwanie zapachu m.in. siarki, smażonej cebuli, zgnilizny, ale także miodu czy karmelu. Jako całość tworzą one woń, która jest trudna do zniesienia przez odwiedzających Azję mieszkańców innych regionów świata.

Duriany, mimo bardzo nieprzyjemnego zapachu, ceni się z uwagi na walory smakowe. Ich kremowożółty miąższ opisywany jest jako przyjemnie budyniowy, z wyraźną nutą migdałów. Niektórzy doszukują się w nim smaku serka śmietankowego, inni sherry, czyli wina wzmocnionego brandy. „Rozpływa się w ustach; im więcej się je duriana, tym trudniej jest się go wyrzec; krajowcy popełniali morderstwa dla zdobycia tych owoców” – opisywał w książce „Dookoła sadowniczego świata” prof. Szczepan Pieniążek, polski pomolog, zajmujący się badaniem użytkowych odmian drzew i krzewów owocowych, który miał okazję smakować duriana jeszcze w latach 60. XX w.

Jak jeść duriany?

Owoc duriana, przede wszystkim ze względu na zapach, nie nadaje się do długiego transportu, dlatego w Polsce jest praktycznie niedostępny. Jeśli jednak uda się kupić świeży owoc, należy go zjeść bardzo szybko – po przekrojeniu może być przechowywany w lodówce maksymalnie dzień. Nie tylko z powodu wydzielającego się odoru, ale także z uwagi na fakt, że miąższ bardzo szybko zaczyna fermentować.

W Azji spożywa się duriany na surowo, gotuje i smaży. Z tych owoców przyrządzane są przeciery, którymi następnie aromatyzuje się lody, ciasta i napoje, szczególnie na bazie mleczka kokosowego. Sos z duriana dobrze komponuje się z ryżem jaśminowym, a z suszonych owoców wyrabia się chipsy.

Ciastka i cukierki z duriana

W Polsce można kupić cukierki z duriana, które także mają charakterystyczny zapach i smak. Dla Europejczyka pierwsze wrażenie po ich skosztowaniu zazwyczaj nie jest najlepsze, ale zdaniem wielu osób tego typu łakocie z czasem zyskują na smaku. Podobnie jak mochi, czyli popularne w Azji ciastka (dostępne w niektórych polskich delikatesach internetowych), które mają w składzie pastę z duriana. Tego typu produkty są jednak zwykle wzbogacane także cukrem, sztucznymi barwnikami, aromatami, substancjami spulchniającymi i konserwantami, dlatego w ich spożywaniu należy zachować umiar.

Durian – właściwości

Właściwości duriana, bogatego źródła witamin (A, B1, B2, B3, B5, B6, B9 i C), a także mikroelementów (wapnia, żelaza, magnezu, manganu, fosforu, potasu, sodu i cynku), są od wieków cenione w azjatyckiej medycynie ludowej. Spożywanie owocu zaleca się w przypadku dolegliwości żołądkowych, uznaje się go także za skuteczny afrodyzjak. Sok z liści tej rośliny ma działanie przeciwgorączkowe, usprawnia pracę wątroby, zwiększa odporność organizmu, poprawia nastrój, łagodzi stany depresyjne, jest też stosowany w anemii.

Należy jednak pamiętać, że nie powinno się spożywać surowych pestek duriana, które mogą być szkodliwe dla zdrowia. Wymagają one obróbki termicznej, najlepiej uprażenia, dzięki czemu nabierają lepszego smaku, przypominającego orzechy. Owocu nie można łączyć z alkoholem, ponieważ badania naukowe wykazały, że prowadzi to do uszkodzenia wątroby. W miąższu duriana znajdują się bowiem siarczany, które niekiedy zaburzają metabolizm alkoholu w organizmie.