Zespół jelita drażliwego to zaburzenie funkcjonowania jelit. Objawia się takimi symptomami ze strony układu pokarmowego, jak nudności, wzdęcia, zaparcia i biegunki. Można je złagodzić lub zniwelować m.in. za pomocą diety.

Zespół jelita drażliwego - co jeść?

Dieta chorego z zespołem jelita drażliwego to bardzo duży problem dla dietetyka. Najłatwiej wyeliminować z diety większość produktów spożywczych niosących potencjalne ryzyko zaostrzenia objawów. Jednak by uniknąć ryzyka niedoborów pokarmowych, a także nie obciążać chorego bardzo restrykcyjną dietą, należy próbować, jakie produkty chory toleruje, a jakie nie. Według tego tworzy się indywidualnie dobraną dietę. Dobór produktów zależy również od fazy choroby. Nasilenie biegunek generuje inny dobór produktów niż zespół jelita drażliwego z przewlekłym zaparciem. Ponadto należy pamiętać, że jest to bardzo kontrowersyjny zespół generujący wiele różnorodnych opinii co do spożywanych produktów.

Dieta w zespole jelita drażliwego powinna obejmować pokarmy, które spowalniają perystaltykę jelit, szczególnie kiedy chory ma nasilone biegunki. Są to m.in.:

• kisiele przygotowane na bazie mąki ziemniaczanej;
  
• napoje garbnikowe, tzn. napar z suszonych czarnych jagód, gorzka herbata (w umiarkowanej ilości u osób, u których nie wywołuje niepożądanych objawów), gorzkie kakao przyrządzone na wodzie, czerwone wino wytrawne;
  
• produkty zawierające żelatynę, czyli galaretki mięsne bądź owocowe;
  
• jasne pieczywo;
  
• drobne kasze takie jak kaszka kukurydziana, manna;
  
• drobne makarony;
  
• warzywa i owoce z błonnikiem rozpuszczalnym i pektynami (pomagają leczyć biegunki, absorbując wodę), np. tarte jabłko, banan, seler, ziemniaki, patison, cukinia, dynia, marchewka; owoce powinny być jedzone bez pestek i skórki, najlepiej rozdrobnione i spożywane w postaci soków lub przecierów;
  
• płatki owsiane zawierające pektyny;
  
• gotowane warzywa;
  
• ryż w formie kleików, ryż z warzywami (pietruszką, marchewką i selerem), a także ryż z jabłkami;
  
• chude mięso: wołowina, drób, cielęcina i królik;
  
• chude ryby: sandacz, dorsz, lin, morszczuk, szczupak;
  
• suche pokarmy, np. sucharki lub wafle;
  
• gorące dania i napoje.
  

Ważne, aby chorzy na zespół jelita drażliwego wypijali 2-3 litry płynów na dobę. W innym przypadku może dojść do odwodnienia. Potrawy należy przyrządzać gotując je na parze lub na wodzie, piec w pergaminie bądź folii lub dusić bez użycia tłuszczu. Pacjenci, którzy mają biegunki powinni stosować niskotłuszczową i lekkostrawną dietę.

Czytaj też:

• Zespół jelita drażliwego – objawy i leczenie drażliwego problemu
  
• Chroniczny ból brzucha – objawy jelita drażliwego
  
• Choroby jelit – jakie są ich przyczyny? Choroby zapalne jelit, nowotwór jelita grubego – jak się objawiają? Schorzenia jelit diagnozowane u dzieci
  

Zespół jelita drażliwego - czego nie jeść?

Osoby z zespołem jelita drażliwego powinny ograniczyć picie mocnej herbaty i kawy. Najlepiej, aby zrezygnowały z napojów gazowanych. Dobrze, by jadły jak najmniej tłuszczów, w szczególności zwierzęcych. Niekorzystne są też tłuste wędliny i mięsa, podroby i tłuste sery topione bądź żółte. Chorzy powinni także unikać jedzenia czekolady, cebuli, produktów mlecznych, a także pszenicy, ryb, orzechów, fasoli, grochu, kukurydzy i kapusty. W jadłospisie pacjentów z zespołem jelita drażliwego nie mogą się znajdować pokarmy, które nadmiernie przyspieszają perystaltykę jelit. Jeśli jednak chory ma zaparcia, mogą one znaleźć się w umiarkowanych ilościach w jadłospisie, tym bardziej, jeśli nie generują u chorego objawów. Są to:

• produkty wysokoresztkowe z dużą ilością błonnika nierozpuszczalnego, czyli grube kasze, ciemny ryż, otręby pszenne, razowe pieczywo, surowe owoce i warzywa z pestkami i skórką;
  
• jedzenie zawierające cukry, które wpływają na przyspieszenie procesów fermentacyjnych w jelitach, czyli fruktozę (obecną z sokach owocowych, słodkich owocach, miodzie), laktozę (w słodkim mleku), rafinozę i stachiozę (będącą w warzywach cebulowych i strączkowych), sorbitol (zawierają go słodycze w postaci galaretki, dietetyczne dżemy, gumy do żucia, soki gruszkowy i jabłkowy, wiśnie, gruszki, świeże i suszone śliwki, a także czekolady i słodziki;
  
• kwaśne owoce i warzywa;

W zespole jelita drażliwego absolutnie przeciwwskazane są:

• ostre przyprawy, takie jak ostra papryka, chili, pieprz, musztarda i ocet;
  
• zimne, słone i pikantne dania i napoje;
  
• wzdymające warzywa i owoce, czyli: kalafior, kapusta, groch, soczewica, soja, fasola, cebula, por, ogórek, gruszki, śliwki i czereśnie; 
• mięsa z dużą ilością tkanki łącznej, czyli słonina, smalec i boczek - zawarte w nich białko nasila skurcze jelit;
• kawa,
• alkohol,
• czekolada
  
  

Zespół jelita drażliwego - przepisy kulinarne

Gulasz drobiowy z ryżem

Składniki:

• 150 g piersi z kurczaka,
  
• 50 g białego ryżu,
  
• 1 marchewka,
  
• 1/2 korzenia pietruszki,
  
• niewielki kawałek selera,
  
• 1 łyżka oleju słonecznikowego,
  
• 1/2 łyżeczki mąki ziemniaczanej,
  
• słodka papryka,
  
• sól,
  
• oregano,
  
• bazylia.
  

Sposób przygotowania:

1. Ugotuj ryż w osolonej wodzie. Powinien być miękki.
   
2. Umyj i oczyść kurczaka z błonek, a następnie pokrój go na kawałki.
   
3. Posól i dopraw papryką.
   
4. Rozgrzej olej na patelni, a następnie włóż na nią mięso.
   
5. Zrumień kurczaka.
   
6. Dolej ok 150 ml wody i duś mięso pod przykryciem przez 15 minut.
   
7. Umyj, obierz i zetrzyj na tarce selera, marchewkę i pietruszkę.
   
8. Dodaj je na patelnię i duś wszystkie składniki przez 20-25 minut, do miękkości warzyw.
   
9. Rozmieszaj mąkę w niewielkiej ilości wody i wlej do sosu.
   
10. Wymieszaj całość.
    
11. Gotuj do zgęstnienia.
    
12. Podawaj z ryżem i posyp gulasz oregano oraz bazylią.
    

Owsianka z płatkami migdałów i suszonymi owocami

Składniki:

• 60 g płatków owsianych,
  
• 1 łyżka pszennych otrąb,
  
• 1 łyżka płatków migdałów,
  
• 1 szklanka wody,
  
• 1 łyżka jogurtu naturalnego,
  
• 2 suszone morele,
• 1 łyżka rodzynek,
• szczypta soli.
  

Sposób przygotowania:

1. Pokrój morele na mniejsze cząstki.
   
2. Zagotuj wodę w rondelku.
   
3. Wsyp płatki owsiane oraz otręby do wrzątku i posól je.
   
4. Gotuj przez kilka minut dotąd, aż płatki zmiękną, a całość zgęstnieje.
   
5. Zdejmij rondel z palnika.
   
6. Dodaj łyżkę jogurtu i płatki migdałów.
   
7. Wymieszaj wszystkie składniki.
   
8. Posyp owsiankę suszonymi owocami.