Jelito grube tworzą kątnica, odbytnica i okrężnica, która jest jego najdłuższym odcinkiem składającym się z następujących części: wstępującej, poprzecznej, zstępującej i esowatej (zwanej esicą). Ta ostatnia to końcowy odcinek jelita grubego, która bardziej niż inne fragmenty jelita grubego podatna jest na choroby, takie jak:

• uchyłkowatość esicy,
  
• polip esicy (rodzinna polipowatość gruczolakowata),
  
• rak, guz esicy,
  
• skręt jelita (esicy).
  

Czym są uchyłki esicy?

Uchyłki esicy to małe uwypuklenia pojawiające się na zewnętrznej stronie jelita grubego w jego końcowej części, zwanej esowatą. Mają one workowatą postać i około jednego centymetra średnicy. Ryzyko ich wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem – uchyłkowatość esicy dotyczy głównie osób po 60 roku życia. Uchyłki mogą występować pojedynczo lub w skupiskach i same w sobie nie muszą stanowić zagrożenia. Niebezpieczeństwo pojawia się, kiedy dochodzi do gromadzenia się w uchyłkach resztek pokarmowych lub bakterii. Wówczas pojawia się zapalenie uchyłków esicy. Przyczyną ich powstawania może być dieta uboga w błonnik, brak aktywności fizycznej i otyłość.

Co to jest ostre zapalenie uchyłków esicy?

Ostre zapalenie uchyłków esicy może spowodować perforację, czyli powstanie ropnia. Zazwyczaj objawia się podwyższoną temperaturą, leukocytozą, bólem brzucha po lewej stronie, a czasem guzem w lewym dole biodrowym. O tym, że doszło do zapalenia uchyłków jelita grubego świadczy też krew w stolcu. Rozpoznanie różnicowe obejmuje: zapalne choroby jelit, zespół jelita drażliwego, niedokrwienne zapalenie jelita grubego, rak jelita grubego oraz choroby ginekologiczne i urologiczne. Schorzenia te mogą mieć podobne objawy. W leczeniu niepowikłanego zapalenia uchyłków esicy zwykle stosuje się terapię antybiotykową o szerokim spektrum działania. Z kolei powikłane zapalenie uchyłków jelita grubego, czyli z rozpoznanym ropniem, przetoką, niedrożnością lub wolną perforacją kwalifikują się do zabiegu resekcji esicy.

Polip esicy – choroba genetyczna

Jedną z chorób atakujących jelito grube, a dokładnie jego część esowatą (esicę), jest rodzinna polipowatość gruczolakowata (w skrócie FAP od angielskiego familial adenomatous polyposis) – choroba genetyczna objawiająca się licznymi polipami (co najmniej 100 polipów). Odpowiednio wcześnie wykryta i leczona daje szansę na dłuższe życie chorego, jeśli jednak nie zostanie w porę zdiagnozowana, niemal zawsze przeradza się w raka. Polipy esicy pojawiają się już około 15 roku życia, zatem większość chorych po 30. roku życia ma już w pełni rozwiniętą chorobę. Polipy mnożą się głównie w esicy, ale mogą pojawić się również w odbytnicy. Przez wiele lat mogą nie dawać żadnych objawów. Dopiero kiedy jest ich dużo i stają się większe powodują: krwawienie z odbytu, biegunki, zaparcia, bóle brzucha, powiększenie fragmentu brzucha oraz niepokojącą utratę masy ciała. U osoby, u której istnieje podejrzenie zachorowania na rodzinną polipowatość esicy konieczne jest wykonanie analizy genetycznej oraz kolonoskopii. Polipy (łagodne gruczolaki) mogą przybrać postać rakową. W celu uniknięcia zachorowania na nowotwór, konieczne jest usunięcie całego jelita grubego (kolektomia).

Zobacz także: Polipy jelita grubego mogą przekształcić się w raka – objawy, przyczyny, leczenie

Rak esicy – objawy

Rak esicy, inaczej guz esicy lub rak jelita grubego przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo, a jeśli pojawią się symptomy, mogą być niecharakterystyczny i mylone z innymi, mniej groźnymi schorzeniami. Są to bóle brzucha, wzdęcia, zmiana rytmu wypróżnień, krew w stolcu, niedokrwistość, utrata masy ciała oraz ogólne osłabienie. Guz esicy często jest konsekwencją występujących w tej części jelita polipów (gruczolaków), które powstają na wewnętrznych ścianach jelita grubego. Przemiana gruczolaka esicy w nowotwór złośliwy zajmuje nawet do 10 lat. Objawy mogą pojawić się bardzo późno, a te które sygnalizują problem, często nie budzą podejrzeń. Dlatego wielu pacjentów zgłasza się do lekarza, kiedy choroba jest już zaawansowana i czasem jest już za późno na pokonanie raka. Test w celu wykrycia polipów można wykonać samemu. Jest to tak zwany test na krew utajoną i można go kupić w aptece. W ramach profilaktyki raka esicy wykonuje się kolonoskopię – endoskopowe badanie jelita.

Na czym polega skręt esicy jelita grubego

Skręt jelita to dolegliwość, która polega na tym, że narząd zostaje skręcony wokół osi swojej krezki (jest to jedna z trzech taśm jelita grubego, krótsza od całej odbytnicy, co powoduje jej pofałdowanie). Skręt jelita przyczynia się do zamknięcia jego światła, co może prowadzić do upośledzenia jego ukrwienia. Najbardziej podatna na tę przypadłość jest okrężnica, ale ponad 80% przypadków skrętu jelita dotyczy esicy. Dochodzi do niego, kiedy krezka esicy jest zbyt długa (czasem może sięgać prawego dołu biodrowego). Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi choroby są zaparcia i podeszły wiek.