Wątroba jest jednym z najważniejszych organów ludzkiego organizmu, który odpowiada za rozliczne funkcje. Procesem diagnostyczno-terapeutycznym chorób wątroby zajmuje się hepatolog. Nierzadko rozpoznawaną zmianą bywa zwapnienie wątroby. Do pojawienia się tej patologii przyczynić się mogą długotrwałe procesy zapalne, nowotworowe czy zakażenie pasożytnicze. Niekiedy rozwija się samoistnie.

Co to jest zwapnienie wątroby?

Zwapnienie wątroby to odkładanie się soli wapnia w budujących narząd tkankach. Oznacza to, iż we wnętrzu wątroby lub na jej ścianach rozwija się warstwa osadów wapnia. W nomenklaturze medycznej stan ten określa się mianem kalcyfikacji.

Jakie są przyczyny zwapnienia wątroby?

Przyczyny zwapnienia wątroby mogą być rozmaite. Patologia ta bywa konsekwencją procesów chorobowych, które prowadzą do spadku elastyczności tkanek. Zazwyczaj wymienia się tutaj przewlekłe stany zapalne wątroby, które mogą być spowodowane zakażeniem wirusowym, nieprawidłowym sposobem odżywiania czy nadużywaniem alkoholu. Wówczas zwapnienia określa się zwyczajowo stanem „po zejściu” zapalenia.

Kalcyfikacja wątroby rozwinąć się może na skutek wapnienia patologicznych struktur, jak np. zwapniały naczyniak będący najczęstszym łagodnym guzem wątroby. Mogą mieć one tło pasożytnicze. Chorobami, na skutek których może dojść do ich powstania, bywają przeważnie bąblowica (wywołana przez tasiemce z rodzaju Echinococcus, w tym głównie gatunki Echinococcus granulosus i Echinococcus multilocularis), ameboza (zwana pełzakowicą, wywołana przez pierwotniaka należącego do rodziny Entamoebidae – Entamoeba histolytica) czy toksokaroza (wywoływana przez inwazję larw glist psich lub kocich).

Bezpośrednią przyczyną kalcyfikacji tkanek są dysproporcje między poziomem wapnia a witaminy D oraz niedobór witaminy K. W ich wyniku dochodzi do rozwoju zaburzeń przyswajania wapnia, co skutkuje nieprawidłową gospodarką składników mineralnych w organizmie. Badacze wskazują też, że do wapnienia tkanek może dojść z powodu niewydolności nerek. Przypadłość ta wiedzie do retencji fosforanów będącej przyczyną wtórnej hiperkalcemii. Literatura przedmiotu wskazuje również o samoistnym, naturalnym charakterze wapnienia wątroby, które może mieć podłoże genetyczne.

Jakie objawy daje zwapniona wątroba?

W przypadku, gdy zwapnienie jest niewielkie, wątroba nie daje przeważnie żadnych dolegliwości. W konsekwencji tego chory przez lata jest nieświadomy, że ma chorą wątrobę, a zmiany wykrywane są przypadkowo. Duże zmiany objawiać się mogą m.in.: niespecyficznym bólem pod prawym łukiem żebrowym, wzdęciami, nudnościami, uczuciem rozpierania w nadbrzuszu, brakiem apetytu, suchością w jamie ustnej, ogólnym osłabieniem, pogarszającym się samopoczuciem. Dodatkowo wystąpić mogą dolegliwości związane z chorobami odpowiadającymi za powstanie zwapnienia.

Jak jest zbudowana wątroba i co jej szkodzi? Dowiesz się tego z filmu:

Rozpoznawanie i sposoby leczenia zwapnienia wątroby

Do rozpoznania zwapnienia wątroby może dojść w badaniu ultrasonograficznym (USG), które, ze względu na ogólną dostępność, relatywnie wysoką czułość, bezpieczeństwo i nieinwazyjność, stanowi diagnostykę pierwszego rzutu w ocenie narządów jamy brzusznej. To opierające się na zjawisku echogeniczności badanie pozwala ocenić zdolność tkanek i narządów do odbijania fal ultradźwiękowych.

Miąższ wątroby, w którym występują twarde i zbite struktury jak zwapnienia wykazuje w badaniu USG podwyższoną echogeniczność, czyli tzw. hiperechogeniczność. By pogłębić diagnostykę, wykonać można tomografię komputerową (TK) jamy brzusznej. Leczenie zwapnienia wątroby determinowane jest przyczyną jego powstania. Dla przykładu, kiedy podłożem choroby jest stan zapalny, konieczna jest modyfikacja stylu życia. Szczególne miejsce zajmuje zmiana sposobu odżywiania się. Zalecana jest dieta ograniczająca spożycie tłuszczu. Wykluczyć trzeba używki – palenie papierosów i spożywanie dużej ilości alkoholu. Wskazana jest ponadto aktywność ruchowa.

Kiedy zwapnienie dotyczy torbieli prostej niedającej objawów, przyjmuje się postępowanie wyczekujące. Niewskazana jest jej aspiracja. Gdy pojawią się objawy, najczęściej metodą laparoskopową wycina się zmienioną część ściany narządu. Z kolei, kiedy zwapnienia dotyczą torbieli bąblowcowych, czyli powstałych w przebiegu bąblowicy, szybko rosnące, duże, położone pod torebką wątroby, grożące pęknięciem, uciskające na drogi żółciowe lub duże naczynie krwionośne kwalifikują się do leczenia operacyjnego.

Torbiele małe leczy się zachowawczo. Farmaceutykiem z wyboru jest albendazol podawany w kilku jednomiesięcznych kuracjach. Jego stosowanie wskazane jest też przed leczeniem chirurgicznym w celu zmniejszenia inwazyjności larw bąblowca i napięcia ściany torbieli.

Bibliografia:

1. J. Stachura, W. Domagała, Patologia znaczy słowo o chorobie, Wydawnictwo PAU, Kraków 2003.

2. M. Skuza, T. Stachowicz-Stencel, Ocena przydatności diagnostyki ultrasonograficznej w różnicowaniu zmian ogniskowych wątroby, [w:] „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2015, 9(4), s. 318–325.

3. M. Hartleb, Postępowanie diagnostyczne w wątrobowych zmianach ogniskowych, [w:] „Gastroenterologia Kliniczna”, 2014, 6(1), s. 1–15.

4. A. Dąbrowski, Gastroenterologia. t. 1, Medical Tribune, Warszawa 2010.