Dla kobiet przed menopauzą wynik testu poniżej 11,4% oznacza niskie ryzyko wystąpienia raka jajnika, natomiast u kobiet po menopauzie pożądany jest wynik mniejszy niż 29,9%.
Czym jest test ROMA?
Test ROMA to akronim pochodzący z języka angielskiego (Risk of OvarianMalignancyAlgorithm). Jest to nowe i niezwykle skuteczne narzędzie pozwalające na różnicowanie zmian zlokalizowanych na jajnikach. Odpowiednie opracowanie wyników testu ROMA, oprócz tego, że określa prawdopodobieństwo złośliwego charakteru wykrytej zmiany, pozwala na wybór odpowiedniej procedury leczniczej i szybkie podjęcie optymalnego postępowania terapeutycznego. Jest to szczególnie ważne, gdyż rak jajnika jest najczęstszą przyczyną zgonów kobiet z patologią narządu rodnego, a u większości pacjentek rozwija się bez lub skąpoobjawowo.
Test ROMA – HE4 i Ca 125
Procedura ta polega na połączeniu kilku do tej pory stosowanych metod w jedną spójną metodę. ROMA test opiera się na ocenie stężenia dwóch markerów nowotworowych:
- markera Ca 125 - najczęściej wykorzystywanego markera biochemicznego stosowanego w diagnostyce raka jajnika,
- markera HE4 –określony mianem najskuteczniejszego markera w diagnostyce nowotworu jajnika oraz statystycznym oszacowaniu ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy jajnika, z uwzględnieniem różnic przed i po menopauzalnych.
Do niedawna, aby określić, czy w organizmie toczy się stan nowotworowy związany z jajnikiem, stosowane było tylko badanie markera nowotworowego Ca 125 (ang. carcinoma antygen 125). Niestety jego ilość wzrastała we krwi także w sytuacji rozwoju stanu nowotworowego związanego z innymi narządami rodnymi, np: raku piersi, trzustki, żołądka, a także w pierwszym trymestrze ciąży oraz podczas miesiączki. Ponadto podwyższony poziom Ca125 może również wystąpić w przypadku występowania endometriozy, mięśniaków macicy, zapalenia narządów miednicy mniejszej czy marskości wątroby. Stąd też wyniki tego badania nie dawały jasnej odpowiedzi. Wraz z postępującym rozwojem medycyny stwierdzono istnienie drugiego markera nowotworowego jajnika, jakim jest HE4 (ang. humanepidermal protein 4), który jest wykrywany znacznie wcześniej niż Ca 125. Pomaga zdiagnozować chorobę nawet w I i II stadium rozwoju. Dopiero uwzględnienie wartości obu markerów badanych przez ROMA pozwala na dokonanie dokładnej diagnostyki różnicowej.
Na czym polega test ROMA? Dowiesz się tego z filmu:
Charakterystyka badania ROMA
Badanie ROMA przeprowadza się głównie przy użyciu technologii elektrochemiluminescencji, czyli ECLIA. Materiałem do badań jest krew żylna, pobrana najczęściej z żyły łokciowej. Krew powinno się pobrać w godzinach porannych (najlepiej między 7 a 9). Czas oczekiwania na wynik testu ROMA wynosi zazwyczaj tylko jeden dzień. Koszt badania to średnio 120 zł. Przed poddaniem się testowi ROMA nie jest konieczne żadne przygotowanie do badania. Nie jest wymagane, aby kobieta była na czczo. Latem na 30 minut wcześniej wskazane jest wypicie szklanki wody.
Wskazania do oznaczenia algorytmu ROMA:
- stwierdzona zmiana nowotworowa zlokalizowana w obrębie miednicy narządów miednicy mniejszej, szczególnie jajnika;
- planowanie leczenia chirurgicznego, a także onkologicznego;
- występowanie nieustępujących, niepokojących objawów umiejscowionych w okolicy podbrzusza, takich jak: wzdęcia, zaparcia, ból i uczucie pełności oraz ogólne zmęczenie, złe samopoczucie, osłabienie i utrata apetytu;
- występowania bolesnego parcia na pęcherz, uczucia ucisku w podbrzuszu, bólu przy oddawaniu moczu w połączeniu z bólem podbrzusza i krwawienia z pochwy;
- nosicielstwo mutacji genów BRCA1, BRCA2.
Pomimo wysokiej przydatności, nie u wszystkich pacjentek może być on zastosowany.
Zobacz film i dowiedz się jak jest zbudowany żeński układ rozrodczy:
Przeciwwskazania do badania ROMA stanowią przede wszystkim:
- wiek poniżej 18 lat,
- wcześniejsza terapia nowotworowa
- stosowanie chemioterapii.
Test ROMA – interpretacja wyników
Wynik testu ROMA wyrażony jest w wartościach procentowych, a przy jego interpretacji należy uwzględnić metodę oznaczenia markerów i rodzaj użytego aparatu do badania. Prawdopodobieństwo rozwoju złośliwego nowotworu jajnika określa się osobno dla kobiet przed menopauzą i po niej. Wartości oparte na oznaczeniach w analizatorach Cobas w pierwszym przypadku większe od 11,4% wskazują na wysokie ryzyko raka jajnika. Z kolei wśród kobiet w wieku pomenopauzalnym wynik powyżej 29,9% sugeruje wzmożone ryzyko raka jajnika. U kobiet z rozpoznaną chorobą wysokie stężenia CA 125 i HE4 w surowicy krwi oraz wysokie wartości algorytmu ROMA wskazują na złośliwy charakter guza. Test ten cechuje się czułością na poziomie 92,3%, przy jednoczesnej swoistości 75%. TEST ROMA jest użytecznym narzędziem do oszacowania ryzyka złośliwego charakteru zmiany, jeszcze na etapie przedopoeracyjnym.
Wyniki badań ROMA należy bezwzględnie omówić z lekarzem, który powinien zlecić uzupełnienie algorytmu ROMA o inne badania, zwłaszcza USG, w celu uzyskania pewnej diagnozy.