Aspiryna jest popularnym środkiem przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwzakrzepowym. Substancją czynną jest kwas acetylosalicylowy. Należy ona do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), do których zalicza się również ibuprofen, diklofenak oraz ketoprofen. Większość z nich jest dostępna w aptece bez recepty. Mimo to należy stosować je ostrożnie, ponieważ u części osób mogą wywołać reakcje niepożądane. Jedną z nich jest tzw. choroba dróg oddechowych zaostrzana przez niesteroidowe leki przeciwzapalne, popularnie określana jako astma aspirynowa. Schorzenie może dotyczyć nawet 7–28 proc. chorych na astmę oskrzelową.

Zobacz także:

Czy astma przyczynia się do cięższego przechodzenia COVID-19? Eksperci zbadali tę kwestię

Coraz częściej dochodzi do zatrucia paracetamolem – dlaczego?

Astma wysiłkowa: jakie daje objawy? Przyczyny i leczenie

Przyczyny astmy aspirynowej

Astma aspirynowa jest zespołem objawów, które pojawiają się u osób chorych na astmę oskrzelową po spożyciu aspiryny lub innego farmaceutyku z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jest ona związana z nadwrażliwością organizmu na substancje czynne zawarte w tych środkach farmakologicznych. Choroba nie ma podłoża alergicznego. Częściej rozpoznaje się ją u kobiet, niż u mężczyzn. Szacuje się, że astma aspirynowa występuje nawet u 28 proc. chorych na astmę.

Przyczyny astmy aspirynowej nie zostały do końca poznane. Wiadomo, że przyjęcie farmaceutyku z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych hamuje wydzielanie enzymu cyklooksygenazy (COX), a przede wszystkim jej podtypu COX-1. Jego brak powoduje, że wzrasta produkcja leukotrienów – lipidów biorących udział w procesach zapalnych i odpowiedzi immunologicznej. Wówczas pojawiają się mediatory zapalne, które powodują skurcz oskrzeli.

Objawy astmy aspirynowej

Objawy astmy aspirynowej dotyczą układu oddechowego. Przez wiele lat mogą nie występować – schorzenie ujawnia się między 30 a 40 rokiem życia. Ma charakter przewlekły i postępujący, dlatego nadwrażliwość na aspirynę trwa do końca życia chorego.

Pierwsze objawy astmy aspirynowej pojawiają się zwykle w 3 dekadzie życia. Początkowo chory obserwuje u siebie przewlekły wodnisty katar, nieżyt nosa, nawracające zapalenia zatok i upośledzenie węchu. W większości przypadków ich wystąpienie poprzedzone jest infekcją wirusową. Następnie rozwija się astma oskrzelowa. Wówczas występują:

• ucisk w klatce piersiowej;

• świszczący oddech;

• kaszel.

Mogą pojawić się także takie objawy astmy aspirynowej, jak: kichanie, łzawienie oczu, pokrzywka, świąd skóry, ból w okolicy zatok przynosowych. Dolegliwości te zaostrzają się 1–2 godziny po przyjęciu środka z grupy NLPZ.

Objawy astmy aspirynowej po przyjęciu aspiryny to: silny napad duszności, upośledzenie drożności nosa, obrzęk i zaczerwienienie twarzy (warg, języka i krtani). Atak ma zwykle ostry przebieg, a chory wymaga pomocy medycznej.

Astma aspirynowa – triada aspirynowa

Triada aspirynowa to zespół trzech współistniejących ze sobą objawów, które są charakterystyczne dla astmy aspirynowej. Należą do nich:

• astma oskrzelowa;

• przewlekły nieżyt nosa i zatok (polipy nosa);

• nadwrażliwość na środki farmakologiczne z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Rozpoznanie stawia się na podstawie obecności triady aspirynowej oraz wystąpienia ostrych objawów ze strony układu oddechowego w ciągu 1–2 godzin od przyjęcia leku. Można przeprowadzić również próbę prowokacyjną – pacjentowi podaje się dawkę aspiryny i obserwuje pod kątem wystąpienia objawów astmy aspirynowej.

Leczenie astmy aspirynowej

Leczenie astmy aspirynowej przebiega podobnie, jak terapia astmy oskrzelowej. Osoby chore powinny przyjmować leki rozszerzające oskrzela. Zwykle są to małe dawki glikokortykosteroidów w formie wziewnej lub doustne leki przeciwleukotrienowe. Plan leczenia jest dostosowywany indywidualnie do każdego pacjenta.

W przypadku zaostrzenia objawów leczenie astmy aspirynowej obejmuje podanie leku w formie wziewnej (najczęściej salbutamolu). W cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie dożylnych kortykosteroidów (prednizolonu). W sytuacji, kiedy doszło do utraty przytomności i zatrzymania oddechu, wymagane jest zaintubowanie pacjenta i prowadzenie mechanicznej wentylacji.

Osoby z astmą aspirynową powinny całkowicie zrezygnować z przyjmowania środków farmakologicznych, które należą do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Bezpieczne jest stosowanie paracetamolu oraz pochodnych opioidów.

Dieta przy astmie aspirynowej

Dieta przy astmie aspirynowej jest zalecana w ramach profilaktyki. Polega ona na ograniczeniu podaży salicylanów. Są one obecne w:

• rozmarynie;

• tymianku;

• sproszkowanej papryce;

• curry;

• korzeniu lukrecji;

• mięcie;

• szałwii;

• oregano;

• niektórych owocach (jabłkach, wiśniach, winogronach, nektarynkach);

• niektórych warzywach (brokułach, szpinaku, słodkiej kukurydzy).

Co może wywołać astmę? Jak skutecznie ją leczyć? Dowiesz się tego z filmu:

Bibliografia:

1. M. Kupczyk, P. Kuna, Nadwrażliwość na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne – mechanizmy, diagnostyka, terapia, [w:] „Pneumonologia i Alergologia Polska”, 2008, t. 76, nr 5, s. 366–377.