Organizm człowieka w każdej minucie wykonuje ogromną pracę, zużywając tlen do przeprowadzenia wielu procesów w komórkach. Tlen, który jest niezastąpionym związkiem koniecznym do życia, tworzy często w komórkach uboczne produkty podczas wielu procesów metabolicznych. Produkty te to aktywne formy tlenu mogące powodować uszkodzenie komórek.
Antyoksydacja – co to oznacza?
Podstawą procesów antyoksydacyjnych są antyoksydanty, czyli związki, które neutralizują szkodliwe działanie wszystkich metabolicznych procesów w organizmie. Zalicza się do nich wszelkiego rodzaju substancje mineralne, witaminy, enzymy. Aktywne formy tlenu produkowane podczas wewnętrznych przemian komórkowych predysponują do rozwoju wielu chorób. Działanie antyoksydacyjne ma również na celu zapobieganie wielu schorzeniom, jak nowotwory, choroby serca, udary mózgu czy choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Alzheimera. Aktywne formy tlenu, inaczej wolne rodniki, doprowadzają do uszkodzenia i zniszczenia komórek.
Dobra dieta, czyli jaka? Dowiesz się tego z filmu:
Nazwa antyoksydanty pochodzi z połączenia przedrostka „anty” oraz rzeczownika „oksydant”, czyli wolny rodnik tlenowy. Same wolne rodniki powstają głównie wewnątrz organizmu, jednak mogą być dostarczane również ze środowiska zewnętrznego w postaci zanieczyszczeń środowiska, promieniowania słonecznego, dymu tytoniowego czy alkoholu. Niekiedy są wynikiem stresu czy zmęczenia.
Organizm w stanie zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego – produkuje taką ilość wolnych rodników, które jest w stanie neutralizować. Pierwszym nieodwracalnym czynnikiem zaburzającym tę równowagę jest wiek.
Dieta antyoksydacyjna
Niekiedy organizm nie jest w stanie zrównoważyć procesów tworzenia i eliminacji wolnych rodników. Zaczyna to sprzyjać procesom chorobowym, nowotworowym bądź starzeniu się skóry. Ważne jest wówczas dostarczenie do organizmu substancji o właściwościach antyoksydacyjnych. Podstawą antyoksydacji jest odpowiednia dieta. Produktami o dużym potencjale antyoksydacyjnym są warzywa i owoce. Zdecydowanie lepsze właściwości antyoksydacyjne mają produkty w postaci surowej niż po obróbce termicznej, np. gotowane czy duszone. Ze względu na to, że często ciężko zjeść potrzebną porcję warzyw i owoców w ciągu dnia, można pić soki czy koktajle.
Co zrobić, aby jeść zdrowo? Dowiesz się tego z filmu:
Działanie antyoksydacyjne
Wiele argumentów przemawia za zwracaniem uwagi na dostarczenie odpowiedniej dawki antyoksydantów z pożywieniem, przede wszystkim w postaci witamin. Ważne jest również stosowanie antyoksydantów w postaci serum czy kremu na skórę. Działanie antyoksydacyjne obejmuje m.in.:
- przeciwdziałanie starzeniu się skóry – proces starzenia się skóry wynika m.in. z uszkodzeń w obrębie łańcucha DNA przez wolne rodniki tlenowe. Aby zneutralizować te reakcje, konieczne jest dostarczenie takich przeciwutleniaczy, jak witaminy A, E czy flawonoidy.
- działanie przeciwnowotworowe – nie wszystkie prowadzone badania naukowe dają dość przekonujące wyniki, jednak większość z nich dowodzi, że antyoksydanty zmniejszają ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory. Takie właściwości zapewniają beta-karoten, witaminy E, C i selen;
- działanie ochronne na serce – antyoksydanty pozytywnie wpływają na obniżenie poziomu cholesterolu, a tym samym zmniejszają ryzyko jego współdziałania z wolnymi rodnikami tlenowymi w powstawaniu miażdżycy. Proces oksydacji, czyli utleniania lipoprotein o małej gęstości (LDL), to główna ścieżka zmian naczyniowych, m.in. w tętnicach wieńcowych, co nieuchronnie prowadzi do niewydolności serca. Suplementacja antyoksydantów pozytywnie wpływa na utrzymanie układu sercowo-naczyniowego w stanie zdrowia.
Antyoksydacja a detoksykacja
Działanie antyoksydacyjne określane jest często mianem detoksykacji. Jednak ta druga odnosi się przede wszystkim do procesów zachodzących w obrębie wątroby i jelita grubego. Zalicza się tu oksydację i transformację różnych substancji, a następnie detoksykację, czyli neutralizację toksyn, by powstały związki mniej toksyczne, dające się łatwo usunąć z organizmu. Im więcej toksycznych substancji dostaje się do organizmu, tym większe jest ryzyko powstawania wolnych rodników i zagrożenie dla komórek organizmu. Dlatego tak ważne jest dodatkowe dostarczanie produktów o właściwościach antyoksydacyjnych. Antyoksydanty można dostarczyć organizmowi poprzez stosowanie suplementów, np. probiotyków wspomagających pracę jelit. Poprawiają one procesy antyoksydacyjne i detoksykacyjne organizmu.