Czaszkogardlak (z łac. craniopharyngioma) to rzadki, łagodny, wewnątrzczaszkowy guz. Wywodzi się z pozostałości kieszonki Rathkego. Po raz pierwszy jego nazwę wprowadził Harvey Cushing w 1932 r. Już w 1923 r. podejmowano próbę operacyjnego leczenia czaszkogardlaka. Pierwszą próbę wykonał Ludvig Puusepp. Jak wiadomo, wewnątrz czaszki znajduje się wiele struktur w bliskim sąsiedztwie. W związku z tym każda rosnąca masa nowotworowa powoduje ucisk na wiele bliskich struktur. Przekłada się to na zróżnicowanie objawów klinicznych. Czaszkogardlaki występują zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Obserwuje się dwa szczyty zachorowań.

Co to jest czaszkogardlak?

Czaszkogardlak to bardzo rzadko spotykany nowotwór ośrodkowego układu nerwowego. Szacuje się, że liczba zachorowań wynosi około 0,5–2 przypadków na 100 tys. osób w populacji. Częściej pojawia się u dzieci niż u dorosłych, choć obserwuje się dwa szczyty zachorowań. Pierwszy obejmuje wiek pomiędzy 5. a 14. rokiem życia, a kolejny przypada na przełom 6. i 7. dekady życia. Biorąc pod uwagę wszystkie nowotwory wewnątrzczaszkowe, można stwierdzić, że czaszkogardlak stanowi do 4% tych rozpoznań, a w populacji dziecięcej odsetek ten jest wyższy, bowiem wynosi około 9%. U dzieci guzy ośrodkowego układu nerwowego często mają pochodzenie glejowe, natomiast czaszkogardlak jest najczęstszym nowotworem mózgu, niemającym związku z tkanką glejową. W rozwoju tego nowotworu nie ma znaczenia płeć. Guz rośnie bardzo powoli, przez wiele lat. Osiąga wielkość około 4 cm. Czaszkogardlak jest nowotworem torbielowatym lub wielokomorowym. Jego odmianę stanowi postać brodawkowata, tworząca gniazda komórek nabłonka płaskiego bez istotnych zwapnień czy torbieli.

Zobacz nasz film i dowiedz się jak zbudowany jest mózg

Diagnostyka czaszkogardlaka i innych guzów mózgu u dzieci

Podstawową diagnostyką nowotworów mózgu u dzieci i dorosłych są badania obrazowe. Najdokładniejszym badaniem pozwalającym ocenić precyzyjnie wielkość guza, lokalizację, stosunek guza do sąsiednich struktur jest rezonans magnetyczny. Pierwszym wykonywanym badaniem jest tomografia komputerowa, choć nie jest to tak dokładne badanie. W przypadku czaszkogardlaka pozwala jednak na uwidocznienie torbielowatej masy, zwapnień w jego obrębie.

Czasami guzy zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym wywołują objawy z ucisku na sąsiadujące struktury czy doprowadzają do uszkodzeń, np. przysadki mózgowej. Odbija się to na zaburzeniach endokrynologicznych.

Objawy guzów mózgu u dzieci

Objawy guzów mózgu u dzieci są bardzo zróżnicowane. Wszystko jest zależne od lokalizacji guza, jego wielkości i ucisku na sąsiednie struktury. Bardzo często u dzieci pierwszymi objawami nowotworów mózgu są bóle głowy i poranne wymioty, kiedy guz się powiększa i doprowadza do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Objawami czaszkogardlaka są niedoczynność lub nadczynność przysadki mózgowej i zaburzenia widzenia w wyniku ucisku na skrzyżowanie wzrokowe. Najczęstsze zaburzenia endokrynologiczne u dzieci związane z uciskiem guza na przysadkę mózgową to niskorosłość i moczówka prosta (brak wazopresyny regulującej poziom wydalanej wody z organizmu). Dlatego też nagłe zwolnienie bądź całkowite zahamowanie wzrostu dziecka może być pierwszym objawem procesu chorobowego.

Inne rodzaje guzów mózgu u dzieci

Do innych guzów mózgu u dzieci zalicza się glejaki, gwiaździaki, rdzeniaki, wyściółczaki. Największą złośliwością cechuje się glejak wielopostaciowy. Jest to nowotwór mózgu najczęściej lokalizujący się u dzieci w pniu mózgu. To niejednorodny guz, mający nieregularne kształty.

Jak działa układ nerwowy? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie